Antymonopolowe déjà vu? Wolność słowa w analizie antymonopolowej

• Authors: Jan Polański

Abstracts

PL

Znajdując zastosowanie we wszystkich obszarach gospodarki, prawo antymonopolowe posiada wyjątkowo szeroki zakres oddziaływania. W konsekwencji prawo to może być stosunkowo łatwo łączone z różnymi rodzajami zagadnień, koncentrujących w danym momencie uwagę opinii publicznej lub decydentów. Powyższe dotyczyć może ogólnej polityki przemysłowej państwa, ale także polityk o szczególnym charakterze, np. zrównoważonego rozwoju, związanych z „celami społecznymi” w kontekście nagłej i silnej dekoniunktury gospodarczej, względnie szerzej – celami wykraczającymi poza wąsko rozumiany dobrobyt konsumentów. W dobie gospodarki opartej na przepływie informacji jednym z zagadnień mogących być postrzegane jako „interes pozaekonomiczny” stała się również wolność słowa, tj. wolność komunikowania informacji (poglądów, opinii, przekonań). Wolność ta przywoływana jest w szczególności w kontekście „prywatnej cenzury”, a w Polsce dodatkowo działań podjętych w 2021 r. przez Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z jedną z decyzji koncentracyjnych wydanych przez polski organ ochrony konkurencji. W artykule pokazano, że pojawiające się w Polsce dyskusje w tym zakresie pozostają bliskie podobnym dyskusjom w Stanach Zjednoczonych, zarówno tym sprzed kilku dekad, jak i obecnym. Zarysowano również przykładowe sposoby włączenia wątków wolności słowa do analizy antymonopolowej, a jednocześnie trudności w powyższym zakresie. W artykule wskazano ponadto, że całość dyskusji na temat prawa konkurencji i wolności słowa może być postrzegana jako część szerszych procesów, jakim podlega polityka antymonopolowa.

Keywords

PL

Big Tech; kontrola koncentracji; marketplace of ideas; media; neobrandeisianizm; neoliberalizm; ochrona konkurencji; ordoliberalizm; pluralizm; prawo antymonopolowe; prawo konkurencji; rynek idei; szkoła chicagowska; wolność prasy; wolność słowa

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Nauk Ekonomicznych
• Journal: internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny
• Year: 2021
• Volume: 10
• Issue: 3
• Pages: 30-59

Dates

published

2021

Contributors

author

Jan Polański

• https://orcid.org/0000000240481860

References

• Alba, D. i Nicas, J. (2021). Amazon, Apple and Google Cut Off Parler, an App That Drew Trump Supporters. The New York Times. Pozyskano z: https://www.nytimes.com/2021/01/09/technology/apple-googleparler.html (27.06.2021).
• Blocher, J. (2008). Institutions In The Marketplace of Ideas. Duke Law Journal, 57(4), 821.
• Bodnar, A. (2020, 10 czerwca). [Tweet]. Pozyskano z: https://twitter.com/Adbodnar/status/1270484326388510720 (27.06.2021).
• Bork, R. (1963, 31 sierpnia). Civil Rights: A Challenge. The New Republic. Pozyskano z: https://digitalcollections.library.cmu.edu/awweb/awarchive?type=file&item=691571 (27.06.2021).
• Bork, R. (1978/2021). The Antitrust Paradox: A Policy at War With Itself. Bork Publishing LLC.
• Bos, J.M., Feindt, P.H. i Van den Belt, H. (2018, styczeń). Animal welfare, consumer welfare, and competition law: The Dutch debate on the Chicken of Tomorrow. Animal Frontiers, 8(1), 20–26. https://doi.org/10.1093/af/vfx001.
• BRPO. (2016). Stenogram debaty „Facebook – mowa nienawiści – wolność słowa. Wyzwanie cywilizacyjne i prawnicze czy kryzys wartości?” przeprowadzonej w siedzibie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w Warszawie przy ulicy Długiej 23/25 w dniu 18.11.2016 r. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Pozyskano z: https://www.rpo.gov.pl/sites/default/fi les/Stenogram%20z%20debaty%20FB%2018.%2011.2016.pdf (27.06.2021).
• BRPO. (2020). RPO wystąpił do Allegro ws. blokowania sprzedaży książki Rafała Ziemkiewicza. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Pozyskano z: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-wystapil-do-allegro-ws-blokowania-sprzedazy-ksiazki-ziemkiewicza (27.06.2021).
• Burgin, A. (2012). The Great Persuasion: Reinventing Free Markets since the Depression. Harvard University Press. https://doi.org/10.4159/harvard.9780674067431.
• Chilson, N. i Mattox, C. (2020). [The] Breakup Speech: Can Antitrust Fix the Relationship Between Platforms and Free Speech Values? Pozyskano z: https://knightcolumbia.org/content/the-breakup-speech-canantitrust-fix-the-relationship-between-platforms-and-free-speech-values (27.06.2021).
• Coase, R. (1974). The Market for Goods and the Market for Ideas. The American Economic Review, 64(2). Papers and Proceedings of the Eighty-sixth Annual Meeting of the American Economic Association (May, 1974), 384–391.
• Colson, T. (2021). Trump’s plan to start his own social media platform is doomed to failure, say experts. Insider. Pozyskano z: https://www.businessinsider.com/donald-trump-return-to-social-media-doomed-to-fail-experts-2021-4?IR=T (27.05.2021).
• Competition and Markets Authority. (2018). 21st Century Fox, Inc and Sky Plc A report on the anticipated acquisition by 21st Century Fox, Inc of Sky Plc. Pozyskano z: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/713920/CMAFoxSky_report_nonconfidential.pdf (27.06.2021).
• Culliford, E. i Stempel, J. (2021). Parler sues Amazon again, alleging effort to ‚destroy’ app. Reuters. Pozyskano z: https://www.reuters.com/article/us-amazon-com-parler-idUSKBN2AV1J0 (27.06.2021).
• Day, G. (2020). Monopolizing Free Speech. Fordham Law Review, 88.
• Delrahim, M. (2019a). “…And Justice for All”: Antitrust Enforcement and Digital Gatekeepers. Pozyskano z: https://www.justice.gov/opa/speech/assistant-attorney-general-makan-delrahim-delivers-remarksantitrust-new-frontiers (27.06.2021).
• Delrahim, M. (2019b). The Future of Antitrust: New Challenges to the Consumer Welfare Paradigm and Legislative Proposals. Pozyskano z: https://www.justice.gov/opa/speech/assistant-attorney-generalmakan-delrahim-delivers-remarks-federalist-society-national (27.06.2021).
• DGP. (2011). Prezes NIL: UOKiK chce kneblować lekarzom usta, chodzi o homeopatię. Dziennik Gazeta Prawna. Pozyskano z: https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/534540,prezes-nil-uokik-chce-kneblowac-lekarzom-usta-chodzi-o-homeopatie.html (27.06.2021).
• DGP. (2016). Streżyńska spotka się z przedstawicielem Facebooka ws. blokowania kont. Dziennik Gazeta Prawna. Pozyskano z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/990187,strezynska-spotka-sie-z-przedstawicielem-facebooka-ws-blokowania-kont.html (27.06.2021).
• Director, A. (1953). The Parity of the Economic Market Place. The University of Chicago Law School Record, 2(3), Article 4. Pozyskano z: https://chicagounbound.uchicago.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1420&context=lsr (27.06.2021).
• Dooley, P.L. (2017). Freedom of Speech: Refl ections in Art and Popular Culture. Greenwood.
• First, H. (2019). Excessive Drug Pricing as an Antitrust Violation. Antitrust Law Journal, 82(701).
• Friedman, M. (1962/2002). Capitalism and Freedom. The University of Chicago Press.
• Friedman, M. (1970). A Friedman doctrine: The Social Responsibility Of Business Is to Increase Its Profits. The New York Times. Pozyskano z: https://www.nytimes.com/1970/09/13/archives/a-friedman-doctrine-the-social-responsibility-of-business-is-to.html (27.06.2021).
• Gerbrandy, A. (2019). Rethinking Competition Law within the European Economic Constitution. Journal of Common Market Studies, 57(1), 127–142. https://doi.org/10.1111/jcms.12814.
• Glaser, A. (2017). The Alt-Right’s Favorite Social Network Has a Point About Google. Slate. Pozyskano z: https://slate.com/technology/2017/09/gab-is-suing-google-over-antitrust-and-it-has-a-point.html (27.06.2021).
• Gordon, J. (1997). John Stuart Mill and the „Marketplace of Ideas”. Social Theory and Practice, 23(2), 235–249.
• Grunes, A. i Stucke, M. (2001). Antitrust and the Marketplace of Ideas. Antitrust Law Journal, 69.
• Hayek, F.A. (1949, Spring). The Intellectuals and Socialism. The University of Chicago Law Review, 417–420, 421–423, 425–433. Pozyskano z: https://cdn.mises.org/Intellectuals%20and%20Socialism_4.pdf (27.06.2021).
• Jurkowska-Gomułka, A. (2012). Stosowanie zakazu porozumień ograniczających konkurencję zorientowane na ocenę skutków ekonomicznych? Uwagi na tle praktyki decyzyjnej Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odniesieniu do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 roku. internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 1(1).
• Kalukin, R. (2020, 14–20 pażdziernika). Towarzyszka prawicowców. Polityka, 42(3283).
• Khan, L. (2017). Amazon’s Antitrust Paradox. The Yale Law Journal, 126(3), 710.
• Khan, L. (2020). The End of Antitrust History Revisited. Harvard Law Review, 133, 1655.
• Klein, A. (2000). A Hard Look at Media Mergers. The Washington Post. Pozyskano z: https://www.washingtonpost.com/archive/business/2000/11/29/a-hard-look-at-media-mergers/d8380c2d-92ee-4b1b-8ffdf43893ab0055 (27.06.2021).
• Knox, R. (2015). Visa, MasterCard defeat WikiLeaks collusion complaint. Global Competition Review. Pozyskano z: https://globalcompetitionreview.com/visa-mastercard-defeat-wikileaks-collusion-complaint (27.06.2021).
• Krzeminska-Vamvaka, J. (2009). Tobacco, Market Economy and Market of Ideas Newest Developments Concerning Freedom of Commercial Speech. Amsterdam Law Forum, 2(1), 117. https://doi.org/10.37974/alf.105.
• Lynn, B. (2020). Liberty from All Masters: The New American Autocracy vs. the Will of the People. St. Martin’s Press.
• Mangan, S. (2011). WikiLeaks fi les complaint over Visa and Mastercard. Reuters. Pozyskano z: https://www.reuters.com/article/wikileaks-creditcard-eu-idCNL6E7IE1K520110714 (27.06.2021).
• Mill, J.S. (1859/2011). Utylitaryzm. O wolności. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Milton, J. (1644/2013). Areopagitica: A Speech For The Liberty Of Unlicensed Printing To The Parliament Of England. Pozyskano z: https://www.gutenberg.org/fi les/608/608-h/608-h.htm (27.06.2021).
• Nunziato, D. (2007). The Death of the Public Forum in Cyberspace. Berkeley Technology Law Journal, 20, 1115.
• OI. (2017). Prezes UOKiK zbada czy Facebook naruszył prawa konsumentów. Ordo Iuris. Pozyskano z: https://ordoiuris.pl/wolnosci-obywatelskie/prezes-uokik-zbada-czy-facebook-naruszyl-prawa-konsumentow (27.06.2021).
• OI. (2021). Ordo Iuris przeciwko cenzurze w Internecie. Wniosek do UOKiK. Ordo Iuris. Pozyskano z: https://ordoiuris.pl/wolnosc-gospodarcza/ordo-iuris-przeciwko-cenzurze-w-internecie-wniosek-do-uokik (27.06.2021).
• Perlstein, R. (2009). Before the Storm: Barry Goldwater and the Unmaking of the American Consensus. Nowy Jork: Bold Type Books.
• Pitofsky, R. (1979). The Political Content of Antitrust. University of Pennsylvania Law Review, 127, 1051. https://doi.org/10.2307/3311791.
• Polański, J. (2020). Neobrandeisianizm i polityczność ochrony konkurencji. internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 5(9). https://doi.org/10.7172/2299-5749.IKAR.5.9.4.
• Posner, R. (1986). Free Speech in an Economic Perspective. Suffolk University Law Review, 20(1).
• Riley, K. i Stamm, S. (2021). How Twitter, Facebook Shrank President Trump’s Social Reach. The Wall Street Journal. Pozyskano z: https://www.wsj.com/articles/how-twitter-facebook-shrunk-presidenttrumps-social-reach-11610719484 (27.06.2021).
• Robertson, A. (2019). Democratic presidential candidate Tulsi Gabbard sues Google for suspending her ad account. The Verge. Pozyskano z: https://www.theverge.com/2019/7/25/8930373/google-tulsi-gabbard-democratic-candidate-lawsuit-ad-search-ban-political-bias-debates (27.06.2021).
• Słowik, P. (2020). Korwin-Mikke wyrzucony z Facebooka. Tak działa wolny rynek. Pozyskano z: https://bezprawnik.pl/korwin-mikke-wyrzucony-z-facebooka (27.06.2021).
• Snider, J.H. (2005). Speak Softly and Carry A Big Stick: How Local TV Broadcasters Exert Political Power. iUniverse.
• Sołtysiński, S. (2021). Przejęcie przez PKN Orlen Polska Press narusza konstytucję. Rzeczpospolita. Pozyskano z: https://www.rp.pl/Rzecz-o-prawie/303019892-Stanislaw-Soltysinski-Przejecie-przez-PKN-Orlen-Polska-Press-narusza-konstytucje.html (27.06.2021).
• Sroczyński, J. (2016). Spór o homeopatię (czyli o władzę nad rynkiem). internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 8(5). https;//doi.org/10.7172/2299-5749.IKAR.8.5.9.
• Stempel, J. (2020). Google defeats conservative nonprofi t’s YouTube censorship appeal. Reuters. Pozyskano z: https://www.reuters.com/article/us-google-lawsuit-censorship-idUSKCN20K33L (27.06.2021).
• Stoller, M. (2019). Goliath: The 100-Year War Between Monopoly Power and Democracy. Nowy Jork: Simon & Schuster.
• Teachout, Z. (2020). Break ‘Em Up: Recovering Our Freedom from Big Ag, Big Tech, and Big Money. All Points Books.
• Wu, T. (2011). The Master Switch: The Rise and Fall of Information Empires. New York, NY: Vintage Books.
• Wu, T. (2017). Why Blocking the AT&T-Time Warner Merger Might Be Right. The New York Times. Pozyskano z: https://www.nytimes.com/2017/11/09/opinion/att-time-warner-merger-fcc.html (27.06.2021).

Identifiers

DOI

10.7172/2299-5749.IKAR.3.10.2

Biblioteka Nauki

2216377