Wykorzystanie II transzy Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych jako instrument polityki klientelistycznej rządu wobec samorządu w perspektywie doświadczeń z województwa opolskiego

• Authors: Bartosz Czepil

Title variants

EN

Utilising the 2nd Instalment of the Central Government Fund for the Local Investments as an Instrument of Clientelistic Politics Towards the Local Government from the Perspective of Experiences of the Opolskie Voivodeship

Abstracts

EN

The purpose of this article is to analyse both the allocation of the financial support from the 2nd instalment of the CGFLI in the Opolskie Voivodeship and the debate in this region over accusations of the clientelistic allocation of this fund. According to the first hypothesis, the local governments affiliated with the German minority are not treated as politically neutral; therefore, they might be vulnerable to discrimination in allocation of the fund. The second hypothesis claims that the peculiarity of the local political patterns in the voivodeship, which is characterised by the low level of partisanship, gives the ruling party’s regional politicians the opportunity to undermine the thesis on clientelistic distribution of the CGFLI. The research has shown that the local governments affiliated with the German minority have a lower chance of getting financial support when compared to the non-partisan ones. Additionally, the study has distinguished five modes of counter-arguing against the thesis on clientelism, employed by the ruling party politicians of the region.

PL

Celem artykułu jest analiza rozdziału środków z II transzy Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnej (RFIL) w województwie opolskim oraz debaty w tym regionie wokół zarzutów o klientelistycznym rozdziale funduszu. Według pierwszej z hipotez samorządy rządzone przez mniejszość niemiecką nie są traktowane jako politycznie neutralne i wobec tego mogą być narażone na dyskryminację w alokacji funduszu. Według drugiej specyfika lokalnego układu sił politycznych w województwie, charakteryzująca się niskim poziomem upartyjnienia, daje politykom regionu związanym z rządem możliwość podważania tezy o klientelistycznym rozdziale RFIL. Badania pokazały, że samorządy mniejszości niemieckiej mają mniejsze szanse na uzyskanie wsparcia, w porównaniu z samorządami bezpartyjnymi. Wyodrębniono również pięć sposobów kontrargumentowania wobec tezy klientelistycznej stosowanych przez polityków regionu związanych z partią rządzącą.

Keywords

PL

fundusz rządowy; korupcja; klientelizm; samorząd lokalny

EN

central government fund; corruption; clientelism; local government

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2022
• Issue: 2(88)
• Pages: 73-107

Dates

published

2022

Contributors

author

Bartosz Czepil

• Uniwersytet Opolski, Instytut Nauk o Polityce i Administracji, Katedra Studiów Regionalnych

• https://orcid.org/000000034907795X

References

• Adamowicz A., 2015, Państwo patronalne. Relacje władzy i podległości w małej wspólnocie lokalnej, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Adamczyk W., 2019, „Patologie instytucji samorządowych jako przedmiot publikacji śledczych i interwencyjnych w niezależnych mediach lokalnych”, w: M. Mazur, M. Kornacka-Grzonka (red.),
• Komunikowanie lokalno-regionalne w dobie społeczeństwa medialnego, t. 2: Aspekty polityczne, społeczne i technologiczne, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 30‒46.
• „Andrzej Kruczkiewicz z PIS nowym starostą powiatu nyskiego”, 2018, Onet.pl, https://wiadomosci.onet.pl/opole/andrzej-kruczkiewicz-z-pis-nowym-starosta-powiatu-nyskiego/t94d9lz (dostęp: 26.07.2021).
• Bartnicki S., 2019, „Głosowanie klientelizmem pisane, czyli jak zwiększać szanse reelekcji w wyborach wójtów i burmistrzów”, Studia Socjologiczne, t. 232, nr 1, s. 65‒93.
• Bergvall D., Charbit C., Kraan D.-J., Merk O., 2006, Intergovernmental transfers and decentralized public spendings, Working Paper, 3, OECD Network on Fiscal Relations Across Levels of Government.
• Berry C.R., Burden B.C., Howell W.G., 2010, „The President and the Distribution of Federal Spending”, American Political Science Review, t. 104, nr 4, s. 783–799.
• Brender A., Drazen A., 2005, „Political budget cycles in new versus established democracies”, Journal of Monetary Economics, t. 52, nr 7, s. 1271‒1295.
• Co dalej z koalicją rządzącą w powiecie nyskim? „Nasi partenerzy łamią dżentelmeńską umowę”, 2020, Radio Opole, https://radio.opole.pl/100,318131,co-dalej-z-koalicja-rzadzaca-w-powiecie-nyskim-n (dostęp: 27.07.2021).
• Czepil B., 2020, „Quality of Governance at the Communal Level in Poland: An Exploratory Study of the Worst Performer Case from the Opolskie Province”, Halduskultuur: The Estonian Journal of Administrative Culture and Digital Governance, t. 21, nr 1, s. 22‒55.
• Fukuyama F., 2014, Political Order and Political Decay, New York: Farrar, Straus and Giroux.
• Gąsiorowski M., 2021, Fundusz Inwestycji Partyjnych? Samorządy, w których nie rządzi PIS, znów odcięte od pieniędzy, Businessinsider.com.pl, https://businessinsider.com.pl/finanse/fundusze/rzadowy-fundusz-inwestycji-lokalnych-rfil-srodki-rozdane-wedlug-partyjnego-klucza/xx6t4w1 (dostęp: 12.07.2021).
• Gieorgica, P.J., 1991, Polska lokalna we władzy PZPR, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego, https://www.euroreg.uw.edu.pl/pl/publikacje,polska-lokalna-we-wladzy-pzpr (dostęp: 26.07.2021).
• Guziejewska B., 2007, „Subwencje i dotacje dla samorządu terytorialnego w polityce finansowej państwa”, Gospodarka Narodowa, nr 4, s. 71‒89.
• Hess A., 2011, „Mediatyzacja lokalnej komunikacji politycznej i strategie partyjne w kontekście samorządowych kampanii wyborczych”, w: K. Churska-Nowak, S. Drobczyński (red.), Profesjonalizacja i mediatyzacja kampanii politycznych w Polsce, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, s. 147‒172.
• „Jarosław Gowin zarzuca PIS-owi korupcję polityczną. »Posłowie otrzymali atrakcyjne propozycje«”, 2021, Bussines Insider, 11.08, https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/jaroslaw-gowin-zarzucapis-owi-korupcje-polityczna/vxwmm3k (dostęp: 18.02.2022).
• Kauder B., Potrafke N., Reischmann M., 2016, „Do politicians reward core supporters? Evidence from a discretionary grant program”, European Journal of Political Economy, t. 45, s. 39‒56.
• Khan H.M., 2002, „Patron‒client networks and the economic effects of corruption in Asia”, w: M. Johnston, A.J. Heidenheimer (red.), Political Corruption. Concepts and Contexts, New Brunswick: Transaction Publishers.
• Kijowski D., Kulesza M., Misiąg W., Prutis S., Stec M., Szlachta J., Zaleski J., 2004, „Diagnoza stanu terytorialnej administracji publicznej w Polsce”, Samorząd Terytorialny, nr 1‒2, s. 56‒60.
• „Kordian Kolbiarz: Koalicja z PIS’em jest koalicją z rozsądku”, 2018, Ilovenysa.pl, https://ilovenysa.pl/ polityka/kordian-kolbiarz-koalicja-z-pisem-jest-koalicja-z-rozsadku/ (dostęp: 26.07.2021).
• Kowalczyk R., 2011, „Miejsce i rola mediów lokalnych we współczesnym społeczeństwie informacyjnym (refleksje medioznawcze)”, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 1, s. 65‒88.
• Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu, 2019, Warszawa: Ministerstwo Finansów, https://www.gov.pl/web/finanse/krajowa-ocena-ryzyka-prania-pieniedzy-oraz-finansowaniaterroryzmu (dostęp: 23.07.2021).
• Kristinsson G. 2001, „Clientelism in a cold climate: The case of Iceland”, w: S. Piattoni (red.), Clientelism, Interests, and Democratic Representation: The European Experience in Historical and Comparative Perspective (s. 172‒192), Cambridge: Cambridge University Press.
• Krzemiński J., 2021, Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – raport, Tuwartomieszkać.pl, https://tuwartomieszkac.pl/artykuly/rzadowy-funduszy-inwestycji-lokalnych-raport/ (dostęp: 12.07.2021).
• Larcinese V., Rizzo L., Testa C., 2006, „Allocating the U.S. Federal Budget to the States: The Impact of the President”, The Journal of Politics, t. 68, nr 2, s. 447–456.
• Łada A., 2021, „Czy retoryka antyniemiecka PIS jest skuteczna? Tak, zobacz na kogo najbardziej działa”, OKO.press, https://oko.press/czy-retoryka-antyniemiecka-pis-jest-skuteczna-tak-zobacz-nakogo-najbardziej-dziala/ (dostęp: 21.07.2021).
• Łukowski W., 2017, „O mechanizmach sprawowania władzy na szczeblu lokalnym i (nie)obecności partycypacji”, Studia z Polityki Publicznej, t. 15, nr 3, s. 65‒79.
• Manzetti L., Wilson C., 2007, „Why Do Corrupt Governments Maintain Public Support?”, Comparative Political Studies, t. 40, nr 8, s. 949‒970.
• Michalczyk S., 2000, Media lokalne w systemie komunikowania. Współczesne tendencje i uwarunkowania rozwojowe, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Mikulska A., 2022, „Czarnek uderza w mniejszość niemiecką. »To segregacja społeczna«”, OKO Press, https://oko.press/czarnek-uderza-w-mniejszosc-niemiecka-to-segregacja-spoleczna/ (dostęp: 21.02.2022).
• Miszkiel F., 2020, „Nowa-stara koalicja w powiecie nyskim. Radni »na zgodę« zmienili wiceprzewodniczącego”, Nysa.naszemiasto.pl https://nysa.naszemiasto.pl/nowa-stara-koalicja-w-powiecie-nyskimradni-na-zgode/ar/c1-7917277 (dostęp: 21.07.2021).
• Mungiu-Pippidi A., 2011, Becoming Denmark: Understanding Good Governance Historical Achievers, European Research Centre for Anticorruption and State-Building.
• Muraközy B., Telegdy Á., 2016, „Political incentives and state subsidy allocation: Evidence from Hungarian municipalities”, European Economic Review, t. 89, s. 324–344.
• Muś A., Mazalik K., 2019 „»Ukryta opcja niemiecka« ‒ mniejszość niemiecka i śląska grupa etniczna w przestrzeni publicznej. Studium przypadku”, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin Polonia, Sectio K, Vol. XXVI, s. 159‒177.
• Ogiolda K., 2021, „Janusz Kowalski chciał usunięcia niemieckich nazw na stacjach w Chrząstowicach i Dębskiej Kuźni. Ministerstwo: Postulat niezasadny”, Nowa Trybuna Opolska, https://nto.pl/janusz-kowalski-chcial-usuniecia-niemieckich-nazw-na-stacjach-w-chrzastowicach-i-debskiej-kuzniministerstwo-postulat-niezasadny/ar/c1-15656854 (dostęp: 21.07.2021).
• Papakostas A., 1999, Why is There No Clientelism in Scandinavia? A Comparison of the Swedish and Greek Sequences of Development, Stockholm: Stockholm University, Stockholm Center for Organizational Research.
• Perie A., 2003, „Democracy and corruption in the XIX century United States: parties ‘spoils’ and political participation”, w: S. Tiihonen (red.), The History of corruption in the central government, Amsterdam.
• „Powiat lubaczowski z rządowym wsparciem (nie tylko) w kryzysie”, 2021, Zlubaczowa.pl, 31.03, https:// www.zlubaczowa.pl/index.php/news/wydarzenia/7726-powiat-lubaczowski-z-rzadowym-wsparciemnie-tylko-w-kryzysie (dostęp: 21.07.2021).
• Porawski A., 2021, „RFIL – korupcja polityczna. Studium przypadku klinicznego”, Związek Miast Polskich, https://www.miasta.pl/aktualnosci/rfil-korupcja-polityczna-studium-przypadku-klinicznego (dostęp 21.07.2021).
• Raport o stanie Rzeczpospolitej, 2011, Warszawa: Prawo i Sprawiedliwość: https://www.rodaknet.com/raport_o_stanie_rzeczypospolitej.pdf (dostęp: 21.07.2021).
• Roniger L., 2004, „Political clientelism, democracy and market economy”, Comparative Politics, t. 36, nr 3, s. 353‒357.
• Rudka R., Kocemba E., 2021, „Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – podział środków w powiatach”, Analizy Samorządowe, nr 13, Związek Powiatów Polskich, https://zpp.pl/storage/files/2021--04//100b4a3e879be81a4017bd9822d51b878450.pdf.
• Rutkowski P., 2008, „Klientelizm w perspektywie wyborów samorządowych – studium miasta średniej wielkości. Hipoteza klientelistyczna jako próba wyjaśnienia »fenomenu reelekcji«”, w: J. Raciborski (red.), Studia nad wyborami. Polska 2005–2006 (s. 48‒69), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• „Rzecznik Ministerstwa Finansów odpowiada na zarzuty mniejszości niemieckiej”, 2019, Onet.pl, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/mniejszosc-niemiecka-oburzona-ministerstwo-finansow-odpowiada/bkx67mz (dostęp: 23.07.2021).
• Shefter M., 1997, „Party and patronage: Germany, England and Italy”, Politics & Society, t. 7, nr 4, s. 403‒451.
• Solé-Ollé A., Sorribas-Navarro P., 2008, „The effects of partisan alignment on the allocation of intergovernmental transfers. Differences-in-differences estimates for Spain”, Journal of Public Economics, t. 92, nr 12, s. 2302–2319.
• Strauchman K., 2020, „Polityczne zamieszanie w powiecie nyskim. Nadchodzi kolejne przesilenie?”, NTO, https://nto.pl/polityczne-zamieszanie-w-powiecie-nyskim-nadchodzi-kolejne-przesilenie/ ar/ c1-14883763.
• Swianiewicz P., 2003, „Transfery z budżetu państwa dla samorządów lokalnych”, Studia Regionalne i Lokalne, t. 11, nr 1, s. 97‒125.
• Swianiewicz P., 2015, „Absorpcja funduszy strukturalnych przez samorządy – doświadczenia lat 2007‒2013”, Finanse Komunalne nr 1-2, s. 7‒21.
• Swianiewicz, P., 2020, „Wpływ polityki partyjnej na rozdział dotacji celowych na przykładzie Funduszu Dróg Samorządowych”, Wspólnota, nr 1, s. 44‒53.
• Swianiewicz P., Flis J., 2021a, Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – reguły podziału, Warszawa: Fundacja Batorego, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/Rzadowy-Fundusz- Inwestycji-Lokalnych-regu%C5%82y-podzia%C5%82u.pdf (dostęp: 12.07.2021).
• Swianiewicz P., Flis J., 2021b, Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych III – utrwalane wzory, Warszawa: Fundacja Batorego, https://www.batory.org.pl/wpcontent/uploads/2021/04/Rz%C4%85dowy-Fundusz-Inwestycji-Lokalnych_III.pdf (dostęp: 12.07.2021).
• Swianiewicz P., Flis J., 2021c, Odpowiedź posłowi Zbigniewowi Dolacie w sprawie sposobu podziału środków z III transzy Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, Warszawa: Fundacja Batorego, https://www.batory.org.pl/oswiadczenie/odpowiedz-poslowi-zbigniewowi-dolacie-w-sprawiesposobu-podzialu-srodkow-z-iii-transzy-rfil/ (dostęp: 21.07.2021).
• Swianiewicz P., Łukomska J., 2020a, Ewolucja sytuacji finansowej samorządów terytorialnych w Polsce po 2014 roku, Warszawa: Fundacja Batorego: https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/05/Ewolucja-sytuacji-finansowej-samorzadow_final.pdf (dostęp: 20.02.2022).
• Swianiewicz P., Łukomska J.,2020b, Finanse samorządu terytorialnego w dobie pandemii, Warszawa: Fundacja Batorego, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/11/Finanse-samorzadu-wdobie-pandemii.pdf (dostęp: 20.02.2022).
• Swianiewicz P., Łukomska J., 2020c, „Bogactwo samorządów ’20”, Wspólnota.
• Sześciło D., 2018, Recydywa centralizmu? Zmiany w polityce państwa wobec samorządu po 2015 roku, Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Sześciło D., Gąsiorowska A., Łapszyński R., Zakroczymski S., 2021, Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych: każdemu według potrzeb czy według barw politycznych?, Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Szostok P., 2016, „Skuteczna komunikacja samorządowa remedium na kryzys wywołany korupcją”, w: A. Turska-Kawa, M. Myśliwiec (red.), Korupcja w administracji, Katowice: Fundacja Akademicka Ipso Ordo, s. 89‒102.
• Szostok P., Rajczyk R., 2013, Komuniowanie lokalne w Polsce. O instrumentach polityki komunikacyjnej samorządów, Katowice: Wydawnictwo Gnom.
• Tarkowski J., 1994, „Patroni i klienci w gospodarce planowej”, w: E. Tarkowska (red.), Socjologia świata polityki, t. 2: Patroni i klienci (s. 127‒138), Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Veiga L.G., Veiga F.J., 2013, „Intergovernmental fiscal transfers as pork barrel”, Public Choice, t. 155, nr 3/4, s. 335–353.
• Walczak W., 2013, „Zawłaszczanie stanowisk w administracji samorządowej – element umacniania systemu władzy”, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, nr 288, s. 67‒78.
• Województwo Opolskie. Podregiony, powiaty i gminy, 2019, Opole: Urząd Statystyczny w Opolu.
• Wojtasik W., 2018, „Rola korupcji politycznej w procesie rozliczalności wertykalnej na poziomie lokalnym”, Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne, nr 58, s. 114‒127
• „Ziobryści chcą uderzyć w Niemców. Platforma: To idiotyczne!”, 2012, Dziennik.pl, https://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/402190,solidarna-polska-chce-zmienic-ustawe-o-mniejszosciachnarodowych.html (dostęp: 21.07.2021).

Identifiers

DOI

10.7366/1509499528806

Biblioteka Nauki

2080127