Kim ma być wychowanek akademii prawniczej? O perspektywach budowania edukacji prawniczej wokół konstytucji

• Authors: Andrzej Bator , Przemysław Kaczmarek

Title variants

EN

What is a law academy’s alumnus to be like? On the prospects of developing a legal education around the constitution

Abstracts

EN

This article has arisen from the observations of the current Polish political and legal disputes over the Constitution. In pursuing the reasons for the different lines of argument presented, we have brought to attention the issue of education in constitutional law. We have presented the task set over two stages. In the first stage we discussed the educational models as expounded in the social theory. As a starting point, we adopted the structural-functional model and its criticism along the lines of the conflict-theory, interpretative and critical theories. Subsequently, the evolu tion was presented of administrative-law institutions in the light of the conflict between the expected openness to the ethical and political dimensions and the integrity and coherence claims. To this end, we followed the proposals of Philippe Nonet and Philip Selznick. In the second stage, we reviewed three conceptions of the constitution and constitutionalism. The views of Hans Kelsen, Carl Schmitt as well as the American judicial review doctrine served as model examples. These proposals, as we have tried to demonstrate, can be presented as the cornerstones of the three visions of constitutional-law education. In this article, we did not satisfy ourselves in presenting the educational models and reconstructing the vision of constitutional education. We have also attempted to demonstrate, bearing in mind the experiences of the Polish debate over the Constitution, that the judicial review doctrine opens up a promising sphere for a revaluation of both the theory and practice (and hence, the didactics) of constitutional law.

PL

Prezentowany artykułu powstał na tle obserwacji bieżących polskich sporów polityczno-prawnych wokół Konstytucji. Poszukując przyczyn różnic w pojawiającej się argumentacji, zwróciliśmy uwagę na zagadnienie edukacji konstytucyjnoprawnej. Postawione zadanie przedstawiliśmy w dwóch etapach. W pierwszym omówiliśmy wyróżniane w teorii społecznej modele edukacji. Punktem wyjścia uczyniliśmy model strukturalno-funkcjonalny oraz jego krytykę z perspektywy teorii konfliktowych, interpretatywnych i krytycznych. Następnie zaprezentowana została ewolucja instytucji prawno-administracyjnych w świetle konfliktu między oczekiwaniem ich otwartości na wymiar etyczny i polityczny a roszczeniem integralności i spójności. W tym celu skorzystaliśmy z propozycji Philippe Noneta i Philipa Selznicka. W drugim etapie przybliżyliśmy trzy koncepcje konstytucji i konstytucjonalizmu. Za modelowe przykłady posłużyły nam poglądy Hansa Kelsena, Carla Schmitta oraz amerykańska doktryna judicial review. Propozycje te, jak staraliśmy się wykazać, można przedstawić jako punkty oparcia dla trzech wizji edukacji konstytucyjnoprawnej. W artykule nie poprzestaliśmy tylko na prezentacji modeli edukacji i rekonstrukcji wizji edukacji konstytucyjnej. Usiłowaliśmy również, mając na uwadze doświadczenia polskiej debaty wokół Konstytucji, wykazać, że doktryna judicial review otwiera obiecującą przestrzeń dla rewaluacji nauki i praktyki (a więc i dydaktyki) konstytucyjnoprawnej.

Keywords

PL

prawo; polityka; instytucja prawna; edukacja; konstytucja; konstytucjonalizm

EN

law; politics; legal institution; education; constitution; constitutionalism

• Publisher: Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem
• Year: 2018
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 9-40

Dates

published

2018

Contributors

author

Andrzej Bator

author

Przemysław Kaczmarek

References

• 1. Alexy R., A Theory of Constitutional Rights, Oxford 2002. [Google Scholar]
• 2. Amar A.R., American Constitutionalism – Written, Unwritten and Living, „Harvard Law Review” 2013, 126. [Google Scholar]
• 3. Baert P., Carreira da Silva F., Teorie społeczne w XX wieku i dzisiaj, Kraków 2013. [Google Scholar]
• 4. Bourdieu P., Passeron J.D., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 5. Feinberg W., Soltis J.F., Szkoła i społeczeństwo, Warszawa 2000. [Google Scholar]
• 6. Garlicki L., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: konstytucja – polityka – prawa obywatelskie, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1982. [Google Scholar]
• 7. Giddens A., Sutton P.W. (współpraca), Socjologia, wydanie nowe, Warszawa 2012. [Google Scholar]
• 8. Gromski W., Autonomia i instrumentalny charakter prawa, Wrocław 2000. [Google Scholar]
• 9. Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Zakamycze 2006. [Google Scholar]
• 10. Kaczmarek P., Tożsamość prawnika jako wykonawcy roli zawodowej, Warszawa 2014. [Google Scholar]
• 11. Kaczorowski P., Carl Schmitt, jego nauka o konstytucji i kwestie suwerena-ustrojodawcy, „Teologia Polityczna Co Tydzień” 2016, 9, https://www.teologiapolityczna.pl/Kelsen H., Haupteprobleme der Staatsrechtslehre: entwickelt aus der Lehre vom Rechtssatze, Aalen 1984. [Google Scholar]
• 12. Kelsen H., Istota i rozwój sądownictwa konstytucyjnego, Warszawa 2009. [Google Scholar]
• 13. Kelsen H., Reine Rechtslehre, 1934, przedruk: Tübingen 2008. [Google Scholar]
• 14. Koczanowicz L., Antagonizm, agonizm i radykalna demokracja. Koncepcja polityki Chantal Mouffe, [w:] Ch. Mouffe, Paradoks demokracji, Wrocław 2005. [Google Scholar]
• 15. Korycka-Zirk M., Filozoficznoprawny wymiar kontroli konstytucyjności, Toruń 2017. [Google Scholar]
• 16. Kosieradzka E., Odrębności procesu interpretacyjnego publicznego prawa gospodarczego (ze szczególnym uwzględnieniem fazy walidacyjnej), [w:] L. Leszczyński (red.), Wykładnia prawa. Odrębności w wybranych gałęziach prawa, Lublin 2006. [Google Scholar]
• 17. Kustra A., Kelsenowski model kontroli konstytucyjności prawa a integracja europejska. Studium wpływu, Toruń 2015. [Google Scholar]
• 18. Kustra E., Rozwojowy model tworzenia prawa, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1996, z. 307. [Google Scholar]
• 19. Kwieciński Z., Dynamika funkcjonowania szkoły. Studium empiryczne z socjologii, Toruń 1995. [Google Scholar]
• 20. Longchamps F., O używaniu pojęć w naukach prawnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, Prawo VII, Wrocław 1960. [Google Scholar]
• 21. Łętowska E., Promieniowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na poszczególne gałęzie prawa, [w:] M. Zubik (red.), Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 22. McLaren P., Życie po szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej, Wrocław 2015. [Google Scholar]
• 23. Meighan R. (L. Barton i S. Walker), Socjologia edukacji, Toruń 1993, cz. IV. [Google Scholar]
• 24. Mikiewicz P., Oblicza socjologii edukacji – w stronę syntetycznego modelu analiz, „Edukacja” 2017, 3. [Google Scholar]
• 25. Mikiewicz P., Socjologia edukacji. Teorie, koncepcje, pojęcia, Warszawa 2016. [Google Scholar]
• 26. Mouffe Ch., Paradoks demokracji, Wrocław 2005. [Google Scholar]
• 27. Neyman E., Wywiad z profesorem Pierre’em Bourdieu, [w:] P. Bourdieu, J.D. Passeron, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 28. Nonet P., Selznick P., Law and Society in Transition. Toward Responsive Law, New York–Hagerstown–San Francisco–London 1978. [Google Scholar]
• 29. Peretiatkowicz A., Teoria prawa i państwa H. Kelsena, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937, 17(4). [Google Scholar]
• 30. Rozmaryn S., Konstytucja jako ustawa zasadnicza Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Warszawa 1961. [Google Scholar]
• 31. Schmitt C., Nauka o konstytucji, Warszawa 2013. [Google Scholar]
• 32. Schmitt C., Pojęcie polityczności, [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Warszawa–Kraków 2000. [Google Scholar]
• 33. Selznick P., The Jurisprudence of Communitarian Liberalism, [w:] P. van Seters (red.), Communitarianism in Law and Society, Oxford 2006. [Google Scholar]
• 34. Selznick P., The Moral Commonwealth: Social Theory and the Promise of Community, Berkeley–Los Angeles–London 1992. [Google Scholar]
• 35. Srokosz J., Komunitariańska wizja prawa responsywnego a koncepcja państwa prawa, [w:] M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak (red.), Filozoficzne i teoretyczne zagadnienia demokratycznego państwa prawa, Białystok 2015. [Google Scholar]
• 36. Stawecki T., Koncepcja autonomicznej wykładni pojęć konstytucyjnych: od praktyki do teorii, [w:] T. Stawecki, J. Winczorek (red.), Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty, Warszawa 2014. [Google Scholar]
• 37. Sulikowski A., Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności, Wrocław 2008. [Google Scholar]
• 38. Święcicki Ł., Carl Schmitt i Leo Strauss. Krytyka pozytywizmu prawniczego w niemieckiej myśli politycznej, Radzymin 2016. [Google Scholar]
• 39. Tomza A., Spór o poprawną interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Od pasywizmu do aktywizmu sądowego, „Jurysprudencja” 2016, 7. [Google Scholar]
• 40. Trzciński J., Konstytucja PRL a konstytucjonalizm socjalistyczny, [w:] K. Działocha (red.), Konstytucja PRL po 30 latach jej obowiązywania, Wrocław 1985. [Google Scholar]
• 41. Trzciński J., Znaczenie autonomicznej wykładni konstytucji na przykładzie orzecznictwa sądów administracyjnych, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje, Warszawa 2016. [Google Scholar]
• 42. Wronkowska S., O niektórych osobliwościach konstytucji i jej interpretacji, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje, Warszawa 2016. [Google Scholar]
• 43. Wróblewski J., Krytyka normatywistycznej teorii prawa i państwa Hansa Kelsena, Warszawa 1955. [Google Scholar]
• 44. Zalewska M., Czy pragmatyka jest u Kelsena możliwa?, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2013, 2(2). [Google Scholar]
• 45. Zalewska M., Problem zarachowania w normatywizmie Hansa Kelsena, „Jurysprudencja” 2014, 1. [Google Scholar]
• 46. Zapała J., Korporacje prawnicze jako agenda socjalizacji. Rozważania na przykładzie samorządu notarialnego, [w:] H. Izdebski, P. Skuczyński (red.), Etyka prawnicza. Stanowiska i perspektywy 2, Warszawa 2011. [Google Scholar]
• 47. Zemło M., Nowa socjologia edukacji, Białystok 1996. [Google Scholar]
• 48. Znaniecki F., Socjologia wychowania, t. 1, Warszawa 2001. [Google Scholar]
• 49. Alexy R., A Theory of Constitutional Rights, Oxford 2002. [Google Scholar]
• 50. Amar A.R., American Constitutionalism – Written, Unwritten and Living, „Harvard Law Review” 2013, 126. [Google Scholar]
• 51. Baert P., Carreira da Silva F., Teorie społeczne w XX wieku i dzisiaj, Kraków 2013. [Google Scholar]
• 52. Bourdieu P., Passeron J.D., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 53. Feinberg W., Soltis J.F., Szkoła i społeczeństwo, Warszawa 2000. [Google Scholar]
• 54. Garlicki L., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: konstytucja – polityka – prawa obywatelskie, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1982. [Google Scholar]
• 55. Giddens A., Sutton P.W. (współpraca), Socjologia, wydanie nowe, Warszawa 2012. [Google Scholar]
• 56. Gromski W., Autonomia i instrumentalny charakter prawa, Wrocław 2000. [Google Scholar]
• 57. Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Zakamycze 2006. [Google Scholar]
• 58. Kaczmarek P., Tożsamość prawnika jako wykonawcy roli zawodowej, Warszawa 2014. [Google Scholar]
• 59. Kaczorowski P., Carl Schmitt, jego nauka o konstytucji i kwestie suwerena-ustrojodawcy, „Teologia Polityczna Co Tydzień” 2016, 9, https://www.teologiapolityczna.pl/Kelsen H., Haupteprobleme der Staatsrechtslehre: entwickelt aus der Lehre vom Rechtssatze, Aalen 1984. [Google Scholar]
• 60. Kelsen H., Istota i rozwój sądownictwa konstytucyjnego, Warszawa 2009. [Google Scholar]
• 61. Kelsen H., Reine Rechtslehre, 1934, przedruk: Tübingen 2008. [Google Scholar]
• 62. Koczanowicz L., Antagonizm, agonizm i radykalna demokracja. Koncepcja polityki Chantal Mouffe, [w:] Ch. Mouffe, Paradoks demokracji, Wrocław 2005. [Google Scholar]
• 63. Korycka-Zirk M., Filozoficznoprawny wymiar kontroli konstytucyjności, Toruń 2017. [Google Scholar]
• 64. Kosieradzka E., Odrębności procesu interpretacyjnego publicznego prawa gospodarczego (ze szczególnym uwzględnieniem fazy walidacyjnej), [w:] L. Leszczyński (red.), Wykładnia prawa. Odrębności w wybranych gałęziach prawa, Lublin 2006. [Google Scholar]
• 65. Kustra A., Kelsenowski model kontroli konstytucyjności prawa a integracja europejska. Studium wpływu, Toruń 2015. [Google Scholar]
• 66. Kustra E., Rozwojowy model tworzenia prawa, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1996, z. 307. [Google Scholar]
• 67. Kwieciński Z., Dynamika funkcjonowania szkoły. Studium empiryczne z socjologii, Toruń 1995. [Google Scholar]
• 68. Longchamps F., O używaniu pojęć w naukach prawnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, Prawo VII, Wrocław 1960. [Google Scholar]
• 69. Łętowska E., Promieniowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na poszczególne gałęzie prawa, [w:] M. Zubik (red.), Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 70. McLaren P., Życie po szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej, Wrocław 2015. [Google Scholar]
• 71. Meighan R. (L. Barton i S. Walker), Socjologia edukacji, Toruń 1993, cz. IV. [Google Scholar]
• 72. Mikiewicz P., Oblicza socjologii edukacji – w stronę syntetycznego modelu analiz, „Edukacja” 2017, 3. [Google Scholar]
• 73. Mikiewicz P., Socjologia edukacji. Teorie, koncepcje, pojęcia, Warszawa 2016. [Google Scholar]
• 74. Mouffe Ch., Paradoks demokracji, Wrocław 2005. [Google Scholar]
• 75. Neyman E., Wywiad z profesorem Pierre’em Bourdieu, [w:] P. Bourdieu, J.D. Passeron, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 76. Nonet P., Selznick P., Law and Society in Transition. Toward Responsive Law, New York–Hagerstown–San Francisco–London 1978. [Google Scholar]
• 77. Peretiatkowicz A., Teoria prawa i państwa H. Kelsena, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937, 17(4). [Google Scholar]
• 78. Rozmaryn S., Konstytucja jako ustawa zasadnicza Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Warszawa 1961. [Google Scholar]
• 79. Schmitt C., Nauka o konstytucji, Warszawa 2013. [Google Scholar]
• 80. Schmitt C., Pojęcie polityczności, [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Warszawa–Kraków 2000. [Google Scholar]
• 81. Selznick P., The Jurisprudence of Communitarian Liberalism, [w:] P. van Seters (red.), Communitarianism in Law and Society, Oxford 2006. [Google Scholar]
• 82. Selznick P., The Moral Commonwealth: Social Theory and the Promise of Community, Berkeley–Los Angeles–London 1992. [Google Scholar]
• 83. Srokosz J., Komunitariańska wizja prawa responsywnego a koncepcja państwa prawa, [w:] M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak (red.), Filozoficzne i teoretyczne zagadnienia demokratycznego państwa prawa, Białystok 2015. [Google Scholar]
• 84. Stawecki T., Koncepcja autonomicznej wykładni pojęć konstytucyjnych: od praktyki do teorii, [w:] T. Stawecki, J. Winczorek (red.), Wykładnia konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty, Warszawa 2014. [Google Scholar]
• 85. Sulikowski A., Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności, Wrocław 2008. [Google Scholar]
• 86. Święcicki Ł., Carl Schmitt i Leo Strauss. Krytyka pozytywizmu prawniczego w niemieckiej myśli politycznej, Radzymin 2016. [Google Scholar]
• 87. Tomza A., Spór o poprawną interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Od pasywizmu do aktywizmu sądowego, „Jurysprudencja” 2016, 7. [Google Scholar]
• 88. Trzciński J., Konstytucja PRL a konstytucjonalizm socjalistyczny, [w:] K. Działocha (red.), Konstytucja PRL po 30 latach jej obowiązywania, Wrocław 1985. [Google Scholar]
• 89. Trzciński J., Znaczenie autonomicznej wykładni konstytucji na przykładzie orzecznictwa sądów administracyjnych, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje, Warszawa 2016. [Google Scholar]
• 90. Wronkowska S., O niektórych osobliwościach konstytucji i jej interpretacji, [w:] M. Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje, Warszawa 2016. [Google Scholar]
• 91. Wróblewski J., Krytyka normatywistycznej teorii prawa i państwa Hansa Kelsena, Warszawa 1955. [Google Scholar]
• 92. Zalewska M., Czy pragmatyka jest u Kelsena możliwa?, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2013, 2(2). [Google Scholar]
• 93. Zalewska M., Problem zarachowania w normatywizmie Hansa Kelsena, „Jurysprudencja” 2014, 1. [Google Scholar]
• 94. Zapała J., Korporacje prawnicze jako agenda socjalizacji. Rozważania na przykładzie samorządu notarialnego, [w:] H. Izdebski, P. Skuczyński (red.), Etyka prawnicza. Stanowiska i perspektywy 2, Warszawa 2011. [Google Scholar]
• 95. Zemło M., Nowa socjologia edukacji, Białystok 1996. [Google Scholar]
• 96. Znaniecki F., Socjologia wychowania, t. 1, Warszawa 2001. [Google Scholar]

Identifiers

DOI

10.7206/kp.2080-1084.188

Biblioteka Nauki

1975500