Precz z maseczkami!? Semantyzacja ideologiczna wybranych słów dyskursu okołopandemicznego związanego z Covid-19

• Authors: Beata Duda , Ewa Ficek

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu są sposoby społecznego modelowania i negocjowania znaczeń leksemów maseczka oraz maska, występujących w wypowiedziach przeciwników obostrzeń sanitarnych związanych z pandemią Covid-19. Materiał badawczy stanowią komentarze zamieszczane na oficjalnym facebookowym profilu Ministerstwa Zdrowia (jako przestrzeni neutralnej, potencjalnie otwartej dla przedstawicieli różnych wspólnot dyskursywnych) od kwietnia do maja 2020 roku. Teoretyczny, a także metodologiczny punkt odniesienia analiz wyznaczają z kolei lingwistyczne badania nad dyskursem; w celu pełniejszego ujęcia walk semantycznych czy walk wartości toczących się w zajmującym autorki opracowania dyskursie skorzystano również z pewnych ustaleń lingwistyki korpusowej i genologii internetowej. Szczegółowy ogląd wybranych kolokacji wskazanych jednostek (maseczki i maski), ich tekstowych ekwiwalentów, naddatków semantycznych (znaczeń asocjacyjnych, ekspresywnych) oraz profili znaczeniowych ujawniających się w konkretnych tekstach pozwala stwierdzić, że leksemy te stały się nasemantyzowanymi symbolami, dla przeciwników reżimu sanitarnego mającymi konotacje jednoznacznie pejoratywne. Można je ponadto uznać za słowa sztandarowe współkształtujące dyskursywny obraz świata pandemii.

Keywords

PL

pandemia; semantyzacja; desemantyzacja; aksjologia; walki wartości; analiza dyskursu

• Publisher: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: tekst i dyskurs - text und diskurs
• Year: 2021
• Issue: 15
• Pages: 339-355

Dates

published

2021

Contributors

author

Beata Duda

author

Ewa Ficek

References

• Akram Sara (2017): Wyznaczniki gatunkowe komentarza internetowego. Studia Filologiczne, 30, 7‒36. Google Scholar
• Biniewicz Jerzy (2015): Obraz wolności w języku i dyskursach (na przykładzie tabloidu „Fakt”). Znaczenia, 13, 9‒18. Google Scholar
• Cierpich-Kozieł Agnieszka (2020): Koronarzeczywistość – o nowych złożeniach z członem korona- w dobie pandemii. Język Polski, 4, 102‒117. Google Scholar
• Czachur Waldemar (2011a): Diskursive Weltbilder im Kontrast. Linguistische Konzeption und Methode der kontrastiven Diskursanalyse deutscher und polnischer Medien. Wrocław. Google Scholar
• Czachur Waldemar (2011b): Dyskursywny obraz świata. Kilka refleksji. tekst i dyskurs ‒ text und diskurs, 4, 79‒99. Google Scholar
• Długosz Piotr (2020): Trauma pandemii koronawirusa wśród krakowian. Pobrane z: https://ifis.up.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/9/2020/05/Trauma-koronawirusa-w%C5%9Brod-krakowian.pdf (11.12.2020). Google Scholar
• Fairclough Norman (1995): Critical Discourse Analysis. Boston. Google Scholar
• Felder Ekkehard (2006): Semantische Kämpfe. Macht und Sprache in den Wissenschaften. Berlin‒New York. Google Scholar
• Fleischer Michael (2002): Teoria kultury i komunikacji. Systemowe i ewolucyjne podstawy. Wrocław. Google Scholar
• Foucault Michel (2002): Porządek dyskursu. Kozłowski Michał (tłum.). Gdańsk. Google Scholar
• Gębka-Wolak Małgorzata (2020): Jak polszczyzna radzi sobie z koronawirusem? O środkach językowych wykorzystywanych do opisu rzeczywistości w czasie pandemii. Dyskurs & Dialog, 6, 159‒173. Google Scholar
• Grochowski Maciej (2002): Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów. Warszawa. Google Scholar
• Grzenia Jan (2012): Komunikacja językowa w Internecie. Warszawa. Google Scholar
• Heitzman Janusz (2020): Wpływ pandemii COVID-19 na zdrowie psychiczne. Psychiatria Polska, 2, 187‒198. Google Scholar
• Howarth David (2008): Dyskurs. Gąsior-Niemiec Anna (tłum.). Warszawa. Google Scholar
• Jakosz Mariusz (2016): Wartościowanie w internetowych komentarzach do artykułów prasowych dotyczących stosunków niemiecko-polskich. Próba analizy pragmalingwistycznej. Katowice. Google Scholar
• Jaros Violetta (2012): Sposoby pomnażania leksyki w socjolekcie użytkowników CB-radia (neosematyzmy i neologizmy funkcyjne). Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, VIII, 121‒137. Google Scholar
• Kępka Izabela (2017): Językowa kreacja psa i jej funkcje w poezji Jacka Kaczmarskiego. Studia Językoznawcze, 16, 135‒148. Google Scholar
• Kita Małgorzata (2014): Słowa magnesy. O (nie)przewidywalnym efekcie skupiania uwagi odbiorcy na słowie w dyskursie publicznym (medialnym). W: Jachimowska Katarzyna, Kudra Barbara, Szkudlarek-Śmiechowicz Ewa (red.): Słowo we współczesnych dyskursach. Łódź, 13‒22. Google Scholar
• Kudra Barbara (2014): Semantyzacja ideologiczna słowa w tzw. dyskursie smoleńskim. W: Jachimowska Katarzyna, Kudra Barbara, Szkudlarek-Śmiechowicz Ewa (red.): Słowo we współczesnych dyskursach. Łódź, 35‒42. Google Scholar
• Lakomy Mirosław (2018): Postprawda w dyskursie publicznym. Wprowadzenie. W: Grabowski Tomasz W., Lakomy Mirosław, Oświecimski Konrad (red.): Postprawda jako zagrożenie dla dyskursu publicznego. Kraków, 9‒14. Google Scholar
• Markowski Andrzej (2012): Wykłady z leksykologii. Warszawa. Google Scholar
• Pawłowski Tadeusz (1978): Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych. Warszawa. Google Scholar
• Pisarek Walery (2002): Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność. Kraków. Google Scholar
• Pisarek Walery (2016): Słowa ważne i ważniejsze. Przegląd Humanistyczny, 3, 11‒20. Google Scholar
• Przybylska Renata (2007): Z problemów słownikowego opisu łączliwości rzeczownika. W: Żmigrodzki Piotr, Przybylska Renata (red.): Nowe studia leksykograficzne, t. 1. Kraków, 69‒78. Google Scholar
• Słownik języka polskiego PWN (SJP): https://sjp.pwn.pl/ (25.11.2020). Google Scholar
• Smykała Marta (2016): „Wir schaffendas!” Diskursive Strategien sprachlicher Konstituierung des Beginns der Flüchtlingskrise und ihrer Hauptakteure im Pressediskurs am Beispiel der Wochenzeitung „Die Zeit”. tekst i dyskurs ‒ text und diskurs, 9, 187‒205. Google Scholar
• Steciąg Magdalena (2012): Dyskurs ekologiczny w debacie publicznej. Zielona Góra. Google Scholar
• Tokarski Ryszard (2008): Konotacja a problemy kategoryzacji. Język a Kultura, 20, 143‒161. Google Scholar
• Urzędowska Aleksandra (2019): Komentarz na facebooku jako quasi-gatunek internetowy – język i typologia. Język, Komunikacja, Informacja, 14, 118‒138. Google Scholar
• Wielki słownik języka polskiego PAN (WSJP): https://wsjp.pl (28.11.2020). Google Scholar
• Witosz Bożena (2014): O ideologizacji przekonań i postaw estetycznych (wokół publicznego sporu na temat artystycznej instalacji „Tęcza” na placu Zbawiciela w Warszawie. Forum Lingwistyczne, 1, 27‒35. Google Scholar
• Włoskowicz Wojciech (2020): Koronawirus jako problem językoznawstwa polonistycznego. Poradnik Językowy, 7, 98‒111. Google Scholar
• Wróblewski Michał (2020): Superroznosiciele wątpliwości. Sceptycyzm i teorie spiskowe w dobie koronawirusa. Dyskurs & Dialog, 6, 23‒40. Google Scholar
• Zachorski Tomasz, Zendran Iga (2018): Złoty wiek grypy. Krótka historia pandemii. W: Dąsal Mateusz (red.): Acta Uroboroi. W kręgu epidemii. Wrocław, 91‒101. Google Scholar

Identifiers

DOI

10.7311/tid.15.2021.13

Biblioteka Nauki

2119693