Wykorzystanie ekonomii behawioralnej do wyjaśnienia zachowań konsumentów na rynku energii elektrycznej

• Authors: Aleksandra Aziewicz

Title variants

EN

A behavioural perspective on the consumer decision-making process in the electricity market

Abstracts

EN

The aim of the paper is to (1) verify the validity of choosing behavioural economics to analyse irrational consumer behaviour in the electricity market and (2) considering the occurrence of cognitive biases, proposing actions influencing consumer behavior to achieve the desired effects. The reason for taking up this subject is the conviction that the neoclassical economic models cannot fully explain the phenomena observed in the electricity market. Those models assume that the process of making individual decisions in the market is fully rational. Meanwhile, observations and analyses of literature and research point to deviations from rationality in consumer behaviour in the electricity market. The paper will describe consumer behaviour in the electricity market and, if possible, characterise the observed deviations from rationality from the point of view of behavioural economics.

PL

Autorka porusza kwestie odchyleń od racjonalności wśród konsumentów na rynku energii elektrycznej. Neoklasyczne modele ekonomiczne w niewystarczającym stopniu tłumaczą zjawiska zachodzące na tym rynku. Na potrzeby niniejszej publikacji określono dwa cele badawcze. Pierwszym jest wskazanie błędów poznawczych, możliwych do zaobserwowania wśród konsumentów energii w różnych państwach świata. Drugim celem artykułu jest określenie działań, które na podstawie zdobytych informacji dotyczących zniekształceń poznawczych mogą przyczynić się do bardziej ekonomicznego oraz ekologicznego konsumowania energii przez odbiorców końcowych energii elektrycznej. Tym samym można stwierdzić, że realizacja drugiego celu jest zależna od osiągnięcia pierwszego. We wprowadzeniu czytelnik zapozna się z nowymi wyzwaniami związanymi z funkcjonowaniem systemów elektroenergetycznych w świecie dążącym do poprawy efektywności energetycznej przy jednoczesnej ochronie środowiska. Ze względu na fakt, że istotną rolę w procesie zmian odegrają odbiorcy końcowi energii elektrycznej, ważne jest wskazanie teorii ekonomii, która najlepiej objaśni zachowania człowieka w procesie podejmowania decyzji. W kolejnej części artykułu autorka przedstawi podstawowe informacje związane z teorią ekonomii behawioralnej. Omówione zostaną błędy poznawcze oraz występowanie ograniczonej racjonalności. Następnie zaprezentowany zostanie przegląd przeprowadzonych na rynku energii elektrycznej badań, zrealizowanych w różnych krajach świata w nurcie behawioralnym. W ostatniej części artykułu zawarto zestawienie zaobserwowanych błędów poznawczych oraz przedstawiono propozycje działań w przypadku wystąpienia zjawisk odbiegających od racjonalnych zachowań.

Keywords

PL

zachowania konsumentów; rynek energii; ekonomia behawioralna

EN

consumer behaviour; electricity market; behavioural economics

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania
• Journal: Studia i Materiały
• Year: 2021
• Issue: 1(34)
• Pages: 18-27

Dates

published

2021

Contributors

author

Aleksandra Aziewicz

• Wydział Ekonomiczny, Katedra Biznesu Międzynarodowego, Zakład Strategii Marketingowych, Uniwersytet Gdański, Polska

• https://orcid.org/0000000182856416

References

• Blanco, F. (2017) Cognitive Bias. W: J. Vonk i T. Shackelford (red.), Encyclopedia of Animal Cognition and Behavior. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-47829-6_1244-1.
• Blasch, J., Fulippini, M. i Kumar, N. (2019). Boundedly rational consumers, energy and investment literacy, and the display of information on household appliances. Resource of Energy Economy, 56, 39–58. http://dx.doi.org/10.1016/j.reseneeco.2017.06.001
• Broman Toft, M., Schuitema, G. i Thøgersen, J. (2014). The importance of framing for consumer acceptance of the Smart Grid: A comparative study of Denmark, Norway and Switzerland. Energy Research and Social Science, 3, 113–123. http://dx.doi.org/10.1016/j.erss.2014.07.010.
• Eurostat (2019). Pozyskano z: https://ec.europa.eu/eurostat/data/database (dostęp: 20.10.2019).
• Frederiks, E.R., Stenner, K. i Hobman, E.V. (2015). Household energy use: Applying behavioural economics to understand consumer decision-making and behaviour. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 41, 1385–1394. https://doi.org/10.1016/j.rser.2014.09.026.
• Gyamfi, S., Krumdieck, S. i Urmee, T., (2013). Residential peak electricity demand response – Highlights of some behavioural issues. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 25, 71–77. https://doi.org/10.1016/j.rser.2013.04.006.
• Johnson, E.J. i Goldstein, D. (2003). Do Defaults Save Lives? Science, 302(5649), 1338–1339. http://dx.doi.org/10.1126/science.1091721.
• Kahneman, D., Knetsch, J.L. i Thaler, R.H. (1991). Anomalies: The endowment effect, loss aversion, and status quo bias. The Journal of Economic Perspectives, 5(1), 193–206. https://doi.org/10.1017/CBO9780511803475.009.
• Kamwendo, Z.T. (2016). Heuristics and biases to behavioural economics : a sociology of a psychology of error, rozprawa doktorska, Uniwersytet w Edynburgu.
• Kotlarek, P. (2014). Racjonalność w ujęciu ekonomii behawioralnej. Studia Ekonomiczne, 180, 106–116.
• Mullainathan, S. i Thaler, R.H. (2000). Behavioral economics. W: N.J. Smelser i P.B. Baltes (red.), International encyclopedia of the social and behavioral sciences. Amsterdam: Elsevier.
• Nagaj, R. (2015). Zniekształcenia poznawcze gospodarstw domowych na rynku detalicznym energii elektrycznej w Polsce. Rynek Energii, 2(117), 25–31.
• Nicolson, M.L. (2018). Using behavioural science to increase consumer adoption of time-of-use electricity tariffs: evidence from survey and field experiments, praca doktorska. London: University College London.
• Ofgem (2011). What can behavioural economics say about GB energy consumers? London: Ofgem.
• Polowczyk, J. (2009). Podstawy ekonomii behawioralnej. Przegląd Organizacji, 12, 3–7.
• Ringold, D.J. (2002). Boomerang effects in response to public health interventions: Some unintended consequences in the alcoholic beverage market. Journal of Consumer Policy, 25, 27–63. https://doi.org/10.1023/A:1014588126336.
• Samuelson, W. i Zeckhauser, R. (1988). Status quo bias in decision making. Journal of Risk and Uncertainty, 1, 7–59. https://doi.org/10.1007/BF00055564.
• Schultz, P.W., Nolan, J.M., Cialdini, R.B., Goldstein, N.J. i Griskevicius, V. (2007). The Constructive, Destructive, and Reconstructive Power of Social Norms. Psychological Science, 18(5), 429–434. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-9280.2007.01917.x.
• Simon, H.A. (1955). A Behavioral Model of Rational Choice. The Quarterly Journal of Economics, 69(1), 99–118.
• Tversky, A. i Kahneman, D. (1973). Availability: A heuristic for judging frequency and probability. Cognitive Psychology, 5(2), 207–232. https://doi.org/10.1016/0010-0285(73)90033-9.
• Tversky, A. i Kahneman, D. (1974). Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases. Science, 185.
• Tversky, A. i Kahneman, D. (1981). The Framing of Decisions and the Psychology of Choice. Science, 211.
• Urząd Regulacji Energetyki (2019a). Zmiany sprzedawcy energii elektrycznej od XII 2007 r. do XII 2019 r. Pozyskano z: https://www.ure.gov.pl/pl/energiaelektryczna/ceny-wskazniki/4776,Zmiana-sprzedawcy-monitoring.html.
• Urząd Regulacji Energetyki (2019b). Charakterystyka rynku energii elektrycznej – 2019. Charakterystyka rynku energii elektrycznej. Pozyskano z: https://www.ure.gov.pl/pl/energia-elektryczna/charakterystyka-rynku/8898,2019.html.
• Warzyniak, A. (2015). Zmiana paradygmatu homo oeconomicus w naukach o zarządzaniu. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 233, 46–55.
• Zíka, V. i Koblovsky, P. (2016). Behavioral economics and customers’ decisions at energy market, 8th International Scientific Conference Managing and Modelling of Financial Risks Ostrava VŠB-TU of Ostrava, Faculty of Economics, Department of Finance 5th–6th. September 2016.

Identifiers

DOI

10.7172/1733-9758.2021.34.2

Biblioteka Nauki

20228530