Zgwałcenie. Gdy termin nabiera nowej treści. Pozorny brak zmian i jego skutki

• Authors: Monika Płatek

Title variants

EN

Rape : When an Old Term Acquires a New Meaning. A Consequence of False Sameness

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The Council of Europe Convention on preventing and combatting violence againstwomen and domestic violence (further: CETS210, Istanbul Convention, Anti-violenceConvention) became part of the Polish legal system on 1 August 2015. The IstanbulConvention incorporates a specific legal provision on rape, namely Art. 36 CETS210.It states that the Parties should take the necessary legislative or other measures toensure that the intentional conduct described in Art. 36 CETS210 is criminalised.Article 36.1a CETS210 states that rape takes place when engaging in non-consensualvaginal, anal or oral penetration of a sexual nature of the body of another person withany bodily part or object.Rape is respectively regulated in Art. 19 7 of the Polish Criminal Code 1997 (further,k.k.). However, the context of Art. 197 k.k. significantly differs from the wordingof Art. 36 CETS. Whereas Art. 36 CETS protects freedom, autonomy and sexualautonomy of the person, Art. 197 k.k. protects merely sexual freedom combined withprotecting the social customs. In order to establish the presence of rape, one needs toprove the presence of violence, psychological aggression and/or deception. Protectingsocial customs implies an additional burden because it allows evaluating the behaviourof the victim rather than the one of the perpetrator. The Istanbul Convention is orientedon eager elimination of violence against women and domestic violence. Therefore, itestablishes that the Parties should take the necessary measures to promote changesin the social and cultural patterns and behaviour of women and men with a view toeradicating prejudice, customs, traditions and all other practices which are based onthe idea of the inferiority of women or stereotyped roles for women and men (Art.12.1 CETS210). It is within this line that rape regulation should follow.The question that is tackled in this article is as follows: to what extent doesthe difference in the legal description of the act of “rape”, and the difference in protectedvalues by legal provision in Art. 36 CETS210 and in Art. 197 k.k. make an ontologicaland normative difference? Are they not possible to be reconciled? Or, is the meredifference in the words describing what “rape” not an obstacle to achieving the goalsexpected by Art. 36 CETS210?The problem is not an artificial one especially in view of the fact that the Polishlegislators did not amend the text of Art. 197 k.k. upon the ratification of CETS210. It would suggest that the Polish legislator was of the opinion that there is no definitedifference between Art. 36 CETS210 and Art. 197 k.k. The text examines what happen eswhen an old term acquires new meaning.Is Art. 197 k.k. despite the lack of amendments filling the value required by Art.36 CETS210? Or, is the sameness expected by the Polish legislator false? By demonstratingvital differences in the protected values and the action required establish ingthe presence of the rape, I call for amendments to fulfill the state legal obligations toobserve the Istanbul Convention.The article deals with the ontological difference in the legal concept behind the textof Art. 36 CETS210 and Art. 197 k.k. While Art. 197 k.k. is built on the concept of sexualfreedom, Art. 36 CETS is developed on the concept of sexual autonomy. I elaborateon that.The changes in the protected values incorporated in Art. 36 CETS210 lead toabandoning the concept of sexual freedom established in Art. 197 k.k. and adoptingthe concept of sexual autonomy. While the former concept of sexual freedom, asin Art. 197 k.k., uses violence, psychological aggression and/or deception to establishthe presence of rape, for sexual autonomy as defined in Art. 36 CETS210 the line iscrossed where the consent was not present. While sexual freedom limits freedom to torefusal, sexual autonomy demands the presence of consent. Not violence, aggressionor deception, but the lack of consents matters.The term and concept of sexual autonomy was first explored by the EuropeanCourt of Human Rights in the landmark European Court of Human Right (furtherECHR) judgment M.C. v. Bulgaria (No. 39272/98). The case is thoroughly analysedto further illuminate the difference between the two concepts behind the differentapproaches to defining “rape”.The article, however, starts with an in-depth introduction to the goal of the IstanbulConvention, which is to place the issue of rape in a proper perspective. Apart froma criminological analysis of the concept of rape, the article discusses the values protectedby, respectively, Art. 36 CETS210 and Art. 197 k.k. and compares the similarities andactual differences. A similar examination is related to the description of “rape” in Art.36 CETS and Art. 197 k.k. Last but not least, the subject is evaluated, taking the Polishcriminal dogmas into consideration.The conclusion of the examination leaves no room for assuming that Art. 197 k.k.fulfills the requirement stipulated by Art. 36 CETS210. It is, therefore necessary, toamend Art. 197 k.k.

Keywords

PL

zgwałcenie; przestępstwo zgwałcenia w kodeksie karnym z 1997; zgwałcenie w Konwencji antyprzemocowej; autonomia seksualna; wolność seksualna; Konwencja antyprzemocowa; Konwencja CEDAW; wyrok ETPCz M.C. v. Bułgaria; rape; sexual autonomy; sexual freedom; Art. 197 of the Polish Criminal Law; Istanbul Convention (CETS210); Art. 36 of CETS210; CEDAW Convention; ECHR M.C. v. Bulgaria; zgwałcenie; przestępstwo zgwałcenia w kodeksie karnym z 1997; zgwałcenie w Konwencji antyprzemocowej; autonomia seksualna; wolność seksualna; Konwencja antyprzemocowa; Konwencja CEDAW; wyrok ETPCz M.C. v. Bułgaria; rape; sexual autonomy; sexual freedom; Art. 197 of the Polish Criminal Law; Istanbul Convention (CETS210); Art. 36 of CETS210; CEDAW Convention; ECHR M.C. v. Bulgaria

EN

rape; sexual autonomy; sexual freedom; Istanbul Convention; Polish Criminal Law; CEDAW Convention

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2018
• Issue: XL
• Pages: 263-325

Dates

published

2018-09-16

Contributors

author

Monika Płatek

References

• Beckman A., The Social Construction of Sexuality and Perversion. Deconstructing Sadomasochism, Palgrave, Hampshire 2009.
• Bielski M., Komentarz do art. 197 k.k. [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny, część szczególna. Komentarz, t. II, Wolters Kluwer, Warszawa 2008, s. 557–715.
• Bourdieu P., Męska dominacja, tłum. L. Kopcińska, Oficyna Naukowa, Warszawa 2004.
• Bourdieu P., Wacquant L., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. A. Sawisz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
• Brownmiller S., Against Our Will. Men, Women and Rape, Simon & Schuster, New York 1975.
• Brożek B., Normatywność prawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Bryson V., Równość kobiet i mężczyzn a prawo karne, tłum. A. Dominiczak, „Prawo i Płeć” 2002, nr 1, s. 24–26.
• Budyn-Kulik M., Kulik M., Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Komentarz. Część szczególna, wyd. 4, t. I, art. 117–221, C.H. Beck, Warszawa 2017.
• Budyn-Kulik M., Zmiana trybu ścigania zgwałcenia – wołanie na puszczy, „Palestra” 2014, nr 1–2, s. 84–92.
• Butler J., Undoing Gender, Routledge, New York 2004.
• Butler J., Uwikłani w płeć, tłum. K. Krasuska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.
• Cahn N., The looseness of legal language: The reasonable woman standard in theory and in practice, „Cornell Law Review” 1992, t. 77, s. 1398–1446.
• Case M.A., After gender the destruction of man? The Vatican’s nightmare vision of the “Gender Agenda” for law, „Pace Law Review” 2011, t. 31, s. 802–817.
• Christie N., Changes in penal values [w:] Christie N. (red.), Aspects of social control in welfare states, „Scandinavian Studies in Criminology” 1968, t. 2, s. 161–172.
• Cleave R.A. van, Rape and the querela in Italy: False protection of Victim Agency, „Michigan Journal of Gender and Law” 2007, t. 13, s. 273–310.
• Cleave R.A. van, Renaissance redux? Chastity and punishment in Italian rape law, „Ohio State Journal of Criminal Law” 2008, t. 6, s. 335–350.
• Day S., Women’s sexual autonomy, „Canadian Women Studies” 1996, t. 16, nr 3, s. 46–54.
• Dębska H., Władza, symbol, prawo. Społeczne tworzenie Trybunału Konstytucyjnego, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2015.
• Duda M., Emancypanci i emancypatorzy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2017.
• European Court of Human Rights Press release issued by the Registrar Chamber Judgment K. A and A.D. v. Belgium; Press release – 073(2005) 17.2.2005 [dostęp: 15.06.2017];
• Europejski Trybunał Praw Człowieka, Kjeldsen, Busk, Madsen and Pedersen vs. Denmark (nr 5095/71; 5920/72; 5926/72).
• Europejski Trybunał Praw Człowieka, M.C. vs. Bulgaria (nr 39272/98), wyrok ostateczny 4.03.2004, https://www.coe.int/t/dg2/equality/domesticviolencecampaign/resources/m.c.v.bulgaria_EN.asp [dostęp: 15.06.2017].
• Europejski Trybunał Praw Człowieka, M.C. vs. Bulgaria (nr 39272/98).
• Europejski Trybunał Praw Człowieka, Oliari vs. Italy (nr 18766/11and36030/11).
• Explanatory Report to the Council of Europe Convention on preventing and combating violence againt women and domestic violence, Council of Europe, Istanbul, 11.V.2011, Treaty Series – CETS No. 210, p. 191, s. 32 https://rm.coe.int/16800d383a [dostęp: 17.07.2017].
• Explanatory Report to the Council of Europe Convention on preventing and combating violence againt women and domestic violence, Council of Europe, Istanbul, 11.V.2011, Treaty Series – CETS No. 210 https://rm.coe.int/16800d383a; jest charakterystyczne, iż na dzień 13.07.2017 nie ma oficjalnego tłumaczenia wyjaśniającego memorandum [dostęp: 17.07.2017].
• Ferenz J.M., Prawidłowość trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia w kontekście gwarancji konstytucyjnych, „Forum Prawnicze” 2014, nr 5, s. 28–41.
• Filar M., Przestępstwa seksualne w polskim prawie karnym, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1985.
• Filar M., Przestępstwo zgwałcenia w polskim prawie karnym, PWN, Warszawa–Poznań 1974.
• Filipovic J., Rape is about power not sex, „The Guardian”, 29 August 2013, https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/29/rape-about-power-not-sex [dostęp: 17.07.2017].
• Galtung J., Cultural violence, „Journal of Peace Research” 1990, t. 27, nr 3, s. 291–305.
• Galtung J., Peace, and Peace Research, „Journal of Peace Research” 1969, t. 6, nr 3, s. 167–191.
• Galtung J., Structural/Cultural/Direct Violence, https://pl.scribd.com/document/336024943/Structural-Cultural-Direct-Violence-Hand-out-pdf [dostęp: 17.07.2017].
• Giligan J., Wstyd i przemoc, tłum. A. Jankowski, Media Rodzina, Poznań 2001.
• Herman J., Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi, tłum. A. i M. Kacmajor, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1998.
• Horvath M., Brown J. (red.), Rape. Challenging contemporary thinking, Willan Publishing, Portland, Oregon 2009.
• http://www.nytimes.com/1999/02/16/world/ruling-on-tight-jeans-and-rape-sets-off-anger-in-italy.html [dostęp: 17.07.2017].
• http://www.un.org/documents/ga/res/48/a48r104.htm [dostęp: 17.07.2017].
• https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=840593&Site=COE&direct=true [dostęp: 1.07.2017].
• https://www.independent.co.uk/life-style/consent-app-sexual-contracts-legalthings-phone-std-free-guarantee-a8154591.html [dostęp: 17.07.2017].
• Hubin D.C., Haely K., Rape and the reasonable man, „Law and Philosophy” 1999, t. 18, nr 2, s. 113–139.
• Ingarden R., O odpowiedzialności i jej podstawach [w:] I. Kowalik (red.), Książeczka o człowieku, tłum. A. Węgrzecki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, s. 76–96.
• Jankowska-Gilberg M., Zakres obowiązków pozytywnych państwa na tle aktualnego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego” 2009, t. VII, s. 35–48.
• Jędrzejewski Z., Bezprawność jako element przestępczości czynu. Studium na temat struktury przestępstwa, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
• Konwencja ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 18 grudnia 1979 r., obowiązująca w Polsce od 1982 roku, Ustawa z dnia 2 kwietnia 1982 r., Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71 [CEDAW].
• Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 r., podpisana przez Polskę 18 grudnia 2012 r., Dz.U. z 8 lipca 2015 r. poz. 961.
• Kopińska J., Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie?, Świat Książki, Warszawa 2015.
• Kościańska A., Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej od pierwszej lekcji do internatu, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017.
• Kowalewska-Borys E., Truskolaska E., Podstawowe założenia oraz pojęcia Konwencji stambulskiej [w:] E. Kowalewska-Borys (red.), Przemoc w rodzinie w aspekcie Konwencji Rady Europy, Difin, Warszawa 2015, s. 24–51.
• Kowalski R., Rząd PiS przygotowuje wypowiedzenie Konwencji antyprzemocowej,https://oko.press/rzad-pis-przygotowuje-wypowiedzenie-konwencji--antyprzemocowej/ [dostęp: 17.07.2017].
• Krasuska K., Gender (płeć) [w:] M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wróbel (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014, s. 155–158.
• Krzywicka I., Sąd idzie, Czytelnik, Warszawa 1998.
• Kurzawa A., Gwałt w polskim prawie. Na tle strasburskiego przeczenia przeciw Bułgarii, „Prawo i Płeć” 2005, nr 2, s. 8–14.
• Kutchinsky B., Knowledge and attitudes regarding legal phenomena in Denmark [w:] N. Christie (red.), Aspects of social control in welfare states, „Scandinavian Studies in Criminology” 1968, t. 2, s. 125–160.
• Lesher M., Sexual Abuse, Shondaand Concealment in Ortodox Jewish Communities, McFarland & Company, Jefferson, North Carolina 2014.
• Leszczyński J., Przestępstwo zgwałcenia w Polsce, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1973.
• MacKinnon C.A., Are women human, w: Are Women Human, and Other International Dialogues, Harvard University Press, Cambridge, MA 2006.
• MacKinnon C.A., Defining rape internationally: A comment on Akayesu [w:] C.A. MacKinnon, Are Women Human, Harvard University Press, Cambridge, MA 2006, s. 237–246.
• MacKinnon C.A., Difference and dominance: On sex discrimination [w:] K.T. Bartlett, R. Kennedy, Feminist Legal Theory. Reading in Law and Gender, Oxford University Press, Oxford 1991, s. 81–94.
• MacKinnon C.A., Law’s power [w:] C.A. MacKinnon, Butterly politics, Harvard University Press, Cambridge, MA–London 2017, s. 28–33.
• MacKinnon C.A., Rape, genocide, and women’s human rights, „Harvard Women’s Law Journal” 1994, nr 5, s. 183–196.
• MacKinnon C.A., Reflexions on sex equality under the law, „The Yale Law Journal” 1991, nr 5, s. 1281–1328.
• Makarewicz J., Zbrodnia i kara, H. Altenberg, Lwów 1922.
• Manne K., Down Girl. The Logic of Mysogyny, Oxford University Press, New York 2018.
• Matczak M., Does the law must be complicated, TEDx University of Warsaw, opublikowany 29 listopada 2016, https://www.youtube.com/watch?v=xTG1-r6lkeM [dostęp: 12.06.2017].
• McGregor J., Is it Rape? On Acquaintance Rape and Taking Women‘s Consent Seriously, Ashgate, Aldershot 2005.
• Melonowska J., Osobna: kobieta a personalizm Karola Wojtyły Jana Pawła II. Doktryna i rewizja, Difin, Warszawa 2016.
• Mik C., Opinia w sprawie oceny merytorycznej Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (Konwencja nr 210) podpisanej w Stambule 11 maja 2011 r., oceny jej zgodności z Konstytucją RP oraz o niektórych konsekwencjach jej ratyfikacji dla Polski, Biuro Analiz Sejmowych, Warszawa, 31 grudnia 2014, http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk7.nsf/Opdodr?OpenPage&nr=2515 [dostęp: 1.06.2017].
• Morawski L., Suwerenność i prawo międzynarodowe – od prawa państw do prawa ludów, „Forum Prawnicze” 2011, nr 1, s. 13–36.
• Munro V.E., Constructing consent: Legislating freedom and legitimating constraint in the expression of sexual autonomy, „Acron Law Review” 2008, nr 41, s. 923–956.
• Nussbaum M., Kiedy kobiety staną się ludźmi, tłum. Somer Ł., „wyborcza.pl” 29 maja 2007, http://wyborcza.pl/1,75402,4182753.html [dostęp: 15.10.2016].
• O ratyfikacji Konwencji Rady Europy o zwalczaniu i zapobieganiu przemocy wobec kobiet, Warszawa, 11 czerwca 2014, Sejm RP, VII kadencja; Prezes rady Ministrów RM-10-2-14; druk nr 2525, s. 23, https://www.senat.gov.pl/download/gfx/senat/pl/…/2515.pdf [dostęp: 1.06.2017].
• Opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w sprawie projektu ustawy o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule dnia 11 maja 2011 (druk sejmowy nr 2515), Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 8 grudnia 2014 r. http://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2014/12/HFPC_opinia_08122014.pdf [dostęp: 17.10.2016].
• Opinia Ordo Iuris w sprawie Konwencji antyprzemocowej: http://www.ordoiuris.pl/public/pliki/dokumenty/Raport_przemoc_OI.pdf [dostęp: 4.04.2017].
• Phillips K., A sexual assault case was tossed because the woman didn’t scream during alleged attack, „The Washington Post: World View”, March 26, 2017, https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2017/03/26/italian- judge-tossed-sexual-assaultcase-because-woman-didnt-scream-during-alleged-attack/?utm_term=.d0cf4908d1d2 [dostęp: 12.06.2017].
• Phillips K., Judge could lose job for berating rape victim: ‘Why couldn’t you just keep your knees together?’ „The Washington Post; World View” September 9, 2016, https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/09/09/judge-could-lose-job-for-berating-rape-accuser-why-couldnt-you-just-keep-your-knees-together/?tid=a_inl&utm_term=.6bb26b2aea37 [dostęp: 10.10.2017].
• Pietryka A., Odmowy wszczęcia i umorzenia postępowań w sprawach o zgwałcenia popełnione po zniesieniu wnioskowego trybu ścigania. Raport z badań aktowych przeprowadzonych na zlecenie Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania; Warszawa, listopad 2014 r., http://www.spoleczenstwoobywatelskie.gov.pl/sites/default/files/raport_wersja_ostateczna.pdf [dostęp: 17.07.2017].
• Piotrowska J., Synakiewicz A. (red.), Przemoc seksualna wobec kobiet i problem gwałtu w Polsce, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2011, s. 23–43.
• Płatek M., Gwałt – przestępstwo w cieniu Temidy [w:] L. Gardocki i in. (red.), Gaudium in Litteris est. Księga Jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Genowefie Rejman, Liber, Warszawa 2005.
• Płatek M., hasło: Prawo, Zgwałcenie [w:] M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wróbel (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014.
• Płatek M., Kryminologiczno-epistemologiczne i genderowe aspekty przestępstwa zgwałcenia, „Archiwum Kryminologii” 2010, t. XXXII, s. 345–378.
• Płatek M., Na początku jest mężczyzna, „Niebieska Linia” 2011, nr 1, s. 1–4.
• Płatek M., Pozorna ochrona dziecka przed wykorzystaniem seksualnym, „Państwo i Prawo” 2011, nr 2, s. 3–18.
• Płatek M., Prawnokarna ochrona praw kobiet [w:] L. Kondratiewa-Bryzik, W. Sokolewicz (red.), Prawa kobiet we współczesnym świecie, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2011, s. 38–67.
• Płatek M., Przeciwdziałanie wtórnej wiktymizacji ofiar zgwałcenia [w:] L. Mazowiecka (red.), Wiktymizacja wtórna. Geneza, istota i rola w przekształceniu polityki traktowania ofiar przestępstw, Wolters Kluwer, Warszawa 2012, s. 80–108.
• Płatek M., Przestępstwo zgwałcenia w świetle prawa i z perspektywy osób poszkodowanych [w:] J. Piotrowska, A. Synakiewicz (red.), Dość milczenia. Przemoc seksualna wobec kobiet i problem gwałtu w Polsce, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2011, s. 23–43.
• Płatek M., Tryptyk obyczajowy. Zgwałcenie, kazirodztwo, prostytucja [w:] S. Pikulski, M. Romańczuk-Grącka, B. Orłowska-Zielińska (red.), Tożsamość polskiego prawa karnego, Pracownia Wydawnicza ELSet, Olsztyn 2011, s. 258–292.
• Policja, Przestępstwa zgwałcenia; statystyka i porady prewencyjne; http://www.v10.pl/policja/Przestepstwa,zgwalcenia,statystyka,i,rady,prewencyjne,43918.html;
• Postanowienie Sądu Najwyższego – SN Izba Karna z dnia 9 kwietnia 2001 r., II KKN 349/98; OSNKW 2001/7-8 poz. 53.
• Powszechna deklaracja praw seksualnych, http://www.worldsexology.org/wp-content/uploads/2013/08/declaration_of_sexual_rights_sep03_2014.pdf [dostęp: 20.07.2016].
• Prosecutor vs. Akayesu, Case No ICTR 96–4-T Judgement 688 (Sept. 2, 1998), http://unictr.unmict.org/en/cases/ictr-96-4 [dostęp: 3.03.2013].
• Prosecutor vs. Kunarac et al., Case No IT-96-23-T & IT 96–23/I-T. Judgement (Feb. 22. 2001).
• Radzik Z., Kościół kobiet, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2015.
• Rape and Sexual offences in Sweden, 2016, Statistics of Bra-crime statistics, Sweden, https://www.bra.se/bra-in-english/home/crime-and-statistics/rape-and-sex-offences.html [dostęp: 17.07.2017].
• Ritschel C., New APP creates legally binding contracts for consensual sex, including STD-Free guarantees, „Independent”, 11 stycznia 2018.
• Rodzynkiewicz M., Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117–277, t. 2, Kraków 1999, s. 504–603.
• Rogowski S. (red.), Pozycja prawna kobiet w dziejach, „Kolonia Limited”, Instytut Historii Państwa i Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.
• Schulhofer S., Taking sexual autonomy seriously, „Law and Philosophy” 1992, t. 11, s. 35–94.
• Schulhofer S., The feminist challenge in criminal law, „University of Pennsylvania Law Review” 1995, t. 143, nr 6, s. 2151–2207.
• Schulhofer S., Unwanted Sex. The Culture of Intimidation and the Failure of Law, Harvard University Press, Cambridge, MA 1998.
• Schulhofer S., Unwanted Sex. Understanding the Culture of Intimidation and the Failure of Law, Harvard University Press Cambridge, MA 1998.
• Schüssler Fiorenza E., Kościół kobiet. Hermeneutyczny ośrodek feministycznej interpretacji Biblii, tłum. A. Mergler, „Praktyka Teoretyczna” 2013, nr 2, http://www.praktykateoretyczna.pl/czasopismo/kosciol-kobiet-hermeneutyczny-srodek-feministycznej-interpretacji-biblii/ [dostęp: 3.01.2018].
• Spurek S., Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
• Stanley A., Ruling in tigh jeans and rape sets of anger in it, „The New York Times”, Feb. 16, 1999, http://www.nytimes.com/1999/02/16/world/ruling-on-tight-jeans-and-rape-sets-off-anger-in-italy.html [dostęp: 21.12.2017].
• Stark B., The women’s convention, reproductive rights and the reproduction of gender, „Duke Journal of Gender Law and Policy” 2011, t. 18, nr 261, s. 261–304.
• Stępień E., 10,5 mld złotych. Tyle obecnie wynosi dług alimentacyjny w Polsce, „Ona”, 18 maja 2017, http://www.polskatimes.pl/strona-kobiet/macierzynstwo/a/105-mld-zlotych-tyle-obecnie-wynosi-dlug-alimentacyjny-w-polsce,12090403/ [dostęp: 15.07.2017].
• Symonides J., Powszechna deklaracja praw człowieka (po 60 latach), „Państwo i Prawo” 2008, nr 12, s. 3–16.
• Szczucki K., Rola zgody w strukturze przestępstwa na przykładzie przestępstwa zgwałcenia, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2011, nr 12, s. 3–38.
• Szpunar O., Jurek A., Jak Kempa walczy z ideologią gender, „Gazeta Wyborcza” z 9 stycznia 2014 r., http://wyborcza.pl/1,76842,15242819,Jak_Kempa_walczy_z_gender__Sprawdzamy_co_jest_prawda_.html [dostęp: 17.07.2017].
• Torrey M., Feminist legal scholarship on rape: A maturing look at violence against women, „William & Mary Journal of Women & the Law” 1995, nr 2, s. 35–51.
• Trybulski Ł., Episkopat krytykuje konwencję przeciw przemocy wobec kobiet. Zamiast ochrony będzie aborcja, „na temat”, 2 października 2014 r., http://natemat.pl/119101,episkopat-krytykuje-konwencje-przeciw-przemocy-wobec-kobiet-zamiast-ochrony-bedzie-przyzwolenie-na-aborcje [dostęp: 7.07.2017].
• UN 48/104. Declaration on the Elimination of Violence against Women, http://www.un.org/documents/ga/res/48/a48r104.htm [dostęp: 1.06.2017].
• Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, Dz.U. z 1993 r. Nr 17, poz. 78 z późn. zm.
• Vidler J., Ostensible consent and limits to sexual authonomy, „MacQuarie Law Journal” 2017, t. 17, s. 103–124.
• Vigarello G., Historia gwałtu, tłum. A. Leyk, Aletheia, Warszawa 2010.
• Warylewski J., Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości. Rozdział XXV Kodeksu karnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001.
• Warylewski J., Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej. Art. 197 [w:] A. Wąsek (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom. 1. Komentarz do artykułów 117–221, C.H. Beck, Warszawa 2006, s. 783–886.
• Wreszcie wakacje. Uwaga policja; źródło: policja.pl; http://www.aktivlife.eu/?cmd=4&id=627 [dostęp: 28.08.2017].
• Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010.
• Wyrok SA w Krakowie z 23 marca 1994 r., II AKr 11/94, „Krakowskie Zeszyty Sądowe. Orzeczenia Sądu Apelacyjnego w sprawach karnych (KZS)” 1994, nr 4, poz. 18.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 października 2008 r., II AKa 305/08, LEX nr 477649.
• Wyrok SN z 18 lipca 2007 r., WA 28/07 OSNw SK 2007/1/1683.
• Zagrożenia rodziny płynące z ideologii gender, List Pasterski na Niedzielę Świętej Rodziny, 29 grudnia 2013 r., podpisany przez Wojciecha Polaka, sekretarza generalnego KEP, http://episkopat.pl/list-pasterski-na-niedziele-swietej-rodziny-2013-roku/ [dostęp: 12.07.2017].
• Zasady techniki prawodawczej, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r., Dz.U. z 7 marca 2016 r. poz. 283.
• Żeleński-Boy T., Piekło kobiet, Wolne Lektury, Fundacja nowoczesna Polska, Warszawa 1930, s. 13, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/pieklo-kobiet.pdf [dostęp: 17.07.2017].
• Zielińska E., Opinia dot. zakresu zobowiązań nałożonych na państwa-strony przez Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, https://www.spoleczenstwoobywatelskie.gov.pl/sites/default/files/opinia_3.pdf [dostęp: 07.07.2017].
• Zoll A., Okoliczności wyłączające winę, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1982.
• Żółtek S., Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego. Z zagadnień semantycznej strony zakazu karnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.

Identifiers

DOI

10.7420/AK2018F