Od dyskursu do dyspozytywu: zarys krytycznej dydaktyki języków obcych

• Authors: Łukasz Kumięga

Abstracts

EN

The aim of the article is to outline the foundations of critical foreign language didactics, which refers to critical and post-Foucauldian discourse analysis as well as dispositive analysis. The first part of the paper forms a reconstruction of the enmeshment of vocational language education in a number of contexts (political, migrational, and integrative). Constituting a transformative variant of language didactics and examining vocational language education, critical foreign language didactics will be perceived as a research program pertaining to the reflection on education and pedagogical activity (under the framework of critical pedagogy), teaching and learning (from the standpoint of the critical trend in general didactics), and language education and its specificity within teaching and learning particular languages (in the context of foreign language didactics). The final part of the paper will present methodological implications by indicating potential directions for – and levels of – vocational language education analysis. It will also offer an attempt at their further clarification aimed at a critical analysis of subject formation and forms of subjectification that draws from the dispositive analysis.

Keywords

EN

discourse; dispositive; critique; subject; education; language education; vocational language education; critical pedagogy; general didactics; foreign language didactics; governmentality

• Publisher: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: tekst i dyskurs - text und diskurs
• Year: 2022
• Issue: 16
• Pages: 171-193

Dates

published

2022

Contributors

author

Łukasz Kumięga

References

• Bührmann Andrea D. (2012): Das unternehmerische Selbst: Subjektivierungsform oder Subjektivierungsweise. In: Keller Reiner, Schneider Werner, Viehöver Willy (eds.): Diskurs, Macht und Subjekt: Theorie und Empirie von Subjektivierung in der Diskursforschung. Wiesbaden, 145–164.
• Bührmann Andrea D. (2007): Soziale Arbeit und die (Trans-)Formierung moderner Subjektivierungsweisen. In: Anhorn Roland, Bettinger Frank, Stehr Johannes (eds.): Foucaults Machtanalytik und Soziale Arbeit. Eine kritische Einführung und Bestandsaufnahme. Wiesbaden, 59–74.
• Bührmann Andrea D., Schneider Werner (2008): Vom Diskurs zum Dispositiv. Eine Einführung in die Dispositivanalyse. Bielefeld.
• Czachur Waldemar (2020): Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy. Wrocław.
• Czyżewski Marek (2013): Teorie dyskursu i dyskursy teorii. Kultura i Społeczeństwo, 2, 3–25.
• Czyżewski Marek (2009): Między panoptyzmem i rządomyślnością – uwagi o kulturze naszych czasów. Kultura Współczesna, 2, 83–95.
• Duszak Anna (1998): Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa.
• Duszak Anna, Fairclough Norman (2008): Wstęp: Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy dla lingwistyki i nauk społecznych. W: Duszak Anna, Fairclough Norman (reds.): Krytyczna analiza dyskursu: interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków, 7–29.
• Firkowska-Mankiewicz Anna (2012): Edukacja włączająca zadaniem na dziś polskiej szkoły. Warszawa.
• Foucault Michel (2012): Narodziny biopolityki. Wykłady z Collège de France 1978/1979. Warszawa.
• Foucault Michel (1994): Le jeu de Michel Foucaul. Ornicar? Bulletin périodique du champ freudien 10. In: Dites et écris, t. III. Paris.
• Foucault Michel (1990): Qu’est-ce que la critique? Bulletin de la Société Française de Philosophie, 2, 35–63.
• Fowler Roger (1991): Language in the News. Discourse and Ideology in the Press. London.
• Fowler Roger, Hodge Bob, Kress Gunther, Trew Tony (1979): Language and Control. London.
• Gębal Przemysław Ernest, Kumięga Łukasz (2020): Między lingwistyką a pedagogiką. Konteksty glottodydaktyczne i pedeutologiczne. Toruń.
• Gębal Przemysław Ernest (2019): Dydaktyka języków obcych. Wprowadzenie. Warszawa.
• Gębal Przemysław Ernest (2018): Podstawy dydaktyki języka polskiego jako drugiego. Podejście integracyjno-inkluzyjne. Kraków.
• Gębal Przemysław Ernest (2013): Modele kształcenia nauczycieli języków obcych w Polsce i w Niemczech. W stronę glottodydaktyki porównawczej. Kraków.
• Giroux Henry (1983): Theory and Resistance in Education: A Pedagogy for the Opposition. Massachusets.
• Grucza Franciszek (1978): Glottodydaktyka, jej zakres i problemy. Przegląd Glottodydaktyczny, 1, 7–12.
• Huhta Marjatta, Vogt Karin, Johnson Esko, Tulkki Heikki (2013): Needs Analysis for Language Course Design. A Holistic Approach to ESP. Cambridge.
• Klaus-Stańska Dorota (2018): Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa.
• Kopytowska Monika, Kumięga Łukasz (2017): Krytyczna analiza dyskursu: konteksty, problemy, kierunki rozwoju. W: Czyżewski Marek, Otrocki Michał, Piekot Tomasz, Stachowiak Jerzy (reds.): Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych. Warszawa, 177–207.
• Kumięga Łukasz (2020a): Berufsbezogene Sprachbildung und Diskurs. Theoretische und methodologische Verortungen. In: Szczęk Joanna, Kumięga Łukasz (eds.): Sprache und Gesellschaft. Theoretische und empirische Kontexte der Linguistik. Berlin, 67–77.
• Kumięga Łukasz (2020b): Discourse, Critique and Subject in Vocational Language Education in Germany: An Outline of the Concept of Critical Foreign Language Didactics. Przegląd Socjologii Jakościowej, 16(4), 126–145.
• Kumięga Łukasz (2013): Rechtsextremistischer Straßendiskurs in Deutschland. Frankfurt nad Menem.
• Kumięga Łukasz, Nawracka Monika (2020): Migracje a edukacja językowa w Polsce. Zarys projektu badawczego. W: Bieńkowska-Kajko Ewa, Mężyk Ewa, Stefanowicz Bożena (reds.): Tradycyjne podejście i nowe perspektywy w nauczaniu języków obcych. Aspekty, metody, realizacje. Gliwice, 66–80.
• Kumięga Łukasz, Nowicka Magdalena (2012): Dyskurs o badaniach nad dyskursem w Niemczech. Oblicza Komunikacji, 5, 129–154.
• Kwieciński Zbigniew (2007): Potrzeba alfabetyzacji krytycznej. W: Rutkowiak Joanna, Kubinowski Dariusz, Nowak Marian (red.): Edukacja, moralność, sfera publiczna: materiały z VI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego PTP. Lublin, 27–33.
• Lewicka Grażyna (2007): Glottodydaktyczne aspekty akwizycji języka drugiego a konstruktywistyczna teoria uczenia się. Wrocław.
• Nawracka Monika (2020): Nauczanie języka polskiego jako obcego w perspektywie refleksyjnej i kulturowej. Kraków.
• Nowicka Magdalena (2016): Postfoucaultowska analiza dyskursu – problemy i szanse dydaktyczne. W: Czachur Waldemar, Kulczyńska Agnieszka, Kumięga Łukasz (reds.): Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne. Kraków, 159–181.
• Nowicka Magdalena (2011): „Urządzenie”, „zastosowanie”, „układ”... – kategoria dispositif u Michela Foucaulta, jej tłumaczenia i ich implikacje dla postfoucaultowskich analiz władzy. Przegląd Socjologii Jakościowej, 7(2), 94–110.
• Ostrowicka Helena (2017): Przemyśleć z Michelem Foucaultem edukacyjne dyskursy o młodzieży. Dyspozytyw i urządzanie. Kraków.
• Piekot Tomasz, Zarzeczny Grzegorz (2010): Między zdrowym rozsądkiem a polityczną poprawnością – polskie podręczniki do nauczania języka polskiego jako obcego oczami cudzoziemców. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 17, 517–528.
• Pfeiffer Waldemar (2001): Nauka języków obcych. Od praktyki do praktyki. Poznań.
• Reisigl Martin (2010): Dyskryminacja w dyskursach. tekst i dyskurs – text und dyskurs, 3, 27–61.
• Rylke Hanna (1984): Drugi program w szkole. Rola osobistego wymiaru w pracy nauczyciela. Kwartalnik Pedagogiczny, 1, 75–85.
• Sennett Richard (1998): The Corrosion of Character: The Personal Consequences of Work in the New Capitalism. London/New York.
• Stankiewicz Katarzyna, Żurek Anna (2016): Der heimliche Lehrplan im DaF Unterricht. Zielsprache Deutsch, 2, 39–51.
• Stachowiak Jerzy (2013): Pedagogizacja medialna i wzór przedsiębiorcy samego siebie. SOCIETAS / COMMUNITAS, 2(16), 141–161.
• Śliwerski Bogusław (2015): Edukacja (w)polityce. Polityka (w)edukacji. Kraków.
• Śliwerski Bogusław, Szkudlarek Tomasz (2010): Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Kraków.
• Vogt Karin (2011): Fremdsprachliche Kompetenzprofile: Entwicklung und Abgleichung von GeR-Deskriptoren für Fremdsprachenlernen mit einer beruflichen Anwendungsorientierung. Tübingen.
• Wellershoff Marianne (2017): Zakuwanie dla marzeń o studiach. Pobrane z: https://www.spiegel.de/panorama/gesellschaft/fluechtlingsheim-am-grenzweg-safouh-hussain-macht-die-abschlusspruefung-im-sprachkurs-a-1165734.html (10.10.2022).
• Wilczyńska Weronika (1999): Uczyć się czy być nauczanym: o autonomii w przyswajaniu języka obcego. Warszawa.
• Yildirim-Krannig Yeliz (2014): Kultur zwischen Nationalstaatlichkeit und Migration. Bielefeld.
• Zarzycka Grażyna (2000): Etnocentryzm, polonocentryzm, wielokulturowość, wielogłosowość... – opis orientacji obecnych w nauczaniu języków obcych. W: Mazur Jan (red.): Polonistyka w świecie. Nauczanie języka i kultury polskiej studentów zaawansowanych. Lublin, 69–81.
• Żylińska Marzena (2009): Konstruktywistyczna dydaktyka języków obcych. Języki Obce w Szkole, 1, 5–14.

Identifiers

DOI

10.7311/tid.16.2022.09

Biblioteka Nauki

2164556