Dobrostan w relacjach międzyludzkich. Kontekst socjokulturowy

• Authors: Mirosława Barbara Ściupider- Młodkowska

Title variants

EN

Well-being in interpersonal relationships. Sociocultural context

Abstracts

EN

Aim. To attempt a critical analysis around the questions: What socio-cultural processes lead to the destruction of bonds and relationships? Do activities linked to the dominant logic of instrumental reasoning: self-improvement, self-investment, self-realisation, the primacy of profit and loss, alter the socio-emotional competences of subjects and prevent a life of well-being? Materials and methods. The whole reflection is embedded in a critical discourse analysis, whose main task is to unmask the myth of well-being, understood exclusively as subjects taking care of themselves, neglecting the common good. Selected research and analysis on cultural narcissism was used. Conclusion. Satisfactory and sustainable social relations are a priority and a condition for the survival of the community. Nowadays, they are significantly weakened and require pedagogical intervention in the field of rational coding of the contents of the culture of instrumentalism, excess, and narcissism. The observed disappearance of social-emotional competences related to empathy correlates to a large extent with cultural determinants, including the logic of instrumental reason instead of moral and subjective reason. Digital distance cools emotionality, which in turn has a direct impact on loneliness, confusion, and lack of well-being in relationships.

PL

Cel. Próba krytycznej analizy wokół pytań: Jakie socjokulturowe procesy prowadzą do destrukcji więzi i relacji? Czy działania związane z dominującą logiką rozumowania instrumentalnego, czyli samodoskonalenie, samorozwój, samozadowolenie, prymat zysków i strat, zmieniają kompetencje społeczno-emocjonalne podmiotów i uniemożliwiają życie we wspólnocie i dobrostanie? Materiały i metody. Całość rozważań osadzono w krytycznej analizie dyskursu, której głównym zadaniem było obalenie mitu o dobrostanie rozumianym wyłącznie jako (dobro) byt i dbanie tylko o siebie, a zaniedbywanie dobra wspólnego. Wykorzystano wybrane badania i analizy dotyczące kulturowego narcyzmu. Wnioski. Satysfakcjonujące i trwałe relacje społeczne są priorytetem i warunkiem trwania wspólnoty. Dziś poprzez proces indywidualizacji i narastanie narcyzmu kulturowego te więzi są znacznie osłabione, wymagają wyobraźni współczującej (o której pisała Martha Nussbaum) (Nussbaum, 2016) oraz interwencji pedagogicznej w rozwijaniu orientacji allocentrycznej, sprzeciwiającej się instrumentalizmowi, obojętności i cynizmowi. Obserwowany zanik kompetencji społeczno-emocjonalnych związanych z empatią w znacznej mierze koreluje z determinantami kulturowymi, w tym z przewagą logiki rozumu instrumentalnego nad moralnym i podmiotowym. Cyfrowy dystans, nastawienie na sukces, dominacja zachowań egocentrycznych wychładzają emocjonalność i ogólną wrażliwość społeczną, co z kolei bezpośrednio wpływa na osamotnienie, zagubienie i brak dobrostanu w relacjach.

Keywords

PL

relacje międzyludzkie; dobrostan; cyfrowy dystans; instrumentalizm; kompetencje społeczno-emocjonalne; kultura narcyzmu

EN

interpersonal relationships; well-being; digital distance; instrumentalism; culture of narcissism; social-emotional competence

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2023
• Volume: XXX
• Issue: (3/2023)
• Pages: 35-51

Dates

published

2023

Contributors

author

Mirosława Barbara Ściupider- Młodkowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny

References

• Błasiak, A. (2023). Młodzież w kulturze (cyfrowego) narcyzmu – współczesne pułapki i uwikłania. W: B. Kanclerz, L. Myszka-Strychalska, P. Peret-Drążewska (red.), Młodzież wobec przemian współczesnego świata: Rozważania edukacyjno-wychowawcze (ss. 67–76). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Centrum Praw Kobiet (b.d.). STOP kobietobójstwu: Nowa kampania Centrum Praw Kobiet. Pobrane 17.07.2023 z: https://cpk.org.pl/stop-kobietobojstwu-nowa-kampania-centrum-praw-kobiet/.
• Czarnecka, A. (2023). Korepetycje ze szczęścia. Newsweek Psychologia, 4, 15–20.
• Czapiński, J. (red.) (2004). Psychologia pozytywna: Nauka o szczęściu, zdrowiu i cnotach człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Eriksen, T.H. (2003). Tyrania chwili: Szybko i wolno płynący czas w erze informacji. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Erikson, T. (2021). Otoczeni przez narcyzów: Jak obchodzić się z tymi, którzy nie widzą świata poza sobą. Warszawa: Wydawnictwo Wielka Litera.
• Foucault, M. (2016). Hermeneutyka podmiotu: Wykłady w College de France 1981–1982. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fromm, E. (1997). O sztuce istnienia. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hatalska, N. (2021). Wiek paradoksów: Czy technologia nas ocali?. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Hertz, N. (2022). Stulecie samotnych: Jak odzyskać utracone więzi. Warszawa: Wydawnictwo Słowne.
• Horolets, A. (2023). Alternatywne wizje dobrego życia: Wprowadzenie. Studia Socjologiczne, 1(248), 5–30. DOI: 10.24425/sts.2023.144832.
• Koper, K. (2021). Osamotnienie boli jak ból. Newsweek Psychologia, 5, 100–101.
• Kotera, Y., Maybury, S., Liu, G.H.T., Colman, R., Lieu, J., Dosedlová, J. (2022). Mental Well-Being of Czech University Students: Academic Motivation, Self-Compassion, and Self-Criticism [Dobre samopoczucie psychiczne studentów czeskich uniwersytetów: motywacja akademicka, współczucie dla siebie i samokrytyka]. Healthcare, 10(11), 2135. DOI: 10.3390/healthcare10112135.
• Kwaśnica, R. (2014). Dyskurs edukacyjny po inwazji rozumu instrumentalnego: O potrzebie refleksyjności. Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.
• Musiał, M. (2016). „Poproszę dwie żony, cztery orgazmy w proszku i kilogram przyjaźni – płacę kartą”: Intymność a neoliberalizm. W: W. J. Burszta, M. Rauszer, P. Jezierski, (red.), Zwodnicze imaginarium: Antropologia neoliberalizmu (ss. 393–419). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Nast, M. (2017). Pokolenie Ja: Niezdolni do relacji. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2020). Szkoła jako przestrzeń uznania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Nussbaum, M. (2016). Nie dla zysku: Dlaczego demokracja potrzebuje humanistów. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna.
• Pyżalski, J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Ritzer, G. (2001). Magiczny świat konsumpcji. Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza.
• Ryff, C.D., Singer, B.H., Dienberg Love, G. (2004). Positive health: connecting well-being with biology [Pozytywne zdrowie: związek dobrego samopoczucia z biologią]. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. B: Biological Sciences, 359(1449), 1383–1394. DOI: 10.1098/rstb.2004.1521.
• Seligman, M.E.P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-being [Rozkwit: Nowe, wizjonerskie rozumienie szczęścia i dobrego samopoczucia]. New York: Free Press.
• Spitzer, M. (2021). Epidemia smartfonów: Czy jest zagrożeniem dla zdrowia, edukacji i społeczeństwa?. Słupsk – Warszawa: Dobra Literatura.
• Szpunar, M. (2020). Narcystyczna kultura: O kondycji człowieka ponowoczesnego w kulturze zdominowanej przez narcyzm. Zarządzanie Mediami, 8(3), 183–199. DOI: 10.4467/23540214ZM.20.031.12049.
• Szpunar, M. (2019). Kultura algorytmów. Kraków – Nowy Targ: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej, Wydawnictwo ToC.
• Ściupider-Młodkowska, M. (2018). Miłość w epoce Ja: Studium socjopedagogiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Ściupider-Młodkowska, M. (2022). Covidoalienacja: Pedagogiczny wymiar troski o Siebie a skutki izolacji w czasie pandemii. Resocjalizacja Polska, 1(23), 1–22. DOI: 10.22432/rp.444.
• Ściupider-Młodkowska, M. (2023). Kategoria „dopalaczy Ego” współczesnej młodzieży w kontekście warunków społeczno-kulturowych. W: B. Kanclerz, L. Myszka--Strychalska, P. Peret-Drążewska (red.), Młodzież wobec przemian współczesnego wiata: Rozważania edukacyjno-wychowawcze (ss. 89–102). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Taylor, C. (2002). Etyka autentyczności. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Thomas, W.I., Znaniecki, F. (1976). Chłop polski w Europie i Ameryce: T. 1, Organizacja grupy pierwotnej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Turkle, S. (2017). Alone together: Why we expect more from technology and less from each other [Sami razem: Dlaczego oczekujemy więcej od technologii, a mniej od siebie nawzajem]. New York: Basic Books.
• Twenge, J.M., Campbell, W.K. (2010). The narcissism epidemic: Living in the age of entitlement [Epidemia narcyzmu: Życie w wieku uprawnień]. New York: Free Press.
• Zuboff, S. (2020). Wiek kapitalizmu inwigilacji: Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S -ka.

Identifiers

DOI

10.61905/wwr/176533

Biblioteka Nauki

30146850