Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach rehabilitacyjnych w latach 1988–1991

• Authors: Maria Stanowska

Title variants

EN

Decisions of the Supreme Court in Cases for Rehabilitation in the Years 1988–1991

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Analysed in the paper have been decisions of the Criminal and Military Departments of the Supreme Court in cases for rehabilitation of political offenders convicted in the years 1944–1988. The material under analysis consisted of 531 cases examined due to extraordinary appeal which concerned the total of 1.276 persons, and 9 cases  (of 33 persons) in which proceedings were reinstituted. On the whole,  rehabilitation proceedings concerned 1.309 persons. Among the decisions appealed against in both the above modes, those passed in the years 1944–1956 form the largest group (56.7%); the second largest are decisions passed after December 13, 1981. The prevalence of cases from before 1956 is caused, amng other things, by the extreme repressiveness of penal policy of that period when state terror was lavishly applied and the fundamental principles of legality commonly infringed. The persons involved in  rehabilitation proceedings before the Supreme Court are but a slight percentage of those convicted in the years 1944–1956. Also the penalties imposed in that period were  extremely severe.  Of the 702 persons now involved in rehabilitation proceedings (and formerly convicted in the years 1944–1956), as many as 86 were originally  sentenced to death; 9 were sentenced to life,  and 289 – to over 5 years impisonment. The most frequently quoted ground for extraordinary appeal was misapplication of substantial law (230 cases). It is also worth stressing that many a time, error as to the established facts also resulted in such misapplication of substantial law. Of the 540 rehabilitation proceedings, as few as two yielded negative results. The most frequent decision was acquittal or discontinuance of proceedings basing on Art. 11point 1 of the code of criminal procedure (i.e. for the reasons identical to those that lead to acquittal). Such decisions were passed with respect to over 90% of persons involved in rehabilitation preceedings. As many as 73 persons were rehalilitated posthumously (as the death penalty had been duly executed in their case). The most frequently quoted ground for acquittal in the mode of extraordinary appeal was absence of the statutory features of a prohibited act  (272 cases) and of the factual ground for indictment (151 cases). Additionally, defendants  had been convicted in 46 cases despite of the fact that their acts had not been punishable at the time of commission and, in 24 cases, despite of circumstances that excluded criminal responsibility. Therefore, as many as 493 cases ended with conviction despite of explicit grounds for acquittal (only the formal definition of an offence taken into account at that). In cases in which proceedings were reinstituted, the main ground for acquittal was non-punishability of the act at the time of its commission. Thus verifying the sued decisions that had actually infringed legal provisions, the Supreme Court acted mainly as defender of the law. In 52 cases, defendants were acquitted due to absence of social danger of the act. What should be stressed here is the crucial importance of such decisions where absence of social danger is quoted as the sole ground for acquittal. This  removes the collision between a concrete provision of penal law and the basic human, values, and affords possibilities for a proper assessment of an act from the viewpoint of such fundamental rights and values (and not political or other criteria dictated by a current situation). The unjustly convicted could therefore be fully rehabilitated but their actual contribution to the act for which they had originally been convicted was not belittled. A characteristic tendency of the Supreme Court’s decisions in cases for rehabilitation was a full approval for non-violent struggle against violence: for peaceful means of opposing totalitarianism. As has been confirmed by the present analysis, penal law was a peculiar instrument of the totalitarian rule; the trials of that period aimed at disposing of the real or imagined political opponents. Owing to the rehabilitating decisions, many of those formerly convicted could now receive full moral satisfaction; additionally, those decisions rehabilitate the judicial system to some extent and speak up for law based on the basic human values. Attached to the paper is an appendix which contains data on persons once convicted to capital punishment and life imprisonment and rehabilitated by the Supreme Court, as well as lists of the judges who imposed such extremely severe penalties and of persons who decided on the execution of death penalties.

Keywords

PL

orzecznictwo; Sąd Najwyższy; sprawy rehabilitacyjne; 1988-1991; przestępcy polityczni; certification; Supreme Court; cases for rehabilitation; political offenders; orzecznictwo; Sąd Najwyższy; sprawy rehabilitacyjne; 1988-1991; przestępcy polityczni; certification; Supreme Court; cases for rehabilitation; political offenders

EN

certification; Supreme Court; cases for rehabilitation; 1988-1991; political offenders

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 1993
• Issue: XIX
• Pages: 133-190

Dates

published

1993-08-08

Contributors

author

Maria Stanowska

References

• Góral R. (oprac.), Analiza orzeczeń Izby Karnej za 1990 rok i I połowę roku 1991 z punktu widzenia stosowania Konstytucji.
• Orzeczenie z dnia 3.X.1947 r., „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1948, nr 1-2.
• Orzeczenie z dnia 5.XII.1947 r., „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1948, nr 1-2.
• Orzeczenie z dnia 9.IX.1949 r., „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1949, nr 1.
• Orzecznictwo sądów wojskowych i Izby Wojskowej Sądu Najwyższego w sprawach o przestępstwa o charakterze politycznym popełnione w okresie stanu wojennego, Biuro Nadzoru Pozainstancyjnego SN 1992.
• Paśnik J., Wybrane problemy orzecznictwa sądów wojskowych w sprawach o przestępstwa przeciw państwu w latach 1946‒1953, „Materiały historyczne” 1991, nr 1.
• Rozliczyć stan wojenny (notatka zawierająca informację wiceministra sprawiedliwości), „Rzecz- pospolita” 1992, nr 66.
• Siewierski M., Mały kodeks karny. Komentarz i orzecznictwo, Marian Ginter Wydawnictwo Prawnicze i Naukowe, Łódź 1949.
• Strzembosz A., Rzeczpospolita Polska państwem prawnym ‒ czy naprawdę?, „Rzeczpospolita” 1991, nr 234.
• Turlejska M., Te pokolenia żałobami czarne… Skazani na śmierć i ich sędziowie, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1990.
• Wyrok SN z dnia 1 października 199O r., sygn. WRN 86/90.
• Wyrok SN z dnia 10 grudnia 1990 r, sygn. V KRN 446/90.
• Wyrok SN z dnia 10 grudnia 1990 r., sygn. V KRN 341/90.
• Wyrok SN z dnia 10 kwietnia 1990 r., sygn. V KRN 374/89.
• Wyrok SN z dnia 12 stycznia 1990 r., sygn. V KRN 320/89.
• Wyrok SN z dnia 13 czerwca 1990 r., sygn. V KRN 138/90.
• Wyrok SN z dnia 14 listopada 1991 r., sygn. II KRN 307/91.
• Wyrok SN z dnia 14 stycznia 1992 r., sygn. WO 130/91.
• Wyrok SN z dnia 15 listopada 1990 r., sygn. V KRN 88/90.
• Wyrok SN z dnia 15 marca 1991 r., sygn. WRN 22/91.
• Wyrok SN z dnia 15 stycznia 1991 r., sygn. WRN 186/90.
• Wyrok SN z dnia 18 czerwca 1991 r., sygn. V KO 15/90.
• Wyrok SN z dnia 19 listopada 1992 r., sygn. II KRN 245/91.
• Wyrok SN z dnia 20 grudnia 1991 r, sygn. WO 115/91.
• Wyrok SN z dnia 20 grudnia 1991 r., sygn. WO 117/91.
• Wyrok SN z dnia 20 grudnia 1991 r., sygn. WRN 125/91.
• Wyrok SN z dnia 20 września 1990 r., sygn. V KRN 237/90.
• Wyrok SN z dnia 20 września 1991 r., sygn. II KRN 147/91.
• Wyrok SN z dnia 20 września 1991 r., sygn. II KRN 154/91.
• Wyrok SN z dnia 21 stycznia 1992 r., sygn. WO 135/91.
• Wyrok SN z dnia 22 listopada 1989 r., sygn. V KRN 261/89.
• Wyrok SN z dnia 22 listopada 1991 r., sygn. WRN 8/91.
• Wyrok SN z dnia 22 stycznia 1990 r., sygn. WO 238/89.
• Wyrok SN z dnia 26 września 1991 r., sygn. II KRN 151/91.
• Wyrok SN z dnia 27 września 1989 r., sygn. V KRN 194/89.
• Wyrok SN z dnia 28 listopada 1991 r., sygn. II KRN 176/91.
• Wyrok SN z dnia 28 marca 1990 r., sygn. V KRN 347/89.
• Wyrok SN z dnia 28 marca 1991 r., sygn. V KRN 555/90.
• Wyrok SN z dnia 28 marca 1991 r., sygn. V KRN 565/90.
• Wyrok SN z dnia 29 grudnia 1991 r., sygn. WO 106/91.
• Wyrok SN z dnia 29 marca 1991 r., sygn. WRN 30/91.
• Wyrok SN z dnia 29 marca 1991 r., sygn. WRN 37/91.
• Wyrok SN z dnia 29 marca 1991 r., sygn. WRN 38/91.
• Wyrok SN z dnia 30 sierpnia 1989 r., sygn. V KRN 137/89.
• Wyrok SN z dnia 31 stycznia 1991 r., sygn. WRN 2/91.
• Wyrok SN z dnia 5 maja 1991 r., sygn. V KRN 321/90.
• Wyrok SN z dnia 5 października 1990 r., sygn. WO 137/89.
• Wyrok SN z dnia 6 grudnia 1989 r., sygn. V KRN 299/89.
• Wyrok SN z dnia 6 marca 1992 r., sygn. II KRN 318/91.
• Wyrok SN z dnia 7 listopada 1991 r., sygn. V KRN 313/90.
• Wyrok SN z dnia 8 stycznia 1991 r., sygn. V KO 29/89.
• Wyrok SN z dnia 9 lutego 1990 r., sygn. V KRN 362/89.
• Zbiór Orzeczeń Najwyższego Sądu Wojskowego, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1954.

Identifiers

DOI

10.7420/AK1993E