Sprawca przestępstwa (zarys problematyki)

• Authors: Zofia Ostrihanska

Title variants

EN

The Offender: An Outline of the Problems

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper shows various approaches to the perpetrator of crime, and practical consequences of the specific point of view adopted. The object is not to point to ready solutions or to declare for or against the discussed views, but to give an outline of the variety of problems that concern the person of offender, and to mention the related questions and issues. Discussed have been the general theoretical problems related to the person of offender; psychological problems; those arising from the fact that the offender has been made subject of criminological research; and the problems of the image of offender functioning in public opinion. Whether we formulate criminological theories or adopt definite practical solutions, questions cannot be avoided about the offender as a human being, about his rights, the extent of his freedom and responsibility, his relationship with society, and the limits of a just and permissible intervention in those rights and liberties. The problems mentioned in this relation point to the need for the problems of offender to be considered in a broad philosophical perspective based on a moral reflection. The discussion of psychological problems is focused on two issues. The first of them are the psychological conceptions of man which provide explanations of the offender’s criminal behaviour and lead to conclusions as to the treatment of offenders. Those problems have been exemplified by behaviourist and psychoanalytical  ideas and the conception of  humanistic psychology. Another important psychological problem is whether the offender’s behaviour that violates the legal norms results from his personality traits or has been conditioned by the situation in which he found himself. Studies point to complexity of this problem and  to the fact that both personality and situation influence criminal behaviour. At the same time, some individuals are particularly resistant and others particularly susceptible to situations conducive to that behaviour. There are also situations in which an offence is particularly easily committed. Among them, there are the rapid changes found during great historic events and social transformations, as well as the situations, most and sotimes even extremely difficult, created by socio-political systems. In some offences, situation is a most important factor; in others the offender’s personality plays a greater part. This complexity of the problem should be taken into account when deciding about a given offender in the practical operation of criminal justice. The image of offender obtained in criminological studies of convicted persons is connected with a variety of problems. Some of tchem arise from the very definition of offender. It is a most general notion, related to the legislation in  force in a given country at a given moment, and designating perpetrators of a great variety of acts which may result from different situations and psychological mechanisms. A question arises whether a single act, possibly jus an episode, may really constitute a good criterion to distinguish a given individual from others who have not committed such an act: whether that act is an isolated event only or results from the given person’s way of living. What also matters for the picture of a convicted offender obtained in studies is the process of selection to which he had been subjected before the offence was revealed, criminal proceedings instituted, and the offender convicted. A factor essential for that selection, for decisions concerning the offender, and for his readaptation to life in society after release is the stereotype of offender which functions in public opinion. As shown by studies, that stereotype is shaped by fear and the thirst for revenge on a person who is perceived as a threat but at the same time treated as a distant stranger. A condemnation of certain acts makes the Public realize the noxiousness of those acts and shapes moral attitudes. But the condemnation of acts does not have to lead to a similar disapproval of their perpetrators. It is most necessary to conduct criminological research and to provide society with straightforward information about the findings.

Keywords

PL

sprawca przestępstwa; przestępstwo; badania kryminologiczne; psychologia; offender; offense; criminological research; psychology; sprawca przestępstwa; przestępstwo; badania kryminologiczne; psychologia; offender; offense; criminological research; psychology

EN

offender; offense; criminological research; psychology

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 1991
• Issue: XVII
• Pages: 41-74

Dates

published

1991-08-01

Contributors

author

Zofia Ostrihanska

References

• Abrahamsen D., Who Are the Guilty, Rinehart, New York 1952.
• Banks C., Maloney E., Willcock H.D., Public attitudes to crime and the penal system, „British Journal Criminology” 197, t. 15, nr 3.
• Batawia S., Rudolf Hoess, komendant obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” 1955, t. VII.
• Batawia S., Wstęp do nauki o przestępcy, "Bibljoteka Polska", Warszawa 1931.
• Becker H.S., Outsiders. Studies in the sociology of deviance, Free Press, New York 1963.
• Belson W.A., Juvenile Theft. The Causal Factors, Harper & Row, London 1975.
• Bem D.J., Allen A., On predicting some of the persons some of the time. The research for cross-situational consistencies in behaviour, „Psychological Review” 1974, t. 81, nr 6.
• Bianchi H., Social Control and Deviance in the Netherlands [w:] I. Taylor, H. Bianchi, M. Simondi, Deviance and Control in Europe, Wiley, London 1975.
• Bielicki E., Stopień świadomości społecznej (percepcja społeczna w zakresie etiologii przestępczości i innych zachowań dewiacyjnych [w:] B. Hołyst (red.), Opinia publiczna i środki masowego przekazu a ujemne zjawiska społeczne, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1981.
• Bowers K.S., Situationism in psychology. An analysis and critique, „Psychological Review” 1973, t. 80, nr 5.
• Burton R.V., Generality of honesty reconsidered, „Psychological Review” 1963, t. 70, nr 6.
• Buss A.H., Psychopathology, Wiley, New York 1966.
• Buss A.H., The Psychology of Aggression, Wiley, New York 1961.
• Chłopkiewicz M., Osobowość dzieci i młodzieży. Rozwój i patologia, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1980.
• Ciarkowska W., Wybrane problemy psychopatii [w:] L. Wołoszynowa (red.), Materiały do nauczania psychologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.
• Czudnowskij W.E., Psychologiczne badania nad stałością osobowości [w:] J. Reykowski, O.W. Owczynnikowa i K. Obuchowski (red.), Studia z psychologii emocji, motywacji i osobowości, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1977.
• Debuyst Ch., Le comportement délinquant de l’homme nomal et la clinique criminologique [w:] Ch. Debuyst, La criminologie clinique. Orientations actuelles, C. Dessart, Bruxelles 1968.
• Dłużniewska K., Wyniki badań sposobu załatwiania spraw o kradzieże pracownicze, Warszawa 1968.
• Erickson R.V., Young Offenders and Their Social Work, Saxon House, Westmead 1975.
• Falndysz E., W kręgu kryminologii radykalnej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.
• Farrington D.P., Ohlin L.E., Wilson J.Q., Understanding and Controlling Crime, Springer New York, New York 1986.
• Floud J., Young W., Dangerousness and Criminal Justice, Heinemann, London 1981.
• Goddard H.H., Feeblemindedness, Its Causes and Consequences, Macmillan, New York 1914.
• Göppinger H., Der Täter in seinen sozialen Bezügen, Springer, Berlin 1983.
• Göppinger H., Kriminologie, Beck, München 1973.
• Górniok O., Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i społecznych (art. 233-237 k.k.), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Wrocław 1970.
• Greve V., Kriminalitet som normalitet. En studie i den ikke-registrerede kriminalitet i Danmark, Kriminalistisk Institut, København 1971.
• Haney C., Banks C., Zimbardo P., Interpersonal Dynamics in a Simulated Prison, Stanford 1973.
• Haney C., Banks C., Zimbardo P.B., Interpersonal dynamics in a simulated prison, „International Journal of Criminology and Penology” 1973, t. 1, nr 1.
• Hartshorne H., May M.A., Studies in the Nature of Character, Macmillan, New York 1928.
• Healy W., Bronner A., New Light on Delinquency and Its Treatment, Yale University Press, New Haven 1947.
• Hirschi T., A Contol Theory View of the Career Paradigm, referat na X Międzynarodowym Kongresie Kryminologicznym w Hamburgu, 1988.
• Hood R., Sparks R., Key Issues in Criminology, Weidenfeld & Nicolson, London 1970.
• Janowska H., Zabójstwa i ich sprawcy. Analiza socjologiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszaw 1974.
• Jaroszewski T.M., W kredowym kole „cogito” [w:] Humanizm socjalistyczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
• Johanson A.M., Szurek S.A., Etiology of Antisocial Behavior in Delinquents and Psychopaths, „Journal of the American Medical Association” 1954, t. 154.
• Karolczak-Biernacka B., Z badań nad świadomością prawną młodzieży, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• Kępiński A., Psychopatie, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1988.
• Kosewski M., Agresywni przestępcy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977.
• Kotarbiński T., Studia z zakresu filozofii, etyki i nauk społecznych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1970.
• Kozielecki J., Czynniki regulujące czynności podejmowania decyzji (w:) I. Kurcz i J. Reykowski (red.), Studia nad teorią czynności ludzkich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
• Kozielecki J., Koncepcje psychologiczne człowieka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977.
• Kratochvil S., Psychoterapia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.
• Kreuz L.E., Rose R.M., Assessment of aggressive behavior and plasma testosterone in a young criminal population, „Psychosomatic Medicine” 1972, t. 34, nr 4.
• Kutschinsky B., Knowledge and attitudes regarding legal phenomena, „Scandinavian Studies on Criminology” 1968, t. 2.
• Lernell L., Zarys kryminologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973
• Mann J., Otto H.A., Potencjał człowieka [w:] K. Jankowski (red.), Psychologia w działaniu, Czytelnik, Warszawa 1981.
• Marks K., Tezy o Feuerbachu [w:] K. Mars, F. Engels, Dzieła, t. 3, Książka i Wiedza, Warszawa 1961.
• McClintock F.H., Robbery in London, Macmillan, London 1961.
• Moczydłowski P., Drugie życie w instytucji totalnej, Uniwersytet Warszawski. Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Warszawa 1988.
• Morris A., The comprehensive classification of adult offenders, „Journal of Criminal Law, Criminology and the Police Science” 1965, t. 56, nr 2.
• Mościskier A., Przestępczość w procesie szybkich zmian społecznych [w:] J. Jasiński, S. Batawia (red.), Zagadnienia nieprzystosowania społecznego i przestępczości w Polsce, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Warszawa 1978.
• Mościskier A., Zakład karny i wykonanie kary pozbawienia wolności w opinii społeczności lokalnej, „Archiwum Kryminologii” 1984, t. XI.
• Nelson E.A., Grinder R.E., Mutterer M.L., Sources of variance in behavioural measures of honesty in temptation situation, methodological analyses, „Developmental Psychology” 1969, t. 1.
• Noyes A.P., Kolb L.C., Nowoczesna psychiatria kliniczna, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1969.
• Nuttin J., Struktura osobowości, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968.
• Ostihanska Z., Norma poszanowania cudzej własności w zachowaniu uczniów szkół podstawowych, „Państwo i Prawo” 1980, nr 7.
• Ostihanska Z., Wielokrotni recydywiści w świetle badań kryminologicznych i psychologicznych, „Archiwum Kryminologii” 1976, t. VII.
• Pawełczyńska A., Wartości a przemoc, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
• Peters E.L., Public school attitudes toward juvenile delinquents, „Journal for Research on Crime and Delinquency” 1969, t. 6, n r 1.
• Reed J.P., Reed R.S., Status Images and Consequences. Once a Criminal, Always a Criminal [w:] T.P. Thornberry, E. Sagarin (red.) Images of Crime. Offenders and Victims, Praeger Publishers, New York 1974.
• Rubin S., Unraveling juvenile delinquency. Illusions in a Research Project Using Marched Pairs, „American Journal of Sociology” 1957, t. 51.
• Séve L., Marksizm a teoria osobowości, Książka i Wiedza, Warszawa 1975.
• Skarżyńska K., Spostrzeganie ludzi, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.
• Skinner B.F., Beyond Freedom and Dignity, London 1971.
• Stępień E., System wartości a zachowanie aspołeczne młodzieży przestępczej i nieprzestępczej [w:] A. Frączek (red.), Studia nad uwarunkowaniami i regulacją agresji interpersonalnej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1985.
• Strzembosz S., Nieletni sprawcy kradzieży w środowisku wielkomiejskim, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971.
• Szerer M., Społeczeństwo wobec przestępcy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
• Taylor L., Walton P., Young J., The New Criminology, London 1973.
• Tischner J., Marksizm a teorie osobowości, „Znak” 1976.
• Tomaszewski T., Główne idee współczesnej psychologii, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984.
• Tomaszewski T., Problemy i kierunki współczesnej psychologii, Państwowe Wydawnictwo, Warszawa 1968.
• Tomaszewski T., Ślady i wzorce, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1984.
• Trasler G., Delinquency, recidivism and desistance, „British Journal of Criminology” 1979, t. 19, nr 4.
• Wantuła H., Społeczeństwo polskie wobec osób ukaranych pozbawieniem wolności [w:] K. Frieske (red.), Dewiacja i kontrola społeczna, Prace Socjologii Dewiacji i Kontroli Społecznej PTS, Komitet Naukoznawstwa PAN, Warszawa 1981.
• Wójcik D., Młodociani sprawcy rozboju, „Archiwum Kryminologii” 1972, t. V.

Identifiers

DOI

10.7420/AK1991B