Odwołania do filozofów w polskim orzecznictwie

• Authors: Grzegorz Maroń

Title variants

EN

References to Philosophers in the Polish Case Law

Abstracts

EN

The article deals with the practice of invoking philosophers in the reasons for judgments of the Polish courts. A quantitative and qualitative analysis of the case law of the common courts, administrative courts, the Supreme Court and the Constitutional Tribunal allowed for the formulation of several main conclusions. First, although judgments containing references to philosophers constitute only a small fraction of all the case law, at the same time, when measured in absolute numbers, cases of quoting philosophers are not marginal. Second, in the two last decades there has been a clear intensification in the use of philosophical references in judgments. Third, references to philosophers exercise a number of different functions falling within the clarification and persuasive purposes of grounds of judgments. Fourth, there is no one attitude among courts and the parties towards the presence of philosophical arguments in the judicial process. The titular issue is not the further stage of the legal scholarship’s discourse on “judges as philosophers” in the likeness of Dworkin’s “Judge Hercules”. The practice of referring to philosophers by the courts is primarily an issue of the style of reasons for judgment and the role of non-legal sources in the rationalisation of judicial decisions – and not so much in the making of them. In the author’s view, the case law study reveals the utilitarian potential of philosophy for judicial argumentation.

PL

W artykule omówiono praktykę odwoływania się do filozofów w uzasadnieniach orzeczeń polskich sądów. Kwantytatywne i kwalitatywne studium orzecznictwa sądów powszechnych, sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego pozwoliło na sformułowanie kilku głównych wniosków. Po pierwsze, jakkolwiek odniesienia do filozofów w orzeczeniach są w ujęciu proporcjonalnym czymś rzadkim, to zarazem mierzone w liczbach bezwzględnych nie stanowią przypadków sporadycznych. Po drugie w ostatnich dwóch dekadach nastąpiła wyraźna intensyfikacja przywoływania filozofów w judykatach. Po trzecie odwołania do filozofów realizują szereg różnych funkcji wpisujących się w klaryfikacyjne i perswazyjne cele uzasadnienia orzeczenia. Po czwarte stosunek judykatury i stron postępowania do obecności racji filozoficznych w procesie orzeczniczym jest niejednolity. Tytułowe zagadnienie nie stanowi kolejnej odsłony doktrynalnego dyskursu o „sędziach filozofach” na podobieństwo Dworkinowskiego „sędziego Herkulesa”. Przywoływanie filozofów przez sądy w pierwszej kolejności przynależy do problematyki stylu uzasadnienia orzeczeń oraz roli źródeł pozaprawnych w racjonalizacji – a nie tyle w podejmowaniu – sądowych rozstrzygnięć. W przekonaniu autora przeprowadzone studium orzecznictwa ukazuje utylitarny potencjał filozofii dla sądowej argumentacji.

Keywords

PL

filozofowie; uzasadnienia orzeczeń; sądowa argumentacja; Polska

EN

philosophers; grounds of judgment; judicial argumentation; Poland

• Publisher: Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem
• Year: 2019
• Volume: 11
• Issue: 4
• Pages: 262-280

Dates

published

2019

Contributors

author

Grzegorz Maroń

References

• Brooks T., Does Philosophy Deserve a Place at the Supreme Court?, „Rutgers Law Record” 2003, 1. [Google Scholar]
• Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2006. [Google Scholar]
• Eisgruber Ch., Should Constitutional Judges be Philosophers?, [w:] S. Hershovitz (red.), Exploring Law’s Empire: The Jurisprudence of Ronald Dworkin, New York 2008. [Google Scholar]
• Kotowski A., Teoretycznoprawna analiza pojęcia uzasadnienia, [w:] M. Grochowski, I. Rzucidło-Grochowska (red.), Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, Warszawa 2015. [Google Scholar]
• Łętowska E., Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sądowego, „Państwo i Prawo” 1997, 5. [Google Scholar]
• Maroń G., Odwołania do filozofów w opiniach rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019, 3. [Google Scholar]
• Maroń G., Odwołania do literatury pięknej w uzasadnieniach sądowych orzeczeń, „Przegląd Sądowy” 2019, 1. [Google Scholar]
• Maroń G., Odwołania do filozofów w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018, 12. [Google Scholar]
• Maroń M., Integralność religijna sędziego oraz argumentacja religijna w amerykańskim procesie orzeczniczym, Rzeszów 2018. [Google Scholar]
• McCormack N., When Canadian Courts Cite the Major Philosophers. Who Cites Whom in Canadian Caselaw, „Canadian Law Library Review” 2017, 2, s. 9–28. [Google Scholar]
• Najda M., Romer T., Etyka dla sędziów. Rozważania, Warszawa 2007. [Google Scholar]
• Rao N., A Backdoor to Policy Making. The Use of Philosophers by the Supreme Court, „University of Chicago Law Review” 1998, 1. [Google Scholar]
• Rossmanith A., Wrażliwość aksjologiczna sędziego, [w:] T. Stawecki, W. Staśkiewicz (red.), Dyskrecjonalność w prawie, Warszawa 2010. [Google Scholar]
• Safjan M., Wyzwania dla państwa prawa, Warszawa 2007. [Google Scholar]
• Schauer F., Wise V., Nonlegal Information and the Delegalization of Law, „The Journal of Legal Studies” 2000, 29. [Google Scholar]
• Schulz K., Backdoor use of philosophers in judicial decision-making? Antipodean reflections, „Journal Griffith Law Review” 2016, 3. [Google Scholar]
• Zajadło J., Sędzia konstytucyjny – profil filozoficznoprawny, [w:] T. Stawecki, W. Staśkiewicz (red.), Dyskrecjonalność w prawie, Warszawa 2010. [Google Scholar]
• Zajadło J., Po co prawnikom filozofia prawa, Warszawa 2008. [Google Scholar]

Identifiers

DOI

10.7206/kp.2080-1084.353

Biblioteka Nauki

2082818