Benedetto Cotrugli – prekursor nauki i dydaktyki w rachunkowości oraz jego wybrani następcy. Droga podwójnego zapisu z ziemi włoskiej do Polski

• Authors: Agnieszka Kozłowska

Title variants

EN

Benedetto Cotrugli – a precursor of science and didactics in accounting and his chosen successors. The double-entry bookkeeping system’s journey from the Italian land to Poland

Abstracts

EN

The article focuses on historical aspects and the presentation of selected persons, who have had a key impact on reaching the principle of double-entry from Italy to Poland. It presents the history of the prevalence of the double-entry rule and thus Benedetto Cotrugli’s contribution to science and education in accounting. Cotrugli’s work was a compendium of merchant knowledge necessary to keep accounting books and the same time a basis for science and education in this field. It was Benedetto Cotrugli who made the first theoretical description of the rules of double accounting, exceeding by over 20 years the work of Luca Pacioli, who codified the principles of bookkeeping in his work Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita, published in Venice in 1491. Due to the fact that the article also attempts to present the meaning of Cotrugli’s book (Book on the Art of Trade), already written in 1458, for the history of accountancy in Poland, it also refers to Ambrogio Lerici, as the first Italian who dealt with dissemination of the double-entry rules in Gdańsk.

PL

W artykule skoncentrowano się na aspektach historycznych i przedstawieniu wybranych postaci, które miały kluczowy wpływ na przeniesienie zasady podwójnego zapisu z Włoch do Polski. Przedstawia on historię upowszechnienia reguły podwójnego zapisu i tym samym prezentuje wkład Benedetta Cotrugliego w naukę i edukację w rachunkowości. Dzieło Cotrugliego stanowiło kompendium wiedzy kupieckiej niezbędnej do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz podstawę dla nauki i edukacji w tej dziedzinie. Dokonał on bowiem pierwszego teoretycznego opisu zasad podwójnej księgowości, wyprzedzając o przeszło 20 lat prace Luci Paciolego, który skodyfikował zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych w swoim dziele Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita, wydanym w Wenecji w 1491 roku. W artykule podjęto jednocześnie próbę przedstawienia znaczenia głównego dzieła Cotrugliego Księga o sztuce handlu dla historii rachunkowości w Polsce, a także Ambrogio Lerici, jako pierwszego Włocha, który zajmował się rozpowszechnianiem zasad podwójnego zapisu w Gdańsku.

Keywords

PL

historia rachunkowości; Benedetto Cotrugli; zasada podwójnego zapisu; badania historyczne

EN

history of accounting; Benedetto Cotrugli; double entry rule; historical research

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Nauk Ekonomicznych
• Journal: Studia i Materiały
• Year: 2019
• Issue: 1(30)
• Pages: 80-89

Dates

published

2019

Contributors

author

Agnieszka Kozłowska

• Katedra Rachunkowości, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000206373612

References

• Alfieri, V. (1994). La partita doppia applicata alle antiche scritture delle antiche aziende mercantili veneziane. Roma: Edizioni Studium.
• Antinori, C. (2000). Ambrogio Lerici, ragioniere Genovese attivo a Danzica nella seconda meta del secolo XVI. In La Ragioneria verso il terzo millennio tra continuita e rinnovamento (s. 65–72). V Connnvegno nazionale della Societa Italiana di Storia della Ragioneria, Bergamo, 8–9 ottobre 1999. Padua: Cedam.
• Banaszkiewicz, A. (2013). Techniki prowadzenia ksiąg rachunkowych w ujęciu historycznym. Copernican Journal of Finance & Accounting, 2(1), https://doi.org/10.12775/CJFA.2013.002.
• Besta, F. (1916). La ragioneria, seconda edizione riveduta ed ampliata con il concorso dei professori Vittorio Alfieri, Carlo Ghidiglia, Pietro Rigobon. Parte Prima. Milano: Vallardi.
• Błach, T. (2012). Stosunki Republiki Raguzańskiej z Imperium Osmańskim w XV i XVI wieku. W: K. Tarczyńska, A. Twardowska (red.), Poznać Bałkany. Historia – polityka – kultura – języki (s. 13–24). Toruń: Instytut Filologii Słowińskiej UMK.
• Bonarek, J. i Wróbel, P. (2007). Benedykt Cotruglio i jego dzieło. W: Benedykt Cotruglio: Księga o sztuce handlu. Kraków: Towarzystwo wydawnicze „Historia Iagiellonica”.
• Byszewski, W. (1912). Krótki rys rachunkowości (buchalterji). Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Coronella, S. (2015). Storia della ragioneria Italiana. Milano: Epoche, domini e idee, Franco Angeli s.r.l.
• Dobija, M. i Jędrzejczyk, M. (2011). Szkice z historii rachunkowości. Kraków: PTE.
• Fregonese F., (2016), Relatore: prof.ssa Mio, Ch. Storia della Ragioneria: il contesto veneziano ed il millenario distretto del vetro di Murano, Corso di Laurea Magistrale in Economia e gestione delle aziende, Matricola: 8346, Universita Ca’Foscari, Venezia.
• Gierowski, J.A. (1986). Historia Włoch. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Gitti, V. (1878). Trattato dei computi e delle scritture di Luca Paciolo. Torino: Camilla e Bertolero.
• Hendriksen, E.A. i Van Breda, M.F. (2002). Teoria rachunkowości. Warszawa: PWN.
• Hernández-Esteve, E. (2006). Carlo Antinori: un grande ricercatore, un grande uomo. Ricordi personali. Grandes figuras de la historia de la contabilidad. Revista Espanola de Historia de la Contabilidad. Spanish Journal of Accounting History, 3(5), 193–199. https://doi.org/10.26784/issn.1886-1881.v3i5.194.
• Jaeger, E.L. (1876). Lucas Pacioli und Simon Stevin nebst einigen jungeren schrifstellen uber buchhaltung, Stuttgart.
• Jaruga, A., i Kabalski, P. (2012). Od niemieckich ksiąg handlowych do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Zarys historii regulacji rachunkowości w Polsce. W: I. Sobańska, P. Kabalski (red.), Współczesne nurty badawcze w rachunkowości. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kawa, M. (1987). Geneza podwójnego zapisu księgowego. Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, 13.
• Kawa, M. (1994a). Autodynamizm rachunkowości. Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, 28.
• Kawa, M. (1994b). 500-lecie wydania drukiem pierwszej rozprawy o księgowości podwójnej. Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, 28.
• Łazarowicz, E. (2011). Historia powstania księgowości podwójnej i rachunku kosztów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
• Lindwurm, A. (1869). Die Handelsbetriebslehre und die Entwicklung des Welthandels. Der Handel, 1, bd., Stuttgart und Leipzig.
• Łuczaj, J. (2003). Ewolucja rachunkowości w Polsce w warunkach globalizacji. W: S. Sojak (red.), Historia, współczesność i perspektywy rachunkowości w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Mikulska, E. (2011). Benedykt Cortuglio jego żywot i dzieła. Gospodarowanie, Finansowanie i Zarządzanie w XXI. Koło Naukowe Finansów i Zarządzania, Uniwersytet Szczeciński.
• Niemski, K. (1947). Teoria i technika księgowości przedsiębiorstw. Warszawa: Książka.
• Perrot, G. (1873). Demosthene et ses contemporaines. Revue des deux mondes, 6, 407–439.
• Płóciennik-Napierała, J. (2005). Funkcje rachunkowości w standardach edukacyjnych. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 26.
• Pogodzińska-Mizdrak, E. (2007a). Luca Pacioli – życie i twórczość (1445–1517). W: L. Pacioli, Tractatus XI de Computis et Scripturis. Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita (tłum. R. Sadowski, K. Dereszowska, K. Mydlarz). Warszawa: SKwP.
• Pogodzińska-Mizdrak, E. (2007b). Początek dał Luca Pacioli i jego traktat De Computis et Sripturis. W: T. Cebrowska, A. Kowalik, R. Stępień (red.), Rachunkowość wczoraj, dziś, jutro. Warszawa: SKwP.
• Postma, J. i Van der Helm, A. (1998). Rewriting the History of Accounting? Asia Pacific Journal of Accounting, 5(1). https://doi.org/10.1080/10293574.1998.10510535.
• Privitera, C. (2003). Origine ed evoluzione del pensiero ragionieristico. Milano: Giuffe.
• Sangster, A. (2007). The printing of Pacioli’s Summa in 1494: how many copies were printed? Accounting Historians Journal, 34(1). https://doi.org/10.2308/0148-4184.34.1.125.
• Spremić, J. i Zager, Z. (1997). Kotruljevic first described the system of double entry bookkeeping. Paper for the 20th Annual Congress of European Accounting Association, Graz.
• Stevin, S. (1634). Memoires Mathematiques. Traduzione di F. Taning.
• Stipetić, V., Habek, M. i Buzadzić, M. (1998). Benedikt Kortuljevic (Benedetto Cortugli) of Dubrovnik on double-entry bookkeeping in the year 1458- befor
• L. Pacioli. Paper for the 21st Annual Congress of The European Accounting Association, Antwerp. Telschown, W. (1862). Theorie und Praxis der Kaufmannischen Buchfuhrung. Leipzig: Breitkopf & Härtel.
• Tucci, U. (1990). Benedetto Cortugli raguseo. Il libro dell’arte della Mercatora. Venezia: Arsenale.
• Turzyński, M. (2013). O średniowiecznej moralności kupieckiej i etyce zawodowej rachunkowości: perspektywa teorii społecznej Michaela Foucaulta. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 73(129). Warszawa: SKwP.
• Warsono-bin-Hardono, S. (2013). Solving the mystery of double entry bookkeeping. Pozyskano 02.11.2018 z: http://ssrn.com/abstract=2339864. https://doi.org/10.2139/ssrn.2339864.

Identifiers

DOI

10.7172/1733-9758.2019.30.7

Biblioteka Nauki

2195043