Godność człowieka – właściwość autonomiczna czy heteronomiczna

• Authors: Zbigniew Pulka

Title variants

EN

Human dignity – an autonomous or a heteronomous feature

Abstracts

EN

The subject of the work is an attempt to analyze the notion of dignity in legal sciences, especially in legal theory and philosophy of law. The author distinguishes autonomous and heteronomous version of the notion in question. The first way of conceiving human dignity, assumes that dignity, i.e. the worth of human life, is fully independent of social conditions in which people live their lives. This way of conceiving dignity epitomizes Kant’s philosophy of moral autonomy as immanent trait of every human being. The second way of conceiving human dignity assumes that the worth of human life is fully dependent of social conditions in which people live their lives. Consequently, it is taken for granted that there are social conditions in which people can lose dignity as contingent trait of human being. In this case, in order to get back lost dignity, people ought to change social conditions by way of social revolution. This way of conceiving dignity epitomizes Marxist philosophy of alienation. The author tends to point out, that different way of conceiving dignity is followed by serious legal consequences.

PL

Przedmiotem pracy jest analiza pojęcia godności w naukach prawnych, w szczególności w teorii i filozofii prawa. Autor rozróżnia autonomiczną i heteronomiczną wersję pojęcia godności. Pierwszy sposób pojmowania godności zakłada, że godność, tzn. wartość ludzkiego życia, jest całkowicie niezależna od warunków społecznych, w których ludzie wiodą swoje życie. Taki sposób pojmowania godności występuje w Kantowskiej filozofii moralnej autonomii jako immanentnej cechy każdej osoby ludzkiej. Drugi sposób pojmowania godności zakłada, że wartość ludzkiego życia jest zależna od warunków społecznych, w których ludzie wiodą swoje życie. W konsekwencji przyjmuje się, że istnieją warunki społeczne w których ludzie tracą swoją godność jako przypadkową cechę istoty ludzkiej. W takim przypadku, w celu odzyskania utraconej godności ludzie powinni zmienić warunki społeczne w drodze rewolucji społecznej. Taki sposób pojmowania godności występuje w Marksowskiej filozofii alienacji. Autor zmierza do wykazania, że różny sposób pojmowania godności pociąga za sobą doniosłe konsekwencje prawne.

Keywords

PL

godność; alienacja; immanentna cecha istoty ludzkiej; przypadkowa cecha osoby ludzkiej; autonomiczny; heteronomiczny

EN

dignity; alienation; immanent trait of human being; contingent trait of human being; autonomous; heteronomous

• Publisher: Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem
• Year: 2018
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 594-621

Dates

published

2018

Contributors

author

Zbigniew Pulka

References

• 1. Aleksandrowicz D., Filozoficzne założenia Lukacsa teorii wiedzy, Wrocław 1983. [Google Scholar]
• 2. Aleksandrowicz D., Hegel i konsekwencje, Wrocław 1990. [Google Scholar]
• 3. Baczko B., Hegel, Marks i problemy alienacji, „Studia Filozoficzne” 1957, 1. [Google Scholar]
• 4. Bal K., Kant i Hegel – dwa szkice z dziejów niemieckiej myśli etycznej, Wrocław 1993. [Google Scholar]
• 5. Bauman Z, Europa niedokończona przygoda, Kraków 2005. [Google Scholar]
• 6. Bauman Z, Globalizacja, Warszawa 2000. [Google Scholar]
• 7. Bauman Z, Nowoczesność i Zagłada, Warszawa 1992. [Google Scholar]
• 8. Bauman Z, Płynna nowoczesność, Kraków 2006Bauman Z, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000Bauman Z, Prawodawcy i tłumacze, Warszawa 1998. [Google Scholar]
• 9. Bauman Z, Razem czy osobno, Kraków 2003. [Google Scholar]
• 10. Bauman Z, Życie na przemiał, Kraków 2005Czarny P., Konstytucyjne pojęcie godności człowieka a rozumienie godności w polskim języku prawnym, [w:] K. Complak (red.), Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław 2001. [Google Scholar]
• 11. Ehrlich S., Norma, Grupa, Organizacja, Warszawa 1998. [Google Scholar]
• 12. Elliot A., Współczesna teoria społeczna, Warszawa 2011. [Google Scholar]
• 13. Fritzhand M., Myśl etyczna młodego Marksa, Warszawa 1978. [Google Scholar]
• 14. Gellner E., Postmodernizm, rozum i religia, Warszawa 1997. [Google Scholar]
• 15. Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, Warszawa 2002. [Google Scholar]
• 16. Gramsci A., Zeszyty filozoficzne, Warszawa 1991. [Google Scholar]
• 17. Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, t. 1, Warszawa 1963. [Google Scholar]
• 18. Hegel G.W.F., Zasady filozofii prawa, Warszawa 1969. [Google Scholar]
• 19. Helios J., Jedlecka W., Wpływ feminizmu na sytuację społeczno-prawną kobiet, Wrocław 2016. [Google Scholar]
• 20. Horkheimer M., Adorno T., Dialektyka oświecenia, Warszawa 2010. [Google Scholar]
• 21. Jabłońska-Bonca J., Korporacyjne regulacje pozaprawne a systemowość prawa. Zarys problemów, [w:] Z. Pulka (red.), Systemowość prawa, Wrocław 2016. [Google Scholar]
• 22. Jabłońska-Bonca J., Prywatna ochrona bezpieczeństwa, Warszawa 2017. [Google Scholar]
• 23. Jan Paweł II, Laborem exercens, Powołany do pracy; Komentarz pod red. Jana Kruciny, Wrocław 1983. [Google Scholar]
• 24. Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 1984. [Google Scholar]
• 25. Kasztelan M., Simone de Beauvoir o godności kobiety, [w:] M. Piechowiak, T. Turowski (red.), Szkice o godności człowieka, Zielona Góra 2012. [Google Scholar]
• 26. Kochan E., Feminizm i ideologia, na marginesach książki Kazimierza Ślęczki, [w:] Od marksizmu do feminizmu, Katowice 2009. [Google Scholar]
• 27. Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. 1, Warszawa 2009; t. 3, Warszawa 1989. [Google Scholar]
• 28. Krąpiec M., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1999. [Google Scholar]
• 29. Manelli M., Historia doktryn politycznych i prawnych XIX w., cz. I, Warszawa 1964. [Google Scholar]
• 30. Marks K., Engels F., Dzieła, t. 1, Warszawa 1960; t. 23, Warszawa 1968; t. 27, cz. 2, Warszawa 1981. [Google Scholar]
• 31. Morawski L., Co może dać nauce prawa postmodernizm, Toruń 2001. [Google Scholar]
• 32. Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2005. [Google Scholar]
• 33. Morawski L., Podstawy filozofii prawa, Toruń 2014. [Google Scholar]
• 34. Panasiuk R., Dziedzictwo heglowskie i marksizm, Warszawa 1979. [Google Scholar]
• 35. Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012. [Google Scholar]
• 36. Piechowiak M., Filozofia praw człowieka, Lublin 1999. [Google Scholar]
• 37. Policastro M., Godność człowieka wobec wartości konstytucyjnych, [w:] S. Czepita, A. Choduń (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego, Szczecin 2010. [Google Scholar]
• 38. Pulka Z., Legitymizacja państwa w prawoznawstwie, Wrocław 1996. [Google Scholar]
• 39. Pulka Z., Rozum totalny w poszukiwaniu legitymowanego prawa, [w:] J. Helios (red.), Autonomia prawa ze stanowiska teorii i filozofii prawa, Wrocław 2003. [Google Scholar]
• 40. Pulka Z., Struktura poznania filozoficznego w prawoznawstwie, Wrocław 2004. [Google Scholar]
• 41. Rodak L., Dekonstrukcja podmiotu według feministycznej jurysprudencji, [w:] M. Paździora (red.), Postanalityczna filozofia prawa, Wrocław 2015. [Google Scholar]
• 42. Sadowski M., Godność człowieka i dobro wspólne w papieskim nauczaniu społecznym, Wrocław 2010. [Google Scholar]
• 43. Soto Kloss E., Starotestamentowe podstawy godności człowieka, [w:] K. Complak (red.), Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław 2001. [Google Scholar]
• 44. Stawrowski Z., Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków–Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 45. Ślęczka K., Feminizm, Katowice 1999. [Google Scholar]
• 46. Św. Tomasz z Akwinu, Wykład Listu do Rzymian, Poznań 1987. [Google Scholar]
• 47. Waleszczuk Z., Wolność osoby ludzkiej w ujęciu Karola Wojtyły i Immanuela Kanta, Wrocław 2014. [Google Scholar]
• 48. Aleksandrowicz D., Filozoficzne założenia Lukacsa teorii wiedzy, Wrocław 1983. [Google Scholar]
• 49. Aleksandrowicz D., Hegel i konsekwencje, Wrocław 1990. [Google Scholar]
• 50. Baczko B., Hegel, Marks i problemy alienacji, „Studia Filozoficzne” 1957, 1. [Google Scholar]
• 51. Bal K., Kant i Hegel – dwa szkice z dziejów niemieckiej myśli etycznej, Wrocław 1993. [Google Scholar]
• 52. Bauman Z, Europa niedokończona przygoda, Kraków 2005. [Google Scholar]
• 53. Bauman Z, Globalizacja, Warszawa 2000. [Google Scholar]
• 54. Bauman Z, Nowoczesność i Zagłada, Warszawa 1992. [Google Scholar]
• 55. Bauman Z, Płynna nowoczesność, Kraków 2006Bauman Z, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000Bauman Z, Prawodawcy i tłumacze, Warszawa 1998. [Google Scholar]
• 56. Bauman Z, Razem czy osobno, Kraków 2003. [Google Scholar]
• 57. Bauman Z, Życie na przemiał, Kraków 2005Czarny P., Konstytucyjne pojęcie godności człowieka a rozumienie godności w polskim języku prawnym, [w:] K. Complak (red.), Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław 2001. [Google Scholar]
• 58. Ehrlich S., Norma, Grupa, Organizacja, Warszawa 1998. [Google Scholar]
• 59. Elliot A., Współczesna teoria społeczna, Warszawa 2011. [Google Scholar]
• 60. Fritzhand M., Myśl etyczna młodego Marksa, Warszawa 1978. [Google Scholar]
• 61. Gellner E., Postmodernizm, rozum i religia, Warszawa 1997. [Google Scholar]
• 62. Giddens A., Nowoczesność i tożsamość, Warszawa 2002. [Google Scholar]
• 63. Gramsci A., Zeszyty filozoficzne, Warszawa 1991. [Google Scholar]
• 64. Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, t. 1, Warszawa 1963. [Google Scholar]
• 65. Hegel G.W.F., Zasady filozofii prawa, Warszawa 1969. [Google Scholar]
• 66. Helios J., Jedlecka W., Wpływ feminizmu na sytuację społeczno-prawną kobiet, Wrocław 2016. [Google Scholar]
• 67. Horkheimer M., Adorno T., Dialektyka oświecenia, Warszawa 2010. [Google Scholar]
• 68. Jabłońska-Bonca J., Korporacyjne regulacje pozaprawne a systemowość prawa. Zarys problemów, [w:] Z. Pulka (red.), Systemowość prawa, Wrocław 2016. [Google Scholar]
• 69. Jabłońska-Bonca J., Prywatna ochrona bezpieczeństwa, Warszawa 2017. [Google Scholar]
• 70. Jan Paweł II, Laborem exercens, Powołany do pracy; Komentarz pod red. Jana Kruciny, Wrocław 1983. [Google Scholar]
• 71. Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 1984. [Google Scholar]
• 72. Kasztelan M., Simone de Beauvoir o godności kobiety, [w:] M. Piechowiak, T. Turowski (red.), Szkice o godności człowieka, Zielona Góra 2012. [Google Scholar]
• 73. Kochan E., Feminizm i ideologia, na marginesach książki Kazimierza Ślęczki, [w:] Od marksizmu do feminizmu, Katowice 2009. [Google Scholar]
• 74. Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. 1, Warszawa 2009; t. 3, Warszawa 1989. [Google Scholar]
• 75. Krąpiec M., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1999. [Google Scholar]
• 76. Manelli M., Historia doktryn politycznych i prawnych XIX w., cz. I, Warszawa 1964. [Google Scholar]
• 77. Marks K., Engels F., Dzieła, t. 1, Warszawa 1960; t. 23, Warszawa 1968; t. 27, cz. 2, Warszawa 1981. [Google Scholar]
• 78. Morawski L., Co może dać nauce prawa postmodernizm, Toruń 2001. [Google Scholar]
• 79. Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2005. [Google Scholar]
• 80. Morawski L., Podstawy filozofii prawa, Toruń 2014. [Google Scholar]
• 81. Panasiuk R., Dziedzictwo heglowskie i marksizm, Warszawa 1979. [Google Scholar]
• 82. Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012. [Google Scholar]
• 83. Piechowiak M., Filozofia praw człowieka, Lublin 1999. [Google Scholar]
• 84. Policastro M., Godność człowieka wobec wartości konstytucyjnych, [w:] S. Czepita, A. Choduń (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego, Szczecin 2010. [Google Scholar]
• 85. Pulka Z., Legitymizacja państwa w prawoznawstwie, Wrocław 1996. [Google Scholar]
• 86. Pulka Z., Rozum totalny w poszukiwaniu legitymowanego prawa, [w:] J. Helios (red.), Autonomia prawa ze stanowiska teorii i filozofii prawa, Wrocław 2003. [Google Scholar]
• 87. Pulka Z., Struktura poznania filozoficznego w prawoznawstwie, Wrocław 2004. [Google Scholar]
• 88. Rodak L., Dekonstrukcja podmiotu według feministycznej jurysprudencji, [w:] M. Paździora (red.), Postanalityczna filozofia prawa, Wrocław 2015. [Google Scholar]
• 89. Sadowski M., Godność człowieka i dobro wspólne w papieskim nauczaniu społecznym, Wrocław 2010. [Google Scholar]
• 90. Soto Kloss E., Starotestamentowe podstawy godności człowieka, [w:] K. Complak (red.), Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław 2001. [Google Scholar]
• 91. Stawrowski Z., Prawo naturalne a ład polityczny, Kraków–Warszawa 2006. [Google Scholar]
• 92. Ślęczka K., Feminizm, Katowice 1999. [Google Scholar]
• 93. Św. Tomasz z Akwinu, Wykład Listu do Rzymian, Poznań 1987. [Google Scholar]
• 94. Waleszczuk Z., Wolność osoby ludzkiej w ujęciu Karola Wojtyły i Immanuela Kanta, Wrocław 2014. [Google Scholar]

Identifiers

DOI

10.7206/kp.2080-1084.222

Biblioteka Nauki

1977998