W poszukiwaniu presupozycji ontologicznych krytycznej nauki o prawie

• Authors: Rafał Mańko , Jakub Łakomy

Title variants

EN

In search for the ontological presuppositions of critical jurisprudence

Abstracts

EN

The aim of the present article is to reflect upon the ontological presupposition of critical legal studies (critical jurisprudence), understood as a set of assumptions in the domain of social ontology which determine the identity of this form of general reflection upon law. The article proposes to identify four such assumptions: the assumption concerning the political character of the social world, the assumption on the social construction of the social world, the assumption of paninterpretationism, the assumption of the existence of epistemic communities.

PL

Celem niniejszego artykułu jest podjęcie refleksji nad presupozycjami ontologicznymi krytycznej nauki o prawie (prawoznawstwa krytycznego), rozumianymi jako zbiór założeń z zakresu ontologii społecznej, wyznaczających tożsamość tej formy ogólnej refleksji nad prawem. Artykuł postuluje wyróżnienie czterech takich założeń: założenie o polityczności świata społecznego, założenie o społecznym tworzeniu świata społecznego, założenie o paninterpretacjonizmie, założenie o istnieniu wspólnot interpretacyjnych

Keywords

PL

krytyczna nauka o prawie; ontologia społeczna; polityczność; społeczne tworzenie rzeczywistości; paninterpretacjonizm; wspólnoty interpetacyjne

EN

critical legal studies; social ontology; the political; social construction; of reality; paninterpretationism; epistemic communism

• Publisher: Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem
• Year: 2018
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 447-468

Dates

published

2018

Contributors

author

Rafał Mańko

author

Jakub Łakomy

References

• 1. Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983. [Google Scholar]
• 2. Dębska H., Law’s Symbolic Power: Beyond The Marxist Conception of Ideology, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 5–6. [Google Scholar]
• 3. Dębska H., Władza, symbol, prawo. Społeczne tworzenie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2015. [Google Scholar]
• 4. Dębska H., Prawo jako pole (ujęcie modelowe), „Państwo i Prawo” 2016, 71(9), s. 36–53. [Google Scholar]
• 5. Dębska H., Warczok T., The Social Construction of Femininity in the Discourse of the Polish Constitutional Court, [w:] R. Mańko et al. (red.), Law and Critique in Central Europe: Questioning the Past, Resisting the Present, Oxford 2016, s. 106–130. [Google Scholar]
• 6. Douzinas C. et al. (red.), Politics, Postmodernity and Critical Legal Studies. The Legality of the Contingent, London–New York 1994. [Google Scholar]
• 7. Douzinas C., Gearey A., Critical Jurisprudence. The Political Philosophy of Justice, Oxford–Portland 2005. [Google Scholar]
• 8. Douzinas C., Warringron R., McVeigh S., Postmodern Jurisprudence. The Law of Text in the Texts of Law, London–New York 1991. [Google Scholar]
• 9. Drong L., Od konwencjonalizmu do normatywizmu. Kilka uwag o ewolucji poglądów teoretycznoliterackich Stanleya Fisha, „ER(R)GO. Teoria. Literatura. Kultura” 2016, 12(1), s. 27–36. [Google Scholar]
• 10. Epstein B., A Framework for Social Ontology, „Philosophy of the Social Sciences” 2016, 46(2), s. 147–167. [Google Scholar]
• 11. Feyerabend P., Przeciw metodzie, Wrocław 1996. [Google Scholar]
• 12. Fish S., Working on the Chain Gang: Interpretation in the Law and in Literary Criticism, „Critical Inquiry” 1982, 9(1), s. 201–216. [Google Scholar]
• 13. Fish S., Interpretacja, retoryka, polityka, Warszawa 2008. [Google Scholar]
• 14. Kaczmarek P., Jabłoński P., Granice władzy prawniczej w perspektywie polskiej tradycji socjologicznej, Kraków 2017. [Google Scholar]
• 15. Kennedy D., The Hermeneutic of Suspicion in Contemporary American Legal Thought, „Law and Critique” 2015, 25(2), s. 91–139. [Google Scholar]
• 16. Kojève A., Outline of a Phenomenology of Right, Lanham 2000. [Google Scholar]
• 17. Kozak A., Granice prawniczej władzy dyskrecjonalnej, Wrocław 2002. [Google Scholar]
• 18. Kozak A., Myślenie analityczne w nauce prawa i praktyce prawniczej, Wrocław 2012. [Google Scholar]
• 19. Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria prawa, Warszawa 1986. [Google Scholar]
• 20. Leiter B., The Hermeneutics of Suspicion: Recovering Marx, Nietsche and Freud, The University of Texas School of Law. Public Law and Legal Theory Working Paper 72, 2005, http://ssrn.com/abstract=691002 (dostęp: 2.02.2018)Leszczyński J., Pozytywizacja prawa w dyskursie dogmatycznym, Kraków 2010. [Google Scholar]
• 21. Łakomy J., Interdyscyplinarność i integracja zewnętrzna nauk prawnych w świetle postmodernistycznej krytyki, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2011, 2(1), s. 29–45. [Google Scholar]
• 22. Łakomy J., Spory wokół wykładni prawa między nowoczesnością a ponowoczesnością. Na przykładzie debaty Dworkina z Fishem, [w:] A. Samonek (red.), Teoria prawa między nowoczesnością a ponowoczesnością, Kraków 2012, s. 213–221. [Google Scholar]
• 23. Łakomy J., 2017, The Space of the Political in Legal Interpretation (Some Remarks on the Dworkin–Fish Debate), [w:] P. Bieś-Srokosz et al. (red.), Law, Space and the Political: An East/West Perspective, Częstochowa (w druku). [Google Scholar]
• 24. Mańko R., 2014, Koncepcja interpelacji ideologicznej a krytyczny dyskurs o prawie, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 8(1), s. 41–54. [Google Scholar]
• 25. Mańko R., 2016, Ideology and Legal Interpretation: Some Theoretical Considerations, [w:] K. Torgāns et al. (red.), Constitutional Values in Contemporary Legal Space, t. 1, Riga, s. 117–126. [Google Scholar]
• 26. Mańko R., 2017, Symbolic Violence in Technocratic Law and Attempts at Its Overcoming: Politicisation through Humanization?, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 11, s. 31–64. [Google Scholar]
• 27. Mańko R., W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja, Łódź 2018. [Google Scholar]
• 28. Minda G., Postmodern Legal Movements. Law and Jurisprudence at Century’s End, New York 1995. [Google Scholar]
• 29. Mouffe C., Polityczność, Kraków 2015. [Google Scholar]
• 30. Mouffe C., Laclau E., Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, Wrocław 2005. [Google Scholar]
• 31. Nagel T., Widok znikąd, Warszawa 1997. [Google Scholar]
• 32. Nyström P., Disciplinarity, Inter-disciplinarity and Post-disciplinarity: Changing Disciplinary Patterns in the History Discipline, [w:] La interdisciplinaridad y la transdisciplinaridad en la organización de conocimiento científico, León 2007, s. 123–132. [Google Scholar]
• 33. Opałek K., Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1962. [Google Scholar]
• 34. Opałek K., Wróblewski J., Prawo. Metodologia, filozofia, teoria prawa, Warszawa 1991. [Google Scholar]
• 35. Paździora M., Stambulski M., Co może dać nauce prawa polityczność? Przyczynek do przyszłych badań, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2014, 8(1), s. 55–66. [Google Scholar]
• 36. Pietrzykowski T., 2017, Naturalizm i granice nauk prawnych. Esej z metodologii prawoznawstwa, Warszawa. [Google Scholar]
• 37. Schmitt C., Pojęcie polityczności, [w:] idem, Teologia polityczna i inne pisma, Warszawa 2012, s. 245–314. [Google Scholar]
• 38. Shusterman R., Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, Wrocław 1998. [Google Scholar]
• 39. Skuczyński P., Typy myśli krytycznej w prawoznawstwie. Od krytyki poznania do walki o uznanie, [w:] T. Bekrycht et al. (red.), Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, t. 1, Łódź 2014, s. 133–148. [Google Scholar]
• 40. Smolak M., Presupozycje ontologiczne tekstu prawnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011, 73(4), s. 41–51. [Google Scholar]
• 41. Stambulski M., Polityczność jako etyka polityczna prawa, [w:] M. Dudek et al. (red.), Aksjologiczny wymiar prawa, Kraków 2015. [Google Scholar]
• 42. Stambulski M., The Critique of Ideological Legal Reason, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 48–60. [Google Scholar]
• 43. Stone M. (red.), New Critical Legal Thinking. Law and the Political, Abingdon 2014. [Google Scholar]
• 44. Sulikowski A., Afirmatywna amnezja i konserwatywni ‘crits’. Kilka uwag o kondycji krytycznej myśli prawniczej w Europie Środkowej i Wschodniej, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2014, 8(1), s. 77–87. [Google Scholar]
• 45. Sulikowski A., Idee i metody współczesnych krytycznych studiów nad prawem, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015, 7–8, s. 9–21. [Google Scholar]
• 46. Sulikowski A., Prawa a ideologia. Prawa jednostki z perspektywy krytycznej myśli prawniczej i społecznej (wybrane zagadnienia), „Roczniki Nauk Społecznych” 2015, 7(43), s. 17–32. [Google Scholar]
• 47. Sulikowski A., Trybunał Konstytucyjny a polityczność. O konsekwencjach upadku pewnego mitu, „Państwo i Prawo” 2016, 71(4), s. 3–14. [Google Scholar]
• 48. Sulikowski A., Konstytucjonalizm wobec „zemsty postmodernizmu”, „Przegląd Prawa i Administracji” 2017, 110, s. 95–106. [Google Scholar]
• 49. Sulikowski A., Otręba, K., O potrzebie studiów krytycznych nad prawem konstytucyjnym, „Państwo i Prawo” 2017, 72(3), s. 5–16.Škop M., The Importance of Being a Linguist: Critical Legal Thought in Central Europe, [w:] R. Mańko et al. (red.), Law and Critique in Central Europe: Questioning the Past, Resisting the Present, Oxford 2016, s. 32–43.Šulmane D., Ideology, Nationalism and Law: Legal Tools For An Ideological Machinery in Latvia, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 61–78. [Google Scholar]
• 50. Ward I., An Introduction to Critical Legal Theory, London–Sydney 1998. [Google Scholar]
• 51. Zirk-Sadowski M., Prawo a uczestniczenie w kulturze, Łódź 1998. [Google Scholar]
• 52. Zomerski W., Ideology In Modern Times: Three Ideological Lies Behind Universal Human Rights, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 119–127. [Google Scholar]
• 53. Zomerski W., Krytyczna analiza dyskursu sądowego dotyczącego prawnej sytuacji osób homoseksualnych w świetle art. 18 Konstytucji RP, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2017, 15(2), s. 80–97.Žižek S., The Sublime Object of Ideology, London 2008. [Google Scholar]
• 54. Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983. [Google Scholar]
• 55. Dębska H., Law’s Symbolic Power: Beyond The Marxist Conception of Ideology, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 5–6. [Google Scholar]
• 56. Dębska H., Władza, symbol, prawo. Społeczne tworzenie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2015. [Google Scholar]
• 57. Dębska H., Prawo jako pole (ujęcie modelowe), „Państwo i Prawo” 2016, 71(9), s. 36–53. [Google Scholar]
• 58. Dębska H., Warczok T., The Social Construction of Femininity in the Discourse of the Polish Constitutional Court, [w:] R. Mańko et al. (red.), Law and Critique in Central Europe: Questioning the Past, Resisting the Present, Oxford 2016, s. 106–130. [Google Scholar]
• 59. Douzinas C. et al. (red.), Politics, Postmodernity and Critical Legal Studies. The Legality of the Contingent, London–New York 1994. [Google Scholar]
• 60. Douzinas C., Gearey A., Critical Jurisprudence. The Political Philosophy of Justice, Oxford–Portland 2005. [Google Scholar]
• 61. Douzinas C., Warringron R., McVeigh S., Postmodern Jurisprudence. The Law of Text in the Texts of Law, London–New York 1991. [Google Scholar]
• 62. Drong L., Od konwencjonalizmu do normatywizmu. Kilka uwag o ewolucji poglądów teoretycznoliterackich Stanleya Fisha, „ER(R)GO. Teoria. Literatura. Kultura” 2016, 12(1), s. 27–36. [Google Scholar]
• 63. Epstein B., A Framework for Social Ontology, „Philosophy of the Social Sciences” 2016, 46(2), s. 147–167. [Google Scholar]
• 64. Feyerabend P., Przeciw metodzie, Wrocław 1996. [Google Scholar]
• 65. Fish S., Working on the Chain Gang: Interpretation in the Law and in Literary Criticism, „Critical Inquiry” 1982, 9(1), s. 201–216. [Google Scholar]
• 66. Fish S., Interpretacja, retoryka, polityka, Warszawa 2008. [Google Scholar]
• 67. Kaczmarek P., Jabłoński P., Granice władzy prawniczej w perspektywie polskiej tradycji socjologicznej, Kraków 2017. [Google Scholar]
• 68. Kennedy D., The Hermeneutic of Suspicion in Contemporary American Legal Thought, „Law and Critique” 2015, 25(2), s. 91–139. [Google Scholar]
• 69. Kojève A., Outline of a Phenomenology of Right, Lanham 2000. [Google Scholar]
• 70. Kozak A., Granice prawniczej władzy dyskrecjonalnej, Wrocław 2002. [Google Scholar]
• 71. Kozak A., Myślenie analityczne w nauce prawa i praktyce prawniczej, Wrocław 2012. [Google Scholar]
• 72. Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria prawa, Warszawa 1986. [Google Scholar]
• 73. Leiter B., The Hermeneutics of Suspicion: Recovering Marx, Nietsche and Freud, The University of Texas School of Law. Public Law and Legal Theory Working Paper 72, 2005, http://ssrn.com/abstract=691002 (dostęp: 2.02.2018)Leszczyński J., Pozytywizacja prawa w dyskursie dogmatycznym, Kraków 2010. [Google Scholar]
• 74. Łakomy J., Interdyscyplinarność i integracja zewnętrzna nauk prawnych w świetle postmodernistycznej krytyki, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2011, 2(1), s. 29–45. [Google Scholar]
• 75. Łakomy J., Spory wokół wykładni prawa między nowoczesnością a ponowoczesnością. Na przykładzie debaty Dworkina z Fishem, [w:] A. Samonek (red.), Teoria prawa między nowoczesnością a ponowoczesnością, Kraków 2012, s. 213–221. [Google Scholar]
• 76. Łakomy J., 2017, The Space of the Political in Legal Interpretation (Some Remarks on the Dworkin–Fish Debate), [w:] P. Bieś-Srokosz et al. (red.), Law, Space and the Political: An East/West Perspective, Częstochowa (w druku). [Google Scholar]
• 77. Mańko R., 2014, Koncepcja interpelacji ideologicznej a krytyczny dyskurs o prawie, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 8(1), s. 41–54. [Google Scholar]
• 78. Mańko R., 2016, Ideology and Legal Interpretation: Some Theoretical Considerations, [w:] K. Torgāns et al. (red.), Constitutional Values in Contemporary Legal Space, t. 1, Riga, s. 117–126. [Google Scholar]
• 79. Mańko R., 2017, Symbolic Violence in Technocratic Law and Attempts at Its Overcoming: Politicisation through Humanization?, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 11, s. 31–64. [Google Scholar]
• 80. Mańko R., W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja, Łódź 2018. [Google Scholar]
• 81. Minda G., Postmodern Legal Movements. Law and Jurisprudence at Century’s End, New York 1995. [Google Scholar]
• 82. Mouffe C., Polityczność, Kraków 2015. [Google Scholar]
• 83. Mouffe C., Laclau E., Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, Wrocław 2005. [Google Scholar]
• 84. Nagel T., Widok znikąd, Warszawa 1997. [Google Scholar]
• 85. Nyström P., Disciplinarity, Inter-disciplinarity and Post-disciplinarity: Changing Disciplinary Patterns in the History Discipline, [w:] La interdisciplinaridad y la transdisciplinaridad en la organización de conocimiento científico, León 2007, s. 123–132. [Google Scholar]
• 86. Opałek K., Problemy metodologiczne nauki prawa, Warszawa 1962. [Google Scholar]
• 87. Opałek K., Wróblewski J., Prawo. Metodologia, filozofia, teoria prawa, Warszawa 1991. [Google Scholar]
• 88. Paździora M., Stambulski M., Co może dać nauce prawa polityczność? Przyczynek do przyszłych badań, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2014, 8(1), s. 55–66. [Google Scholar]
• 89. Pietrzykowski T., 2017, Naturalizm i granice nauk prawnych. Esej z metodologii prawoznawstwa, Warszawa. [Google Scholar]
• 90. Schmitt C., Pojęcie polityczności, [w:] idem, Teologia polityczna i inne pisma, Warszawa 2012, s. 245–314. [Google Scholar]
• 91. Shusterman R., Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, Wrocław 1998. [Google Scholar]
• 92. Skuczyński P., Typy myśli krytycznej w prawoznawstwie. Od krytyki poznania do walki o uznanie, [w:] T. Bekrycht et al. (red.), Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, t. 1, Łódź 2014, s. 133–148. [Google Scholar]
• 93. Smolak M., Presupozycje ontologiczne tekstu prawnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011, 73(4), s. 41–51. [Google Scholar]
• 94. Stambulski M., Polityczność jako etyka polityczna prawa, [w:] M. Dudek et al. (red.), Aksjologiczny wymiar prawa, Kraków 2015. [Google Scholar]
• 95. Stambulski M., The Critique of Ideological Legal Reason, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 48–60. [Google Scholar]
• 96. Stone M. (red.), New Critical Legal Thinking. Law and the Political, Abingdon 2014. [Google Scholar]
• 97. Sulikowski A., Afirmatywna amnezja i konserwatywni ‘crits’. Kilka uwag o kondycji krytycznej myśli prawniczej w Europie Środkowej i Wschodniej, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2014, 8(1), s. 77–87. [Google Scholar]
• 98. Sulikowski A., Idee i metody współczesnych krytycznych studiów nad prawem, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015, 7–8, s. 9–21. [Google Scholar]
• 99. Sulikowski A., Prawa a ideologia. Prawa jednostki z perspektywy krytycznej myśli prawniczej i społecznej (wybrane zagadnienia), „Roczniki Nauk Społecznych” 2015, 7(43), s. 17–32. [Google Scholar]
• 100. Sulikowski A., Trybunał Konstytucyjny a polityczność. O konsekwencjach upadku pewnego mitu, „Państwo i Prawo” 2016, 71(4), s. 3–14. [Google Scholar]
• 101. Sulikowski A., Konstytucjonalizm wobec „zemsty postmodernizmu”, „Przegląd Prawa i Administracji” 2017, 110, s. 95–106. [Google Scholar]
• 102. Sulikowski A., Otręba, K., O potrzebie studiów krytycznych nad prawem konstytucyjnym, „Państwo i Prawo” 2017, 72(3), s. 5–16.Škop M., The Importance of Being a Linguist: Critical Legal Thought in Central Europe, [w:] R. Mańko et al. (red.), Law and Critique in Central Europe: Questioning the Past, Resisting the Present, Oxford 2016, s. 32–43.Šulmane D., Ideology, Nationalism and Law: Legal Tools For An Ideological Machinery in Latvia, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 61–78. [Google Scholar]
• 103. Ward I., An Introduction to Critical Legal Theory, London–Sydney 1998. [Google Scholar]
• 104. Zirk-Sadowski M., Prawo a uczestniczenie w kulturze, Łódź 1998. [Google Scholar]
• 105. Zomerski W., Ideology In Modern Times: Three Ideological Lies Behind Universal Human Rights, „Wrocław Review of Law, Administration and Economics” 2015, 5(1), s. 119–127. [Google Scholar]
• 106. Zomerski W., Krytyczna analiza dyskursu sądowego dotyczącego prawnej sytuacji osób homoseksualnych w świetle art. 18 Konstytucji RP, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2017, 15(2), s. 80–97.Žižek S., The Sublime Object of Ideology, London 2008. [Google Scholar]

Identifiers

DOI

10.7206/kp.2080-1084.214

Biblioteka Nauki

1978054