Złożoność zjawiska przemocy domowej wobec starszych kobiet na obszarach wiejskich. Charakterystyka współwystępowania form przemocy i relacji między sprawcami a ofiarami

• Authors: Albert Terelak , Sebastian Kołodziejczak

Title variants

EN

The complexity of domestic violence against older women in rural areas. Characteristics of the co-occurrence of forms of violence and the relationship between perpetrators and victims

Abstracts

EN

Aim. The study of the phenomenon of domestic violence against senior women, carried out in rural areas of Western Pomerania, was oriented to the characteristics of the structure of the phenomenon (in the form of – well-established in the research tradition and described in the literature – five of its forms: psychological violence, physical violence, neglect, economic violence and sexual violence), as well as the characteristics of the relationship between perpetrators and victims. Methods. The research concept was carried out using an auditory interview technique based on a questionnaire. Results. 35.5% of elderly women experience psychological violence, 22.3% experience neglect by relatives, 8.3% - acts of economic violence, 5.8% physical violence and 0.8% sexual violence. Considering the perpetrators of domestic violence against older women, 60.6% are men, most often the husbands of victims (50%), and sons (25%). Perpetrators of violence are more likely to be the victims’ husbands than their children, who in turn are perpetrators of violence against elders more often than their spouses (i.e., the victims’ sons-in-law/daughters-in-law), concubines or partners. Conclusion. Neglect is more likely than not to co-occur with psychological violence. Two types of acts of psychological violence: humiliation, persistent teasing/mocking/mocking in the eyes of others, and blaming for even minor failures, failures/multiple blames for one’s own mistakes are characterized by a high potential for associating psychological harms with neglect. They remain correlated with almost all, accepted for study, acts of neglect. This correlation of forms of domestic violence can be read as a kind of complex of dysfunctional relationships between family members. The results of the study confirm the thesis that the situation of families is characterized by a peculiar accumulation of conditions having the hallmarks of pathological patterns of family life, expressed in the occurrence of entire complexes of experienced harms, usually belonging to more than one form of violence.

PL

Cel. Badanie nad zjawiskiem przemocy domowej wobec kobiet w wieku senioralnym, zrealizowane na obszarach wiejskich Pomorza Zachodniego, zorientowane zostało na charakterystykę struktury zjawiska (w postaci – ugruntowanych w tradycji badawczej i opisanych w literaturze – pięciu jego form: przemocy psychicznej, fizycznej, zaniedbań, przemocy ekonomicznej i seksualnej), a także charakterystykę relacji między sprawcami a ofiarami. Metody. Koncepcja badawcza zrealizowana została przy zastosowaniu techniki wywiadu audytoryjnego bazującego na kwestionariuszu. Wyniki. 35,5% starszych kobiet doświadcza przemocy psychicznej, 22,3% doświadcza zaniedbań ze strony bliskich, 8,3% – aktów przemocy ekonomicznej, 5,8% przemocy fizycznej oraz 0,8% przemocy seksualnej. Mając na uwadze sprawców przemocy domowej wobec starszych kobiet, 60,6% stanowią mężczyźni, najczęściej mężowie ofiar (50%) oraz synowie (25%). Sprawcami przemocy częściej są mężowie ofiar niż ich dzieci, te z kolei są sprawcami przemocy wobec starszych częściej niż ich małżonkowie (czyli zięciowie/synowe ofiar), konkubenci czy partnerzy. Wnioski. Zaniedbania częściej współwystępują niż nie współwystępują z przemocą psychiczną. Dwa rodzaje aktów przemocy psychicznej: poniżanie, uporczywe naigrywanie się/przykre wyśmiewanie/ośmieszanie w oczach innych oraz obwinianie za choćby drobne porażki, niepowodzenia/wielokrotne zrzucanie winy za własne błędy charakteryzują się wysokim potencjałem wiązania krzywd psychicznych z zaniedbaniami. Pozostają one w zależności z niemal wszystkimi, przyjętymi do badania, aktami zaniedbań. Taka korelacja form przemocy domowej może być odczytywana jako swoisty kompleks dysfunkcji relacji między członkami rodziny. Wyniki badania potwierdzają tezę, iż sytuację rodzin charakteryzuje swoista kumulacja warunków posiadających znamiona patologii wzorców życia rodzinnego, wyrażająca się występowaniem całych kompleksów doświadczanych krzywd, należących zwykle do więcej niż jednej formy przemocy.

Keywords

PL

przemoc domowa; starsze kobiety; sprawcy przemocy; przemoc fizyczna; przemoc psychiczna; przemoc ekonomiczna; przemoc seksualna; zaniedbanie

EN

domestic violence; elderly women; perpetrators of violence; physical violence; psychological violence; economical violence sexual violence; negligence

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2023
• Volume: XXX
• Issue: (1/2023)
• Pages: 249-282

Dates

published

2023

Contributors

author

Albert Terelak

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny, Instytut Socjologii

author

Sebastian Kołodziejczak

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny, Instytut Socjologii

References

• Babbie, E.R. (2005). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bandosz, P., Zagożdżon, P. (2021). Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem – The PolSenior 2. Pobrane z: https://polsenior2.mug.edu.pl/.
• Band-Winterstein, T. (2015). Aging in the shadow of violence: a phenomenological conceptual framework for understanding elderly women who experienced lifelong IPV [Starzenie się w cieniu przemocy: fenomenologiczne ramy pojęciowe umożliwiające zrozumienie starszych kobiet, które przez całe życie doświadczały przemocy domowej ze strony partnera]. Journal of Elder Abuse & Neglect, 27(4-5), 303-327. DOI: 10.1080/08946566.2015.1091422.
• Band-Winterstein, T., Eisikovits, Z. (2010). Towards phenomenological theorizing about old women abuse [W kierunku fenomenologicznego teoretyzowania na temat nadużyć wobec starszych kobiet]. Ageing International, 35(3), 202-214. DOI: 10.1007/s12126-010-9067-y.
• Bhatia, P., Soletti, A.B. (2019). Hushed voices: views and experiences of older women on partner abuse in later life [Ciche głosy: poglądy i doświadczenia starszych kobiet na temat przemocy wobec partnerów w starszym życiu]. Ageing International, 44(1), 41-56. DOI: 10.1007/s12126-018-9331-0.
• Brownell, P. (2015). Neglect, abuse and violence against older women: definitions and research frameworks [Zaniedbanie, nadużycia i przemoc wobec starszych kobiet: definicje i ramy badawcze]. South Eastern European Journal of Public Health (SEEJPH), 1(1). DOI: 10.4119/seejph-1774.
• Brownell, P. (2016). A reflection on gender issues in elder abuse research: Brazil and Portugal [Refleksja na temat kwestii płci w badaniach nad przemocą wobec osób starszych: Brazylia i Portugalia]. Ciência & Saúde Coletiva, 21(11), 3323-3330. DOI: 10.1590/1413-812320152111.23142016.
• Buchbinder, E., Band-Winterstein, T. (2003). “Like a wounded bird”: Older battered women’s life experiences with intimate violence ["Jak raniony ptak": Doświadczenia życiowe starszych kobiet doświadczających maltretowania ze strony partnera]. Journal of Elder Abuse & Neglect, 15(2), 23-44. DOI: 10.1300/J084v15n02_02.
• CBOS. (2005). Przemoc i konflikty w domu. Komunikat z badań. Centrum Badania Opinii Publicznej. Pobrane z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2005/K_027_05.PDF
• Chan, K.L. (2017). Family polyvictimization and elevated levels of addiction and psychopathology among parents in a chinese household sample [Poliwiktymizacja rodzinna oraz podwyższony poziom uzależnienia i psychopatologii wśród rodziców w próbce chińskich gospodarstw domowych]. Journal of Interpersonal Violence, 32(16), 2433-2452. DOI: 10.1177/0886260515592617.
• Chan, K.L., Chen, Q., Chen, M. (2021). Prevalence and correlates of the co-occurrence of family violence: a meta-analysis on family polyvictimization [Występowanie i korelaty współwystępowania przemocy w rodzinie: metaanaliza dotycząca poliwiktymizacji w rodzinie]. Trauma, Violence, & Abuse, 22(2), 289-305. DOI: 10.1177/1524838019841601.
• Chan, K.L., Chen, Q., Chen, M., Lo, C.K.M., Yu, L. (2019). Screening for multiple types of family violence: development and validation of the family polyvictimization screen [Badania przesiewowe pod kątem wielu rodzajów przemocy w rodzinie: opracowanie i walidacja badań poliwiktymizacji rodziny]. Frontiers in Public Health, 7, 282. DOI: 10.3389/fpubh.2019.00282.
• Rzecznik Praw Obywatelskich. (2013). Przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet, w tym kobiet starszych i kobiet z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, 7. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Pobrane 05.01.2024 z: https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Biuletyn_Rzecznika_Praw_Obywatelskich_2013_Nr_7.pdf.
• De Donder, L., De Wachter, L., Ferreira-Alves, J., Lang, G., Penhale, B., Tamutiene, I., Luoma, M.L. (2019). Quality of life of abused older women: moderating influence of coping mechanisms [Jakość życia starszych kobiet doświadczających przemocy: moderujący wpływ mechanizmów radzenia sobie]. W: H. Bows (red.), Violence Against Older Women, Volume II (ss. 123-141). Cham: Palgrave Macmillan. doi: 10.1007/978-3-030-16597-0_7.
• Dutton, M.A., Goodman, L.A., Bennett, L. (1999). Court-involved battered women’s responses to violence: The role of psychological, physical, and sexual abuse [Sądowe reakcje kobiet doświadczających przemocy na przemoc: Rola nadużyć psychicznych, fizycznych i seksualnych]. Violence and Victims, 14(1), 89-104.
• Eisikovits, Z., Band-Winterstein, T. (2015). Dimensions of suffering among old and young battered women [Wymiary cierpienia wśród starszych i młodych kobiet maltretowanych]. Journal of Family Violence, 30(1), 49-62. DOI: 10.1007/s10896-014-9655-9.
• Ferreira, M., Lindgren, P. (2008). Elder abuse and neglect in south africa: a case of marginalization, disrespect, exploitation and violence [Nadużycia i zaniedbanie osób starszych w Republice Południowej Afryki: przypadek marginalizacji, braku szacunku, wyzysku i przemocy]. Journal of Elder Abuse & Neglect, 20(2), 91-107. DOI: 10.1080/08946560801974497.
• Finkelhor, D., Ormrod, R.K., Turner, H.A. (2007). Poly-victimization: a neglected component in child victimization [Poliwiktymizacja: zaniedbany element wiktymizacji dzieci]. Child Abuse & Neglect, 31(1), 7-26. DOI: 10.1016/j.chiabu.2006.06.008.
• Flury, M., Nyberg, E., Riecher-Rössler, A. (2010). Domestic violence against women: definitions, epidemiology, risk factors and consequences [Przemoc domowa wobec kobiet: Definicje, epidemiologia, czynniki ryzyka i konsekwencje]. Swiss Medical Weekly, 140, w13099. DOI: 10.4414/smw.2010.13099.
• Garcia-Moreno, C., Jansen, H.A.F.M., Ellsberg, M., Heise, L., Watts, C.H. (2006). Prevalence of intimate partner violence: Findings from the WHO multi-country study on women’s health and domestic violence [Występowanie przemocy ze strony partnera: Wnioski z wielonarodowego badania WHO dotyczącego zdrowia kobiet i przemocy domowej]. The Lancet, 368(9543), 1260-1269. DOI: 10.1016/S0140-6736(06)69523-8.
• Glaser, B.G., Strauss, A.L. (2006). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research [Odkrycie teorii ugruntowanej: Strategie badań jakościowych]. New Brunswick - London: Aldine Transaction, a division of Transaction Publishers. Pobrane 05.01.2024 z: http://www.sxf.uevora.pt/wp-content/uploads/2013/03/Glaser_1967.pdf.
• Grunfeld, A.F., Larsson, D.M., Mackay, K., Hotch, D. (1996). Domestic violence against elderly women [Przemoc domowa wobec starszych kobiet]. Canadian Family Physician, 42, 1485-1493.
• Hacıaliefendioğlu, A., Yılmaz, S., Koyutürk, M., Karakurt, G. (2021). Co-occurrence patterns of intimate partner violence [Współwystępowanie wzorców przemocy między partnerami intymnymi]. Pacific Symposium on Biocomputing. Pacific Symposium on Biocomputing, 26, 79-90.
• Halicka, M. (2014). Ludzie starzy jako ofiary przemocy. W: P. Szukalski, B. Szatur-Jaworska (red.), Aktywne starzenie się: Przeciwdziałanie barierom (ss. 91-110). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Halicka, M., Halicki, J., Ślusarczyk, P. (2012). Przemoc wobec ludzi starszych. W: M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski (red.) Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce (ss. 511-530). Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne. Pobrane 05.01.2024 z: http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/pliki/ol/polsenior.pdf#page=1&zoom=auto,-171,683.
• Honarvar, B., Gheibi, Z., Asadollahi, A., Bahadori, F., Khaksar, E., Rabiey Faradonbeh, M., Farjami, M. (2020). The impact of abuse on the quality of life of the elderly: A population-based survey in Iran [Wpływ przemocy na jakość życia osób starszych: Badanie populacyjne w Iranie]. Journal of Preventive Medicine and Public Health, 53(2), 89-97. DOI: 10.3961/jpmph.19.210.
• Hoppe, S.J. (2020). Traditional values and domestic violence: An examination of older women’s attitudes and the ability to care for oneself [Tradycyjne wartości i przemoc domowa: Badanie postaw starszych kobiet i zdolności do dbania o siebie]. Journal of Elder Abuse & Neglect, 32(5), 471-488. DOI: 10.1080/08946566.2020.1830216.
• Kleinschmidt, K. C. (1997). Elder abuse: A review [Nadużycia wobec osób starszych: Przegląd]. Annals of Emergency Medicine, 30(4), 463-472. DOI: 10.1016/S0196-0644(97)70006-4.
• Kołodziejczak, S., Terelak, A., Bulsa, M. (2019). Domestic violence against seniors in rural areas of West Pomerania, Poland [Przemoc domowa wobec seniorów na terenach wiejskich Pomorza Zachodniego]. Annals of Agricurtural and Environmental Medicine, 26(1), 92-96. DOI: 10.26444/aaem/92208.
• Korzeniowski, K. i in. (2009). Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych: Część II - Raport z badania profesjonalistów. Warszawa: Polska Akademia Nauk Instytut Psychologii. Pobrane 08.01.2024 z: https://archiwum.mrips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/File/Przemoc%20w%20rodzinie/przemoc_prof.pdf.
• Korzeniowski, K., Radkiewicz, P. (2015). Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Raport z badania ogólnopolskiego 2015 r. oraz badania porównawczego z lat 2009-2015. Warszawa: Polska Akademia Nauk Instytut Psychologii. Pobrane 08.01.2024 z: https://www.gov.pl/attachment/9ded311d-a093-4349-b779-f9e9f5d68042.
• Krajowy program przeciwdziałania przemocy w rodzinie 2014-2020 (2014). Monitor Polski 2014.445. Pobrane 08.01.2024 z: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20140000445.
• Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na Rok 2023. Monitor Polski 2022.1259. Pobrane 08.01.2024 z: https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/krajowy-program-przeciwdzialania-przemocy-w-rodzinie-na-rok-2023.
• Laing, L. (2016). Secondary victimization: Domestic violence survivors navigating the family law system [Wtórna wiktymizacja: Ofiary przemocy domowej w systemie prawa rodzinnego]. Violence Against Women, 23(11), 1314-1335. DOI: 10.1177/1077801216659942.
• Makara‑Studzińska, M., Sosnowska, K. (2012). Violence against old people – a review of the literature [Przemoc wobec osób starszych - przegląd literatury]. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 12(1), 57-61.
• Marshall, L.L. (1992a). Development of the severity of violence against women scales [Rozwój skal nasilenia przemocy wobec kobiet]. Journal of Family Violence, 7(2), 103-121. DOI: 10.1007/BF00978700.
• Marshall, L.L. (1992b). The severity of violence against men scales [Dotkliwość przemocy wobec mężczyzn]. Journal of Family Violence, 7(3), 189-203. DOI: 10.1007/BF00979027.
• Mazur, J. (2002). Przemoc w rodzinie. Teoria i rzeczywistość. Warszawa: Wydawnictwo Żak.
• McGarry, J., Ali, P., Hinchliff, S. (2017). Older women, intimate partner violence and mental health: a consideration of the particular issues for health and healthcare practice [Starsze kobiety, przemoc ze strony partnera i zdrowie psychiczne: Rozważenie konkretnych zagadnień związanych ze zdrowiem i praktyką zdrowotną]. Journal of Clinical Nursing, 26(15-16), 2177-2191. DOI: 10.1111/jocn.13490.
• McGarry, J., Simpson, C., Hinchliff-Smith, K. (2011). The impact of domestic abuse for older women: A review of the literature [Wpływ nadużyć w środowisku domowym na starsze kobiety: Przegląd literatury]. Health & Social Care in the Community, 19(1), 3-14. DOI: 10.1111/j.1365-2524.2010.00964.x.
• McGarry, J., Simpson, C., Mansour, M. (2010). How domestic abuse affects the wellbeing of older women [Jak nadużycia w środowisku domowym naruszają dobrostan starszych kobiet]. Nursing Older People, 22(5), 33-37. DOI: 10.7748/nop2010.06.22.5.33.c7795.
• Meyer, S.R., Lasater, M.E., Garcia-Moreno, C. (2019). Violence against older women: a protocol for a systematic review of qualitative literature [Przemoc wobec starszych kobiet: procedura dla systematycznego przeglądu literatury jakościowej]. BMJ Open, 9(5), e028809. DOI: 10.1136/bmjopen-2018-028809.
• Michalska, S. (2020). Struktura społeczna a zmiany ról społecznych kobiet wiejskich. Warszawa: Scholar. Pobrane 08.01.2024 z: https://integro.bs.katowice.pl/33205945612/michalska-sylwia/strukturaspoleczna-a-zmiany-rol-spolecznych-kobiet-wiejskich?bibFilter=3.
• Mossakowska, M., Więcek, A., Błędowski, P. (red.) (2012). Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne. Pobrane 08.01.2024 z: http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/pliki/ol/polsenior.pdf#page=1&zoom=auto,-171,683.
• O’Leary, D.K., Maiuro, R. (2004). Psychological abuse in violent domestic relations [Przemoc psychiczna i przemocowe relacje rodzinne]. New York: Springer Publishing Company.
• O’Leary, D.K., Malone, J., Tyree, A. (1994). Physical aggression in early marriage: Prerelationship and relationship effects [Agresja fizyczna we wczesnym etapie małżeństwa: Konsekwencje przedmałżeńskie i małżenskie]. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 62(3), 594-602. DOI: 10.1037/0022-006X.62.3.594.
• Phillips, L.R. (2000). Domestic violence and aging women [Przemoc domowa i starzenie się kobiet]. Geriatric Nursing, 21(4), 188-193. DOI: 10.1067/mgn.2000.109584.
• Pickering, C. E., Yefimova, M., Maxwell, C. (2019). Co-occurrence of abuse and neglect as reported by dementia family caregivers [Współwystępowanie przemocy i zaniedbania według relacji opiekunów rodzinnych osób chorych na demencję]. Innovation in Aging, 3(Suppl 1), S544. DOI: 10.1093/geroni/igz038.2002.
• Pillemer, K., Finkelhor, D. (1988). The prevalence of elder abuse: a random sample survey [Rozpowszechnienie przemocy wobec osób starszych: badanie na losowej próbie]. The Gerontologist, 28(1), 51-57. DOI: 10.1093/geront/28.1.51.
• Ramsey-Klawsnik, H. (2017). Older adults affected by polyvictimization: A review of early research [Starsze osoby dotknięte poliwiktymizacją: Przegląd wczesnych badań]. Journal of Elder Abuse & Neglect, 29(5), 299-312. DOI: 10.1080/08946566.2017.1388019.
• Ramsey-Klawsnik, H., Heisler, C. (2014). Polyvictimization in later life [Poliwiktymizacja w wieku starszym]. Victimization of the Elderly and Disabled, 17(1), 3-6.
• Ramsey-Klawsnik, H., Miller, E. (2017). Polyvictimization in later life: trauma-informed best practices [Poliwiktymizacja w wieku starszym: najlepsze praktyki wynikające z poinformowania o krzywdzie]. Journal of Elder Abuse & Neglect, 29(5), 339-350. DOI: 10.1080/08946566.2017.1388017.
• Rorat, J., Szeląg-Sikora, A., Gródek-Szostak, Z. (2016). Traditional and new women’s roles in rural areas [Tradycyjne oraz nowe role kobiece na obszarach wiejskich]. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 2, 99-106. DOI: 10.15576/pdgr/2016.2.99.
• SMG/KRC. (2011). Diagnoza dotycząca osób stosujących przemoc w rodzinie: przemoc w rodzinie z perspektywy dorosłej populacji Polski. Pobrane z: https://archiwum.mrips.gov.pl/gfx/mpips/ userfiles/_public/1_NOWA%20STRONA/Przemoc%20w%20rodzinie/dane%20statystyczne/1%20RAPORT_POLACY_PRZEMOC_W_RODZINIE_FIN.pdf.
• Śniegulska, A. (2016). Violence against women and elderly people in a family environment [Przemoc wobec kobiet oraz osób niepełnosprawnych w środowisku domowym]. Journal of Modern Science, 31(4), 101-124.
• Terelak, A., Kołodziejczak, S., Bulsa, M. (2019). Scale and forms of domestic violence against schoolchildren in rural, rural-urban and urban areas [Skala i formy przemocy domowej wobec uczniów na terenach wiejskich, wiejsko-miejskich oraz miejskich]. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 26(4), 572-578. DOI: 10.26444/aaem/103871.
• Terelak, A., Kołodziejczak, S., Klepajczuk, B. (2010). Zintegrowane działanie wobec przemocy w rodzinie: Poradnik tworzenia i prowadzenia Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych. Szczecin: Agencja Reklamowa Madison.
• TNS OBOP. (2010). Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn: Część I - raport z badań ogólnopolskich: Wyniki badań TNS OBOP dla Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej: Listopad 2010 r. Warszawa: Ośrodek Badania Opinii Publicznej. Pobrane 08.01.2004 z: https://archiwum.mrips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/_public/1-2010_%20Raport-ogolnopolski_K-M_01-03-11.pdf.
• Tobiasz-Adamczyk, B. (2010). Ludzie starsi i niepełnosprawni jako kategoria szczególnie wrażliwa na przemoc. W: Jaszczak-Kuźmińska D., Michalska K. (red.), Przemoc domowa wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu (ss. 33-67). Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
• UN Department of Economic and Social Affairs. (2013). Neglect, abuse and violence against Older Women [Zaniedbanie, nadużycie i przemoc wobec starszych kobiet]. Pobrane z: https://www. un.org/esa/socdev/documents/ageing/neglect-abuse-violence-older-women.pdf.
• UN Economic and Social Council. (2015). Commission on the status of women. Follow-up to the Fourth World Conference on Women and to the special session of the General Assembly entitled “Women 2000: gender equality, development and peace for the twenty-first century” [Komisja ds. Statusu Kobiet. Kontynuacja Czwartej Światowej Konferencji w sprawie Kobiet i specjalnej sesji Zgromadzenia Ogólnego zatytułowanej ‘Kobiety 2000: Równość płci, rozwój i pokój w XXI wieku’]. Pobrane z: https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=E%2FCN.6%2F2015%2FNGO%2F258&fbclid=IwAR2xZJsboZOEFIMclRIgBjS8hpbFJ7qQZ3RzT54gEAH0chN6Z7DzC_DmCvw
• Verdejo, I.C., Calvo, C.B. (2014). Analysis of violence against elderly woman [Analiza przemocy wobec starszych kobiet]. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 161, 110-114. DOI: 10.1016/j.sbspro.2014.12.018.
• Walker, L. (2012). Battered women syndrome and self-defense [Syndrom kobiety maltretowanej oraz samoobrona]. Notre Dame Journal of Law, Ethics & Public Policy, 6(2), 321-334.
• Walker, L. (2016). The battered woman syndrome [Syndrom kobiety maltretowanej]. New York: Springer Publishing Company. DOI: 10.1891/9780826170996.
• WHO. (2005). WHO multi-country study on women’s health and domestic violence against women: summary report of initial results on prevalence, health outcomes and women’s responses [Wielonarodowe badanie WHO na temat zdrowia kobiet i przemocy domowej wobec kobiet: raport podsumowujący wstępne wyniki dotyczące skali, skutków zdrowotnych i reakcji kobiet]. World Health Organization. Pobrane z: https://apps.who.int/iris/handle/10665/43310.
• Williams, J.L., Davis, M., Acierno, R. (2017). Global prevalence of elder abuse in the community [Globalna skala występowania przemocy wobec osób starszych w społeczności]. W: Elder Abuse: Research, Practice and Policy (ss. 45-65). New York: Springer International Publishing. DOI: 10.1007/978-3-319-47504-2_3.
• Yan, E. (2015). Elder abuse and help-seeking behavior in elderly Chinese [Nadużycia wobec seniorów i zachowania związane z poszukiwaniem pomocy wśród starszych Chińczyków]. Journal of Interpersonal Violence, 30(15), 2683-2708. DOI: 10.1177/0886260514553628.
• Ziółkowski, A., Błachnio, A., Pąchalska, M. (2015). An evaluation of life satisfaction and health – quality of life of senior citizens [Ewaluacja satysfakcji z życia i zdrowia – jakość życia seniorów]. Annals of Agricurtural and Environmental Medicine, 22(1), 147-151. DOI: 10.5604/12321966.1141385.

Identifiers

DOI

10.61905/wwr/175106

Biblioteka Nauki

31340406