Regulacje prawne sekwestracji dwutlenku węgla jako bariera do dekarbonizacji krajowej gospodarki gazowej

• Authors: Piotr Mikusek

Abstracts

PL

Technologia sekwestracji dwutlenku węgla (carbon capture and storage, CCS) może stanowić jeden z mechanizmów wspierających dekarbonizację krajowego przemysłu, zwłaszcza energochłonnego. W tym celu jednak niezbędne jest odpowiednie ukształtowanie krajobrazu regulacyjnego stosowania tej technologii w zakresie transportu i składowania wychwyconego dwutlenku węgla. Kształt krajobrazu regulacyjnego w tym zakresie kształtowany jest zarówno na poziomie unijnym (głównie przez dyrektywę 2009/31/WE w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie), jak i prawodawstwo krajowe (zwłaszcza ustawę – Prawo energetyczne oraz ustawę – Prawo geologiczne i górnicze). Celem niniejszego artykułu jest wskazanie głównych barier regulacyjnych negatywnie wpływających na potencjał rozwoju technologii CCS w Polsce oraz potencjalnych obszarów wymagających interwencji prawodawcy w celu odblokowania realizacji inwestycji w sekwestrację dwutlenku węgla. Wydaje się bowiem, że obecnie istnieje przestrzeń do postulowania zmian na poziomie unijnym, a także wdrażania usprawnień w prawodawstwie krajowym, ze względu na zachodzące procesy transformacyjne legislacji mające na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej Europy.

Keywords

PL

dwutlenek węgla; sekwestracja dwutlenku węgla; bariery regulacyjne; transformacja energetyczna; dekarbonizacja; przemysł energochłonny

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania
• Journal: internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny
• Year: 2022
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 11-31

Dates

published

2022

Contributors

author

Piotr Mikusek

• Uniwersytet Warszawski: Szkoła Doktorska Nauk Społecznych

• https://orcid.org/0000000295497616

References

• Åhman, M., Skjærseth, J.B. i Eikeland, P.O. (2018). Demonstrating climate mitigation technologies: An early assessment of the NER 300 programme. Energy Policy, 117, 100–107.
• Akerboom, S., Waldmann, S., Mukherjee, A., Agaton, C., Sanders, M. i Kramer, G.J. (2021). Different this time? The prospects of CCS in the Netherlands in the 2020s. Frontiers in Energy Research, 9, 644796.
• Anthonsen, K.L. i Christensen, N.P. (2021). EU Geological CO2 storage summary. Prepared by the Geological Survey of Denmark and Greenland for Clean Air Task Force. Danish Ministry of Climate, Energy and Utilities. Pozyskano z: https://cdn.catf.us/wp-content/uploads/2021/10/20183953/EU-CO2-storagesummary_GEUS-report-2021-34_Oct2021.pdf (22.08.2022).
• ASSEAN Center for Energy. (2022). Role of Carbon Capture Utilisation and Storage (CCUS) in Low-Carbon Development in ASEAN. Policy Brief, (4) [Suwanto, G.I. i Suryadi, B.].
• Baena-Moreno, F.M., Rodríguez-Galán, M., Vega, F., Alonso-Fariñas, B., Vilches Arenas, L.F. i Navarrete, B. (2019). Carbon capture and utilization technologies: a literature review and recent advances. Energy Sources, Part A: Recovery, Utilization, and Environmental Effects, 41(12), 1403–1433.
• Bartela, Ł., Skorek-Osikowska, A. i Kotowicz, J. (2014). Economic analysis of a supercritical coal-fi red CHP plant integrated with an absorption carbon capture installation. Energy, 64, 513–523.
• BP. (2022). bp Statistical Review of World Energy 2022, 71st edition. Pozyskano z: https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-statsreview-2022-full-report.pdf (09.08.2022).
• Bodle, R. (2012). Climate Law and Geoengineering. W E.J. Hollo, K. Kulovesi i M. Mehling (red.), Climate Change and the Law (s. 447–470). Springer.
• Carbon Neutral Cities Alliance. (2020). Barriers to transport and storage of CO2 within the European Union. Pozyskano z: http://carbonneutralcities.org/wp-content/uploads/2020/01/Barriers-to-Transport-and-Storage-of-CO%E2%82%82-Within-the-EU.pdf (23.08.2022).
• Chiavari, J. (2010). The Legal Framework for Carbon Capture and Storage in the EU (Directive 2009/31/EC). W S. Oberthür i M. Pallemaerts (red.), The New Climate Policies of the European Union: Internal Legislation and Climate Diplomacy (s. 151–178). VUBPRESS.
• Climate Watch. (2022). Historical GHG Emissions. Pozyskano z: https://www.climatewatchdata.org/ghg-emissions?chartType=area&gases=all-ghg (01.08.2022).
• Cygnar, H., Porębski, M., Wójcikowski, A., Tyburcy, J., Olszewska, K., Dziuba, K., Tuszio, P. i Stańczyk, J. (2021). Zielona Księga dla rozwoju CCS w Polsce. Postulaty biznesu w procesie legislacyjnym. LOTOS Petrobaltic; Grupa LOTOS; Grupa Azoty.
• Czapliński, W. (2021). Znaczenie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w procesie rozwoju prawa europejskiego. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Dobrowolski, G. (2014). Prawne zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie bezpiecznego geologicznego składowania dwutlenku węgla. W G. Dobrowolski, G. Radecki, Prawna regulacja geologii i górnictwa w Polsce, Czechach i na Słowacji: wybrane zagadnienia (s. 240–252). Grupainfomax.
• Du, S., Hu, L. i Song, M. (2016). Production optimization considering environmental performance and preference in the cap-and-trade system. Journal of Cleaner Production, 112, 1600–1607.
• Dyduch, J. (2014). Rozwój rynku unijnych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Studia Ekonomiczne, 198, 60–69.
• Energy Transitions Commission. (2018). Mission Possbile. Reaching net-zero carbon emissions from harder-to-abate sectors by mid-century. Report Summary. Energy Transition Commission. Pozyskano z: https://www.energy-transitions.org/wp-content/uploads/2020/08/ETC_MissionPossible_FullReport.pdf (15.08.2022).
• Energimyndigheten. (2021). Industrin – nuläge och förutsättningar för omställning. En nulägesanalys inom Industriklivet. ER 2021:27. Pozyskano z: https://energimyndigheten.a-w2m.se/FolderContents.mvc/Download?ResourceId=202874 (23.08.2022).
• European Environment Agency. (2022). EEA greenhouse gases – data viewer. Pozyskano z: https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/data-viewers/greenhouse-gases-viewer (03.08.2022).
• Global CCS Institute. (2021). Global Status of CCS 2021. CCS Accelerating to Net Zero. Pozyskano z: https://www.globalccsinstitute.com/wp-content/uploads/2021/10/2021-Global-Status-of-CCS-Report_Global_CCS_Institute.pdf (05.08.2022).
• Haan-Kamminga, A., Roggenkamp, M.M. i Woerdman, E. (2010). Legal uncertainties of carbon capture and storage in the EU: the Netherlands as an example. Carbon & Climate L. Rev., 240–249.
• Hausfather, Z. i Peters, G.P. (2020). Emissions – the ‘business as usual’ story is misleading. Nature, 577, 618–620.
• International Association of Oil & Gas Producers. (2019). The potential for CCS and CCU in Europe. Report of the thirty second meeting of the European Gas Regulatory forum 5–6 June 2019. Pozyskano z: https://ec.europa.eu/info/sites/default/fi les/iogp_-_report_-_ccs_ccu.pdf (20.08.2022).
• IPCC. (2018). Summary for Policymakers. W Masson-Delmotte, V., Zhai, P., Pörtner, H.-O., Roberts, D., Skea, J., Shukla, P.R., Pirani, A., Moufouma-Okia, W., Péan, C., Pidcock, R., Connors, S., Matthews, J.B.R., Chen, Y., Zhou, X., Gomis, M.I., Lonnoy, E., Maycock, T., Tignor, M. i Waterfi eld, T. (red), Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty. Cambridge University Press. Pozyskano z: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2022/06/SPM_version_report_LR.pdf (18.08.2022).
• IPCC. (2022). Climate Change 2022: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Pörtner, H.-O., Roberts, D.C., Tignor, M., Poloczanska, E.S., Mintenbeck, K., Alegría, A., Craig, M., Langsdorf, S., Löschke, S., Möller, V., Okem, A., Rama, B. (red.)]. Cambridge University Press. Jaffe, J., Ranson, M. i Stavins, R.N. (2009). Linking tradable permit systems: A key element of emerging international climate policy architecture. Ecology LQ, 36, 789.
• Karski, L. (2012). System handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Komentarz do ustawy. Wolters Kluwer.
• KE. (2007). Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejski strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych (plan EPSTE) – „Droga do niskoemisyjnych technologii przyszłości” Bruksela, dnia 22.11.2007 r., COM(2007) 723 final.
• KE. (2008). Commission Staff Warking Document. Accompanying document to the proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on the geological storage of carbon dioxide and amending Council Directives 85/337/EEC, 96/61/EC, Directives 2000/60/EC, 2001/80/EC, 2004/35/EC, 2006/12/EC and Regulation (EC) No 1013/2006. Impact Assessment, Bruksela, 8 lutego 2008 r., 2008/0015 (COD).
• KE. (2019). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Europejski Zielony Ład”, Bruksela, dnia 11.12.2019 r., COM(2019) 640 final.
• KE. (2020a). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Impuls dla gospodarki neutralnej dla klimatu: strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego”, Bruksela, dnia 8.7.2020 r., COM(2020) 299 final.
• KE. (2020b). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu”, Bruksela, dnia 8.7.2020 r., COM(2020) 301 fi nal.
• KE. (2021a). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady – „Zrównoważony obieg węgla”, Bruksela, dnia 15.12.2021 r., COM(2021) 800 fi nal.
• KE. (2021b). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „“Gotowi na 55”: osiągnięcie unijnego celu klimatycznego na 2030 r. w drodze do neutralności klimatycznej”, Bruksela, dnia 14.7.2021 r., COM(2021) 550 final.
• KE. (2022). Innovation Fund Second Call for Large-Scale Projects. List of proposals pre-selected for a grant. Pozyskano z: https://ec.europa.eu/clima/system/fi les/2022-07/LSC2_List_of_pre-selected_projects_6.pdf (25.08.2022).
• Kenig-Witkowska, M.M. (2017). Porozumienie paryskie – nowy mechanizm ochrony klimatu. Polski Przegląd Dyplomatyczny, 1(68), 117–125.
• Krzykowski, M. (2016). Prawne uwarunkowania przesyłania dwutlenku węgla w Polsce. W A. Powałowski (red.), Prawne instrumenty oddziaływania na gospodarkę (s. 604–618). Wydawnictwo C.H. Beck.
• Krzykowski, M. (2017). Formalnoprawne aspekty składowania dwutlenku węgla w polskim ustawodawstwie – wybrane aspekty prawne. W: M. Nyka, T. Bojar-Fijałkowski (red.), Prawo zarządzania środowiskiem – aspekty sprawiedliwości ekologicznej (s. 247–263). Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
• Kujanpää, L. i Teir, S. (2017). Implications of the new EU maritime emission monitoring regulation on ship transportation of CO2. Energy Procedia, 114, 7415–7421.
• Lipiński, A. (2010). Z problematyki prawnej podziemnego składowania dwutlenku węgla. W L. Karski, I. Grochowska (red.), Zmiany klimatu a społeczeństwo (s. 387–395). C.H. Beck.
• Lissoń, P. (2020). Rynek energetyczny. W D. Kornobis-Romanowska (red.), Prawo rynku wewnętrznego, System Prawa Unii Europejskiej (t. 7, s. 577–657). C.H. Beck; Instytut Nauk Prawnych PAN,
• Löfblad, E., Gode, J., Kjärstad J., Grubbström, C., Holm, J., Romson, A. i Steen L. (2022). Samverkan kring infrastruktur för transport och lagring av koldioxid, Energiforsk AB. Pozyskano z: https://energiforsk.se/media/30914/samverkan-kring-infrastruktur-for-transport-och-lagring-av-koldioxid-energiforskrapport-2022-838.pdf (24.08.2022).
• Lublańska, Z., Grudniewski, T., Chodyka, M. i Nitychoruk, J. (2016). Rodzaje metod sekwestracji CO2. Budownictwo i Inżynieria Środowiska, 33(63), 239–246.
• Lupion, M. i Herzog, H.J. (2013). NER300: Lessons learnt in attempting to secure CCS projects in Europe. International Journal of Greenhouse Gas Control, 19, 19–25.
• Marhold, A.-A. (2018). The Interplay Between Liberalization and Decarbonization in the European Internal Energy Market for Electricity. W K. Mathis i B.R. Huber (red.), Energy Law and Economics (s. 59–76). Springer.
• Marcu, A., López Hernández, J.F., Alberola, E., Faure, A., Qin, B., O’Neill, M., Schleicher, S., Caneill, J.-Y., Bonfi glio, E. i Vollmer, A. (2022). 2022 State of the EU ETS Report. The European Roundtable on Climate Change and Sustainable Transition. BloombergNEF; The Wegener Center for Climate and Global Change; EcoAct. Pozyskano z: https://ercst.org/wp-content/uploads/2022/04/20220422-State-of-the-EU-ETS-Report-2022-Integrated-FINAL.pdf (20.08.2022).
• Mika-Bryska, M. i Wróblewska, E. (2015). Polskie podejście do CCS w świetle aktualnego statusu rozwoju tej technologii. Przegląd Geologiczny, 63(1), 30–33.
• Ministerstwo Aktywów Państwowych. (2019). Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030. Założenia i cele oraz polityki i działania. Wersja 4.1 z dnia 18.12.2019.
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2021a). Polityka energetyczna Polski do 2040 r. Załącznik do uchwały nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r. Warszawa.
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2021b). Polska Strategia Wodorowa do roku 2030 z perspektywą do roku 2040. Załącznik do uchwały nr 149 Rady Ministrów z dnia 02.11.2021. Warszawa.
• Moe, A.M., Dugstad, A., Benrath, D., Jukes, E., Anderson, E., Catalanotti, E., Durusut, E., Neele, F., Grunert, F., Mahgerefteh, H., Gazendam, J., Barnett, J., Hammer, M., Span, R., Brown, S., Munkejord, S.T. i Weber, V. (2020). A Trans-European CO2 Transportation Infrastructure for CCUS: Opportunities & Challenges, Zero Emissions Platform. Pozyskano z: https://zeroemissionsplatform.eu/wp-content/uploads/A-Trans-European-CO2-Transportation-Infrastructure-for-CCUS-Opportunities-Challenges-1.pdf (23.08.2022).
• Mora, C., Dousset, B., Caldwell, I.R., Powell, F.E., Geronimo, R.C., Bielecki, C.R., Counsell, C.W.W., Dietrich, B.S., Johnston, E.T., Louis, L.V., Lucas, M.P., McKenzie, M.M., Shea, A G., Tseng, H., Giambelluca, T.W., Leon, L.R., Hawkins, E. i Trauernicht, C. (2017). Global risk of deadly heat. Nature climate change, 7(7), 501–506. https://doi.org/10.1038/nclimate3322.
• Morawski, L., (2002). Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz. Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Muras, Z., Swora, M., Dobrowolski, A., Elżanowski, F., Falecki, A., Gawin, R., Kędzia, J., Kloc, K., Mordwa, M., Ratajczak, A., Smagieł, K., Szostakowska, M., Trypens, R., Wesołowski, M., Woszczyk, M., Zawiska, M. i Zimmer, J. (2016). Komentarz do art. 3 Prawa energetycznego. W M. Swora i Z. Muras (red.), Prawo energetyczne. Tom I. Komentarz do art. 1–11s (wyd. II, s. 235–475). Wolters Kluwer.
• Olmstead, S.M. i Stavins, R.N. (2012). Three key elements of a post-2012 international climate policy architecture. Review of Environmental Economics and Policy, 6(1), 65–85. https://doi.org/10.1093/reep/rer018.
• Onarheim, K., Mathisen, A. i Arasto, A. (2015). Barriers and opportunities for application of CCS in Nordic industry – A sectorial approach. International Journal of Greenhouse Gas Control, 36, 93–105.
• Pires, J.C.M., Martins, F.G., Alvim-Ferraz, M.C.M. i Simões, M. (2011). Recent developments on carbon capture and storage: An overview. Chemical Engineering Research and Design, 89(9), 1446–1460. https://doi.org/10.1016/j.cherd.2011.01.028.
• Pyć, D. (2010). Aspekty prawne składowania dwutlenku węgla pod dnem morskim. Prawo morskie, 26, 183–198.
• Riahi, K., van Vuuren, D.P., Kriegler, E., Edmonds, J., O’Neill, B.C., Fujimori, S., Bauer, N., Calvin, K., Dellink, R., Fricko, O., Lutz, W., Popp, A., Crespo Cuaresma, J., KC, S., Leimbach, M., Jiang, L., Kram, T., Rao, S., Emmerling, J., Ebi, K., Hasegawa, T., Havlik, P., Humpenöder, F., Da Silva, L.A., Smith, S., Stehfest, E., Bosetti, V., Eom, J., Gernaat, D., Masui, T., Rogelj, J., Strefl er, J., Drouet, L., Krey, V., Luderer, G., Harmsen, M., Takahashi, K., Baumstark, L., Doelman, J.C., Kainuma, M., Klimont, Z., Marangoni, G., Lotze-Campen, H., Obersteiner, M., Tabeau, A. i Tavoni, M. (2016). The Shared Socioeconomic Pathways and their energy, land use, and greenhouse gas emissions implications: An overview. Global Environmental Change, 42, 153–168, https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2016.05.009.
• Roggenkamp, M.M. (2018). Transportation of Carbo Dioxide in the European Union: Some Legal Issues. W I. Havercorft, R. Macrory i R. Stewart (red.), Carbon Capture and Storage. Emerging Legal and Regulatory Issues (s. 245–266). Second Edition. Hart Publisjing.
• Rudnicki, M. (2011). Prawne aspekty przygotowania i realizacji w Polsce projektów demonstracyjnych typu CCS w kontekście składowania CO2. W M. Rudnicki, A. Haładyj, K. Sobieraj (red.), Dekada harmonizacji w prawie ochrony środowiska (s. 203–217). Wydawnictwo KUL.
• Rumayor, M., Dominguez-Ramos, A. i Irabien, A. (2020). Toward the decarbonization of hard-to-abate sectors: A case study of the soda ash production. ACS Sustainable Chemistry & Engineering, 8(32), 11956–11966.
• Rydberg, N. i Langlet D. (2015). CCS in the Baltic Sea Region – Bastor 2 Work Package 4 – Legal & Fiscal Aspects. Pozyskano z: https://www.globalccsinstitute.com/archive/hub/publications/190063/ccs-balticsea-regionbastor-2-work-package-4-legal-fi scal-aspects.pdf (20.08.2022).
• Rząd Holandii. (2019). Klimaatakkoord. Den Haag 28 juni 2019. Pozyskano z: https://www.klimaatakkoord. nl/documenten/publicaties/2019/06/28/klimaatakkoord (22.08.2022).
• Skjærseth, J.B. i Eikeland, P.O. (2013). Corporate Responses to EU Emissions Trading : Resistance, Innovation or Responsibility? Routledge.
• Sokołowski, M.M. (2016). Regulation in the European Electricity Sector. Routledge.
• Spasowska-Czarny, H. (2016). Koncesja w zakresie przesyłania dwutlenku węgla w celu jego podziemnego składowania jako prawny instrument oddziaływania na gospodarkę. W A. Powałowski (red.), Prawne instrumenty oddziaływania na gospodarkę (s. 618–628). C.H. Beck.
• Spasowska-Czarny, H. (2018). Geologiczna sekwestracja dwutlenku węgla jako sposób redukcji emisji gazów cieplarnianych – skuteczne czy dysfunkcyjne rozwiązanie prawne? W M. Zdyb, E. Kruk, G. Lubeńczuk, Dysfunkcje publicznego prawa gospodarczego (s. 323–334). C.H. Beck.
• Stankiewicz, R. (2021). Komentarz do art. 145. W R. Hauser i M. Wierzbowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz (wyd. 7, s. 1213–1241). C.H. Beck.
• Stoczkiewicz, M. (2021). Prawo ochrony klimatu w kontekście praw człowieka. C.H. Beck.
• Uliasz-Bocheńczyk, A. i Mokrzycki, E. (2005). Przegląd możliwości utylizacji ditlenku węgla. Wiertnictwo, Nafta, Gaz, 22.
• United Nations. (2021). Theme report on energy transition. Towards the achievement of SDG 7 and net-zero emissions. United Nations. Department of Economic and Social Affairs. Pozyskano z: https://www.un.org/sites/un2.un.org/fi les/2021-twg_1-061921.pdf (20.08.2022).
• Woerdman, E., Roggenkamp, M. i Holwerda, M. (2021). Essential EU Climate Law. Edward Elgar Publishing.
• Wróbel, A. (2010). Źródła prawa Unii Europejskiej. W A. Wróbel (red.), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy (t. I, wyd. 2). Biblioteka Sądowa; Wolters Kluwer.
• Zhang, X., Wang, X., Chen, J., Xie, X., Wang, K. i Wei, Y. (2014). A novel modeling based real option approach for CCS investment evaluation under multiple uncertainties. Applied Energy, 113, 1059–1067.

Identifiers

DOI

10.7172/2299-5749.IKAR.2.11.1

Biblioteka Nauki

2207077