Konformizm i nonkonformizm w społeczeństwie rzeczywiście wielokulturowym – zagadnienia teoretyczne i empiryczne

• Authors: Agnieszka Gutkowska

Title variants

EN

Conformism and Non-conformism in a Truly Multicultural Society – Theoretical and Empirical Issues

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The relationship between cultural identity and the models of social behaviour, including criminal behaviour, appears to be obvious enough. On the other hand, however, the cultural determinants of criminal offences committed by foreign nationals in Poland has not been the subject of criminological research, whereas any insights into the cultural principles guiding their conduct when staying in Poland, were gained mainly within the framework of cultural studies. The present paper sets out to address this gap, even if only partially. It would appear that an important indicator of a proper functioning of a multicultural society, which offers a common space for the co-existence of a number of different communities, is the way those communities view the applicable law in place, criminal law in particular. The knowledge of which specific components of the identity of respective groups of immigrants (be that ethnic or religious) happen to be discordant, or even openly contradict the system of social values, as reflected in the legal system in place in Poland, may also be construed as the answer to the question which specific types of behaviours and cultural factors that actually determine them, will have to be faced fairly soon by the statutory bodies dealing with the legal cases in which the suspects, or indicted persons (as well as the victims and eyewitnesses) are foreign nationals representing respective minorities. In practical terms, the most essential seems to be the question how respective individuals shape their behavioural response when faced with the need to live in an everyday reality of conflicting axiological systems? Which standards, in a situation where they cannot be simply reconciled, i.e. the communities from which they originate or the social majority they live in, would they deem valid in axiological terms, and therefore binding for themselves? One of the possible directions of research in this area consists in seeking to identify the factors or circumstances that determine an individual’s choice when faced with just such a conflict of standards. It is therefore essential to determine those factors that make a foreign national comply with the law in place (despite various consequences arising from breaching the standards upheld within a group), as well as those whose coming into play would make a foreigner break the law in order to remain true to the standards within his group (despite the legal sanctions he stands to face for making such a choice). Such considerations are actually meant to seek out the answers about individual conformity and nonconformity when faced with a conflict of values in a multicultural society. The conclusions to be drawn are all the more important that the conflict of values and the underlying standards appears to be an integral part of a multicultural society. The paper consists of two parts. The first, theoretical one, comprises reflections on the concept of multiculturalism at large, offering a presentation of selected criminology theories based on the assumption that a society is made up of various groups representing different axiological systems around which various normative systems are duly constructed, with this heterogeneity lying at the source of any deviations, and also, whilst recognizing that conflict remains very much an integral part of an axiologically multicultural society (actual multiculturalism), conflict is addressed as a phenomenon, in due consideration of the concept proposed by T. Sellin, on two levels, i.e. the external one (i.e. when the standards governing a desirable behaviour of each group, minorities and a social majority, are found conflicting), and the internal one (i.e. an individually experienced dilemma whereupon in a situation of conflict, an individual must decide which standards to abide by). The author proposes that an internal conflict be construed in a slightly modified way, i.e. as a situation where an individual is trying to determine which standard, that applicable within his own group, or the country’s s/he happens to be living in, in view of: a) the fact that both groups and their values are essential to him/her (conflict of beliefs), b) the fact that s/he wants to respect both groups and their values ( conflict between discrepant legal norms), c) fear of the potential consequences of breaking the standards in place in each of these groups (conflict of consequences – the risk of having to face the negative consequences, or suffer the loss of benefits of compliance). The second part is an empirical attempt to characterize the likely behavioural paradigms of foreign nationals representing different cultural principles when faced with a conflict of values and standards applicable in both social settings, i.e. in the society they originate from, and in the Polish society into which they migrated (external conflict). It seemed of particular significance to identify the specific factors that may affect the choice made by an individual in such a conflict situation, i.e. what would make him/her choose to break the norm applicable within his/her own group (group standard), which s/he has so far complied with, or rather break the social norms in place in the country in which s/he currently resides. Here the actual attitude of the individual to the two conflicting standards, i.e. the presence or absence of internal conflict, proved to be of key importance. Given the extent to which the values and norms instilled in people in the process of socialization may impact their behaviours and individual choices, it was assumed that as far as the principle is concerned, people in conflict situations would be true to the values in which they had been brought up, instead of the values they did not identify with, new and culturally alien to them. It is therefore all the more essential to identify the possible factors that actually influence individual choices, so that an individual would rather breach the normative standard applicable within his own group, and abide by the standards upheld by the country s/he came to. An additional benefit of the study consisted in gaining an insight as to which specific situations within a cultural group under study might spark off an external conflict (at the level of normative standards beyond the domain of individual will). In practical terms, a sample image of cultural norms applicable within a group of foreign nationals under study was obtained, of norms that remain in conflict with the social principles in place in Poland (occasionally including legal constraints). All these data are essential as the differences in the shared values, attendant normative standards and commonly accepted models of response to an infringement of a particular norm are a potential source of individual dilemmas in foreign nationals as to which standard they should actually abide by, i.e. the group one or the one applicable within social majority. They may thus provide a certain clue as to what actually look for when dealing with the members of a particular community, with a view to increasing the likelihood of an effective dialogue, achieving the intended results in mutual relations, and in the long term, persuading them to comply with the normative standards in place in Polish society. The research was conducted in three selected communities, i.e. Caucasian, Vietnamese and Nigerian ones, even though the present paper is based predominantly on the research results pertaining to groups about which the research surveys yielded the most information, i.e. foreign nationals originating from the Caucasus, with particular consideration of the Chechen nationality. The Chechen examples were occasionally supplemented with the statements made by Armenian and Georgian respondents.

Keywords

PL

konformizm; nonkonformizm; społeczeństwo wielokulturowe; kryminologia; conformism; non-conformism; multicultural society; criminology; konformizm; nonkonformizm; społeczeństwo wielokulturowe; kryminologia; conformism; non-conformism; multicultural society; criminology

EN

conformism; non-conformism; multicultural society; criminology

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2016
• Issue: XXXVIII
• Pages: 346-424

Dates

published

2016-01-01

Contributors

author

Agnieszka Gutkowska

References

• M. Achmadowa, Musiałam umrzeć, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Warszawa 2015.
• I. Adajew-Adger, Kamienie mówią: dzieje i kultura Czeczenów. Instytut Kultury Narodów Kaukazu, Warszawa 2005.
• E. Aronson, Człowiek – istota społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• J. Berry, A psychology of immigration, „Journal of Social Issues”, Fall 2001, vol. 57.
• J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia, InfoTrade, Gdańsk 2001.
• W.J. Burszta, Antropologia kultury: tematy, teorie, interpretacje, Zysk i S-ka, Poznań 1998.
• A. Cohen, Delinquent Boys. The Culture of the Gang,, The Free Press, Glencoe 1955.
• A. Chrzanowska, Tożsamość kulturowa uchodźców czeczeńskich, w: A. Gutkowska (red.), Uchodźcy w Polsce. Kulturowo-prawne bariery w procesie adaptacji, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Warszawa 2007.
• R. Dahrendorf, Toward a Theory of Social Conflict, „The Journal of Conflict Resolution” 1958, vol. 2, No. 2.
• D. Dressler (red.), Readings in criminology and penology, Columbia University Press, New York–London 1964.
• M. Dudek, Czy każda kultura zasługuje na obronę? Kilka wątpliwości dotyczących cultural defence i prawa karnego w dobie multikulturalizmu, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2011, nr 2.
• M. Fajst, A. Gutkowska, Problematyka rozmieszczania skazanych w świetle kulturowych aspektów obecności cudzoziemców w polskich zakładach karnych, „Archiwum Kryminologii” 2014, t. XXXVI.
• S. Fish, Boutique multiculturalism, or why Liberals are incapable of thinking about hate speech, „Critical Inquiry” 1997, t. 23, nr 2.
• K. Gracz, Przymusowe migracje a perspektywy wielokulturowości w Polsce, w: A. Gutkowska (red.), Uchodźcy w Polsce. Kulturowo-prawne bariery w procesie adaptacji, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Warszawa 2007.
• A. Gutkowska, Prawo karne wobec wyzwań wielokulturowości. Przestępstwa kulturowe na przykładzie wymuszonego małżeństwa, w: M. Lubelski, A. Strzelec (red.), Idee nowelizacji Kodeksu Karnego, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2014.
• A. Gutkowska, Kulturowa przemoc ze względu na płeć. Przypadek zabójstw na tle honoru, „Archiwum Kryminologii” 2013, t. XXXV.
• A. Grzymała–Kazłowska, Od tożsamości i integracji do społecznego zakotwiczenia – propozycja nowej koncepcji teoretycznej, CMR Working Papers, Warszawa 2013.
• A. Gutkowska, Zróżnicowanie kulturowe a konflikt kultur – rozważania kryminologiczne, w: B.T. Bieńkowska, D. Szafrański (red.), Problemy prawa polskiego i obcego w ujęciu historycznym, praktycznym, i teoretycznym, część trzecia, C.H. Beck, Warszawa 2011.
• P. Horoszowski, Kryminologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1965.
• A. Jawłowska, Kontestacja i jej tło społeczno-kulturowe, „Studia pedagogiczne” 1974, t. 30.
• S. Jones, Criminology, Third edition, Oxford University Press, Oxford, 2006.
• M. Kalitowski, Problemy podkultury w badaniach kryminologicznych, „Prace Naukowe Uniwersyetetu Śląskiego w Katowicach” 1997, nr 153, Problemy Prawa Karnego.
• W. Klaus, Integracja – marginalizacja – kryminalizacja, czyli o przestępczości cudzoziemców w Polsce, „Archiwum Kryminologii” 2010, t. XXXII.
• W. Klaus, Przemoc wobec migrantek przymusowych w Polsce – charakterystyka zjawiska, w: W. Klaus (red.), Bezpieczny dom? Przemoc fizyczna i symboliczna wobec uchodźczyń i uchodźców, Warszawa 2014.
• A. Kleczkowska, Rola cultural defence w wymiarze sprawiedliwości karnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2012, z. 2.
• K. Krajewski, Koncepcje podkultury przemocy a wyjaśnianie przestępczości agresywnej, „Archiwum Kryminologii” 1987, t. XIV.
• K. Krajewski, Kryminologia konsensualna czy konfliktowa. Spór o koncepcję, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1987, z. 2.
• K. Krajewski, Teorie kryminologiczne a prawo karne, Warszawa 1994.
• J. Królikowska, Karla Jaspersa uwagi o wychowaniu, w: M. Porowski (red.), IPSiR dzisiaj. Księga jubileuszowa, Uniwersytet Warszawski, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Warszawa 1998.
• K. Krzysztofek, Pogranicza i multikulturalizm w rozszerzonej Unii, w: K. Krzysztofek, A. Sadowski (red.), Po-granicza i multikulturalizm w warunkach Unii Europejskiej: implikacje dla wschodniego pogranicza Polski, Instytut Socjologii, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2004.
• M. Kuć, Kryminologia, C.H. Beck, Warszawa 2010.
• W. Kymlicka, Finding our way. Rethinking Ethnocultural Relations in Canada, Oxford University Press, Oxford 1998.
• W. Kymlicka, Politics in the Vernacular. Nationalism, Multiculturalism, and Citizenship, Oxford University Press, Oxford 2001.
• S. Lem, Głos Pana, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2013.
• S. Łodziński, A. Grzymała-Kazłowska, Problemy integracji imigrantów. Koncepcje, badania, polityki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
• L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Wolters Kluwer, Warszawa 2005.
• J. Mucha, Stosunki etniczne we współczesnej myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• A. Onal, Honor albo śmierć. Niewierne będą ginąć, Świat Książki, Warszawa 2009.
• M. Peno, Odpowiedzialność karna a determinizm antropologiczny, „Archiwum Kryminologii” 2014, t. XXXVI, s. 126.
• P. Prochazkova, Ani życie ani wojna. Czeczenia oczami kobiet, Warszawa 2008.
• W. Refortorowicz, Kulturowo uwarunkowana przemoc ze względu na płeć wobec kobiet z Północnego Kaukazu, w: W. Klaus (red.), Bezpieczny dom? Przemoc fizyczna i symboliczna wobec uchodźczyń i uchodźców, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Warszawa 2014.
• A. Siemaszko, Dewiacja w perspektywie koncepcji konfliktu kultur, „Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne” 1984, t. 15.
• A. Siemaszko, Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Warszawa 1993.
• A. Siemaszko, Percepcja dewiacji w społeczeństwie, „Archiwum Kryminologii” 1991, t. XVII.
• A. Siemaszko, Teoria zróżnicowanych powiązań a koncepcja naznaczania społecznego. Podejście konkurencyjne czy komplementarne?, „Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne” 1979, nr 9.
• A. Siemaszko, Zastosowanie teorii uczenia się w wyjaśnianiu zachowań dewiacyjnych, „Studia kryminologiczne, kryminalistyczne i penitencjarne” 1975, t. 5.
• O. Sitarz, Cultural defence a polskie prawo karne, „Archiwum Kryminologii” 2009, t. XXIX–XXX.
• J. Smolicz, Wartości rdzenne a tożsamość kulturowa, „Kultura i Społeczeństwo 1987, t. XXXI, nr 1.
• J. Smolicz, Współkultury Australii, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999.
• S. Sykuna, J. Zajadło, Kontrowersje wokół tzw. obrony przez kulturę – okoliczność wyłączająca winę, okoliczność łagodząca czy nadużycie prawa od obrony, „Przegląd Sądowy” 2007, nr 6.
• A. Szahaj, E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2010.
• P. Sztompka, Teorie kontroli społecznej, „Kultura i Społeczeństwo” 1967, nr 3.
• C. Tavris, E. Aronson, Błądzą wszyscy (ale nie ja), Wyd. Smak słowa, Sopot–Warszawa 2008.
• Ch. Taylor, The Politics of Recognition, w: A. Gutmann (red.), Multiculturalism. Examining the Politics of recognition, Princeton University Press, New Jersey 1994.
• G. Vold, Theoretical Criminology, Oxford University Press, New York 1979.
• J. Warylewski, Wybrane zagadnienia problemów wymiaru sprawiedliwości karnej wobec zróżnicowania kulturowego społeczeństwa, „Studia Iuridica Toruniensia” 2014, t. XV.
• B. Wojciechowski, Interkulturowe prawo karne. Filozoficzne podstawy karania w wielokulturowych społeczeństwach demokratycznych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
• W. Wypler, Oszukiwanie podczas sprawdzianów wiedzy a samoocena i tendencja do usprawiedliwiania zachowania u studentów, „Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja” 2004, nr 24.
• W. Wypler, Samousprawiedliwianie zachowania a rozluźnianie standardów moralnych, w: J. Lipińska-Lokś, G. Miłkowska, A. Napadło-Kuczera (red.), Zewnętrzne i wewnętrzne aspekty bezpieczeństwa indywidualnego i zbiorowego, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2013.
• F. Znaniecki, Social Relations and Social Roles. The unfinished systematic sociology, University of Michigan, San Francisco 1965.
• Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tekst jednolity Dz.U. z 2012 r. poz. 680 z późn. zm. (art. 71 i nast.).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 1137 z późn. zm.

Identifiers

DOI

10.7420/AK2016N