Społeczna odpowiedzialność współczesnej rodziny wobec zagrożeń klimatycznych w epoce antropocenu

• Authors: Justyna Ewa Wojciechowska

Title variants

EN

Social responsibility of the modern family towards climate threats in the Anthropocene era

Abstracts

EN

Introduction. The Anthropocene epoch is struggling with the climate crisis, which is one of the greatest challenges for the modern world. The family, as the basic living environment, is largely responsible for the nature of human functioning in everyday life, which is ultimately important in shaping social attitudes towards current threats. The awareness of individuals builds the awareness of societies. Aim. The aim of the article is to indicate the social responsibility of the family towards climate threats in the Anthropocene era and to draw attention to the assumptions of the current European climate policy. Raising awareness of the important role of the family in shaping attitudes towards climate threats by its adult members gives hope for increasing conscious pro-ecological attitudes. Pro-ecological behaviours, which constitute a model and reference in the complex process of raising children and adolescents, constitute the foundation for shaping awareness of responsibity for the planet and, therefore, for the quality of life in the future. Materials and methods. The article presents an analysis of existing materials in the area of climate policy, based on which postulates for shaping family social responsibility in the era of the Anthropocene are indicated. From a very extensive collection, selected materials relating to the topic in question were selected and described. Indicated: Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, European Green Deal, issued in Brussels on 11/12/2019; Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Building a climate-resilient Europe – a new Strategy for adaptation to climate change of February 24, 2021, strategy National Environmental Policy 2030 – development strategy in the area of environment and water management, National Energy and Climate Plan for 2021–2030. Results. European climate policy has very precise content that sets the course of action for entire societies in order to reduce the dimension of the crisis related to climate threats. The family, as the basic social unit, can counteract this crisis in various ways. The text indicates specific solutions in this area. Conclusion. Due to the state of awareness of contemporary Polish society about climate threats in the Anthropocene era, it is necessary to carry out activities to raise awareness of the actual state of affairs. The family, by setting a role model, should be the primary source of responsibility formation, right after institutions responsible for providing knowledge. The article indicates proposed actions, the implementation of which will activate individuals, and thus society, towards the climate crisis in the Anthropocene era.

PL

Wprowadzenie. Epoka antropocenu zmaga się z kryzysem klimatycznym, który stanowi jedno z największych wyzwań dla współczesnego świata. Rodzina, jako podstawowe środowisko życia, w dużej mierze ponosi odpowiedzialność za charakter funkcjonowania człowieka w codzienności, co ostatecznie ma duże znaczenie w kształtowaniu społecznych postaw wobec obecnych zagrożeń. Świadomość jednostek buduje świadomość społeczeństw. Cel. Celem artykułu jest wskazanie społecznej odpowiedzialności rodziny wobec zagrożeń klimatycznych w epoce antropocenu oraz zwrócenie uwagi na założenia aktualnej europejskiej polityki klimatycznej. Uświadomienie doniosłej roli rodziny w kształtowaniu postaw wobec zagrożeń klimatycznych przez dorosłych jej członków daje nadzieję na zwiększenie świadomych proekologicznych postaw. Proekologiczne zachowania, stanowiące wzór i odniesienie w złożonym procesie wychowania dzieci i młodzieży, stanowią fundament kształtowania świadomości odpowiedzialnej za planetę, a tym samym – za jakość życia w przyszłości. Materiały i metody. W artykule zaprezentowano analizę zastanych materiałów w obszarze polityki klimatycznej, na podstawie których wskazano postulaty dla kształtowania społecznej odpowiedzialności rodziny w dobie antropocenu. Spośród bardzo obszernego zbioru dokonano selekcji i opisu wybranych materiałów dotyczących tematu. Wskazano na: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Europejski Zielony Ład wydany w Brukseli 11.12.2019 r., Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Budując Europę odporną na zmianę klimatu – nowa Strategia w zakresie przystosowania do zmiany klimatu z 24.02.2021 roku, strategię Polityka ekologiczna państwa 2030 – strategia rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej, Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030. Wyniki. Europejska polityka klimatyczna prezentuje bardzo dokładne treści wyznaczające kierunek postępowania dla całych społeczeństw w celu zmniejszenia wymiaru kryzysu związanego z zagrożeniami klimatycznymi. Rodzina, jako podstawowa jednostka społeczna, w różny sposób może przeciwdziałać temu kryzysowi. W tekście wskazano na konkretne rozwiązania w tym zakresie. Wnioski. Ze względu na stan świadomości współczesnego polskiego społeczeństwa na temat zagrożeń klimatycznych w epoce antropocenu konieczne jest prowadzenie działań uświadamiających stan faktyczny. Rodzina, poprzez dawanie wzorca, powinna być podstawowym źródłem formowania odpowiedzialności, zaraz po instytucjach mających za zadanie wyposażenie w wiedzę. W artykule wskazano proponowane działania, których wdrożenie zaktywizuje jednostki, a przez to także społeczeństwo, wobec kryzysu klimatycznego w epoce antropocenu.

Keywords

PL

rodzina; kryzys klimatyczny; postawy społeczne; antropocen; transformacja

EN

family; transformation; social attitudes; climate crisis; Anthropocene

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2023
• Volume: XXX
• Issue: (4/2023)
• Pages: 329-344

Dates

published

2023

Contributors

author

Justyna Ewa Wojciechowska

• Uniwersytet Bielsko-Bialski, Wydział Humanistyczno-Społeczny

References

• Adamski, F. (2002). Rodzina: Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Balcerek, M. (1988). Międzynarodowa ochrona dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• de Barbaro, M. (1999). Struktura rodziny. W: B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny (ss. 45–55). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bińczyk, E. (2018). Epoka człowieka: Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Capstick, S., Whitmarsh, L. (2023). Działania jednostek a przemiana społeczna. W: G. Thunberg, Książka o klimacie (ss. 433–436). Warszawa: Agora.
• Cele klimatyczne a polityka zewnętrzna UE. (2023). Pobrane z: https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/climate-change/climate-external-policy/.
• Chenoweth, E. (2023). Ludzie mają siłę. W: G. Thunberg, Książka o klimacie (ss. 478–483). Warszawa: Agora.
• Crutzen, P. J., Stoermer, E. F. (2000). The „Anthropocene” [„Antropocen”]. Global Change Newsletter, 41, 17–18.
• Domańska, E. (2012). Historia egzystencjalna: Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gondek, A. (2002). Ekologia i globalizm. Człowiek w Kulturze, 14, 107–120.
• Grabias, S. (1994). Język w zachowaniach społecznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Gromkowska-Melosik, A. (2019). Pedagogika ekologiczna. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika: Podręcznik akademicki (ss. 637–646). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Juszczyk-Rygałło, J. (2021). Wzorce jako narzędzia transmisji oddziaływań wychowawczych. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16, 4(62), 13–25. DOI: 10.35765/eetp.2021.1662.01.
• Karaczun, Z., Michalak, W., Łuszczki K., Okulus A., Patalong, M. (2021). Wpływ zmiany klimatu na zdrowie dzieci. Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki.
• Kochanowska, E. (2022). Rodzina jako przestrzeń wychowania intelektualnego dzieci w młodszym wieku szkolnym – doniesienia z badań. Wychowanie w Rodzinie, 27(2), 197–209. DOI: 10.34616/wwr.2022.2.197.209.
• Kocik, L. (2006). Rodzina w obliczu wartości i wzorów życia ponowoczesnego świata. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM.
• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Budując Europę odporną na zmianę klimatu – nowa Strategia w zakresie przystosowania do zmiany klimatu. (2021). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=COM%3A2021%3A82%3AFIN.
• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Europejski Zielony Ład. (2019). Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=COM%3A2019%3A640%3AFIN.
• Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030. (2019). Warszawa: Ministerstwo Środowiska. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/klimat/krajowy-plan-na-rzecz-energii-i-klimatu.
• Krzesińska-Żach, B. (2007). Pedagogika rodziny: Przewodnik do ćwiczeń. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
• Krzysteczko, H. (2010). Modele i wartości rodziny dawnej i współczesnej. W: W. Korzeniowska, U. Szuścik (red.), Rodzina: Historia i współczesność (ss. 129–137). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kwak, A. (1994). Rodzina i jej przemiany. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Łukaszewska, K. (2019). Preskryptywny charakter internalizacji aksjologicznej jako podstawa stosunku człowieka do lasu jako ekowartości. Studia Ecologiae et Bioethicae, 17(1), 19–25.
• Mac, A. (2010). Wartości przekazywane przez współczesnych dziadków. W: W. Muszyński (red.), Wartości w rodzinie: Ciągłość i zmiana (ss. 85–93). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Markowski, A., Puzynina, J. (2001). Kultura języka. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (ss. 49–51). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Michalak, A. (2023). Ponad 77 procent Europejczyków uważa zmiany klimatu za bardzo poważny problem. Rzeczpospolita. Pobrane z: https://klimat.rp.pl/klimat-i-ludzie/art38913201-ponad-77-proc-europejczykow-uwaza-zmiany-klimatu-za-bardzo-powazny-problem.
• Monbiot, G., Wrigley, R. (2023). Zdziczać. W: G. Thunberg, Książka o klimacie (ss. 459–463). Warszawa: Agora.
• Polityka ekologiczna państwa 2030. (2019). Warszawa: Ministerstwo Środowiska. Pobrane z: https://bip.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/bip/strategie_plany_programy/Polityka_Ekologiczna_Panstwa/Polityka_Ekologiczna_Panstwa_2030.pdf.
• Raworth, K. (2023). Półtorastopniowy styl życia. W: G. Thunberg, Książka o klimacie (ss. 437–444). Warszawa: Agora.
• Stoknes, P. E. (2023). Przezwyciężyć apatię klimatyczną. W: G. Thunberg, Książka o klimacie (ss. 445–448). Warszawa: Agora.
• Szczepaniak, J. (2011). O idei społecznej odpowiedzialności rodziny jako podmiotu polityki społecznej – kilka refleksji i uwag. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 220, 139–156.
• Szkudlarek, T., Śliwerski, B. (1992). Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śliwerski, B. (2017). Prawo dziecka do swoich praw. Pedagogika Społeczna, 4(66), 37–58.
• Thunberg, G. (2023). Najlepszym sposobem na posprzątanie tego syfu jest samokształcenie. W: G. Thunberg, Książka o klimacie (ss. 428–432). Warszawa: Agora.
• Tyszka, Z. (2001). Relacja „rodzina – społeczeństwo globalne” w okresie transformacji. W: M. Ziemska (red.), Rodzina współczesna (ss. 25–31). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ziemska, M. (2001). Zmiany w relacjach małżeńskich w cyklu życia rodziny. W: M. Ziemska (red.), Rodzina współczesna (ss. 44–57). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Identifiers

DOI

10.61905/wwr/183494

Biblioteka Nauki

31339563