Izolacja od społeczeństwa po odbyciu w pełni kary pozbawienia wolności

• Authors: Ewa Dawidziuk

Title variants

EN

Being isolated from society after serving one’s criminal sentence

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje funkcjonowanie Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostynie na podstawie rozmów, jakie autorka przeprowadziła z pacjentami Ośrodka w czasie trzech jego wizytacji jako pracownik Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Ośrodek ten jest miejscem pozbawienia wolności oznaczonym jako podmiot medyczny, w którym prowadzona jest terapia dla osób z zaburzeniami psychicznymi w postaci upośledzenia umysłowego, zaburzenia osobowości lub zaburzenia preferencji seksualnych. Ośrodek został stworzony w 2014 r. na podstawie ustawy z 22 listopada 2013 r. Autorka opisuje przykłady dotyczące sytuacji prawnej kilku pacjentów Ośrodka i problemów z respektowaniem ich praw konstytucyjnych. Ustawa przewiduje, że sąd cywilny podejmuje decyzję, czy uznać osobę, która w pełni odbyła karę pozbawienia wolności, za stwarzającą zagrożenie dla społeczeństwa ze względu na zaburzenia i w dalszym ciągu pozbawiać ją wolności poprzez umieszczenie w KOZZD albo zastosować nadzór prewencyjny. Trybunał Konstytucyjny uznał przepisy ustawy, z wyjątkiem jednego, za zgodne z Konstytucją RP. W praktyce ustawa zawiera szereg luk prawnych bądź wymaga nowelizacji w zakresie obowiązujących uregulowań. Liczba pacjentów wzrasta bardzo szybko, a problemy pozostają nierozwiązane przez ustawodawcę, który nie chce się pochylić nad zgłaszanymi wielokrotnie przez Rzecznika Praw Obywatelskich zagadnieniami.

EN

The article describes the functioning of the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour in Gostynin on the basis of interviews that the author conducted with patients there during three visits to the Centre as an employee of the Office of the Commissioner for Human Rights. It is a detention centre described as a medical facility where therapy is provided for people with mental disorders such as mental retardation, personality disorder, or sexual preferences disorder. The author describes examples of patients’ legal situations and the observance of their constitutional rights. It was organised in 2014 on the basis of legislation from 22 November 2013. That act states that the civil court shall decide whether a person who has served their entire criminal sentence a danger to society because of his/her disorders. The Constitutional Tribunal has stated in its judgements that the act, apart from one article, is consistent with the Polish Constitution. In practice, we can observe many legislative gaps or a need to change a binding law. The number of patients at Gostynin is increasing rapidly whilst the existing problems have not been solved by the legislature, who do not wish to consider the problems pointed out many times by the Commissioner for Human Rights.

Keywords

PL

Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym; pozbawienie wolności; terapia; zagrożenia dla społeczeństwa; zaburzenia psychczne; National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour; deprivation of liberty; therapy; danger to society; mental disorders; Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym; pozbawienie wolności; terapia; zagrożenia dla społeczeństwa; zaburzenia psychczne; National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour; deprivation of liberty; therapy; danger to society; mental disorders

EN

National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour; deprivation of liberty; therapy; danger to society; mental disorders

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2019
• Issue: XLI/1
• Pages: 219-260

Dates

published

2019-05-31

Contributors

author

Ewa Dawidziuk

References

• Biuletyn Informacji Publicznej Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie. Regulaminy Ośrodka [Public Bulletin of the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour in Gostynin. Regulations of the Centre], 23.07.2018, http://kozzd-gostynin.bip.eur.pl/public/?id=179972 [dostęp: 13.01.2019].
• Council of Europe anti-torture Committee visits Poland, Council of Europe. European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT), 30.05.2017, https://www.coe.int/en/web/cpt/-/council-ofeurope-anti-torture-committee-visits-poland [dostęp: 24.06.2018].
• Court of Human Rights (Fourth Section) from 29th November 2011 in case of Giszczak v. Poland (Application no. 40195/08)].
• Dawidziuk E., Ośrodek w Gostyninie ma odpowiedniki w Niemczech – dużo lepsze [The centre in Gostynin has counterparts in Germany – much better ones], Prawo.pl, 19.10.2018, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/prewencyjnie-izolowanie-bestiiw-niemczech-porownanie-z,315477.html [dostęp: 13.01.2019].
• Dawidziuk E., Z Gostynina nie ma wyjścia [There is no way out of Gostynin], „Rzeczpospolita”, 20.11.2018, s. 2.
• de Boer J., Gerrits J., Learning from Holland. The TBS system, „Psychiatry” 2007, t. 6, nr 11, s. 459–461.
• Jak skuteczniej zapobiegać torturom w Polsce? Raporty CPT muszą być publikowane automatycznie! [How can torture be better prevented in Poland? CPT reports must be published automatically!], Rzecznik Praw Obywatelskich, 22.06.2018, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/jak-skuteczniej-zapobiega%C4%87-torturom-w-polsce-raporty-cpt-musz%C4%85-by%C4%87-publikowane-automatycznie [dostęp: 29.06.2018].
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. [The Constitution of the Republic of Poland from 2nd April 1997], Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 [The Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms], Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.
• Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym. Regulaminy [The National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour. Regulations], http://www.kozzd-gostynin.pl/Regulaminy.html [dostęp: 13.01.2019].
• Najwyższa Izba Kontroli. Departament Strategii, Plan Pracy Najwyższej Izby Kontroli na 2019 rok [Supreme Audit Office Work Plan for 2019], 21.11.2018, https://www.nik.gov.pl/plik/id,18764.pdf [dostęp: 29.12.2018].
• Notatka z czynności przeprowadzonych w dniu 2 lipca 2018 r. w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie [Notes from the operations carried out on 2 July 2018 at the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour in Gostynin], https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Notatka%20z%20wizytacji%20w%20KOZZD%20w%20Gostyninie%20z%202%20lipca%202018%20r..pdf [dostęp: 29.12.2018].
• Notatka z wizytacji Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie, przeprowadzonej w dniu 26 czerwca 2017 r. (Wyciąg) [Notes from a visit to the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour in Gostynin on 26 June 2017 (Extract)], https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Notatka%20z%20wizytacji%20Biura%20RPO%20w%20o%C5%9Brodku%20w%20Gostyninie%20w%202017%20r..pdf [dostęp: 29.12.2018].
• Notatka z wizytacji Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie, przeprowadzonej w dniach 5–7 marca 2018 r. (Wyciąg) [Notes from a visit to the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour in Gostynin on 5–7 March 2018 (Extract)], https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Notatka%20z%20wizytacji%20Biura%20RPO%20w%20o%C5%9Brodku%20w%20Gostyninie%20w%202018%20r..pdf [dostęp: 29.12.2018].
• Notatka z wizytacji Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie, przeprowadzonej w dniu 7 września 2015 r. [Notes from a visit to the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour in Gostynin on 7 September 2015], https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Notatka%20z%20wizytacji%20Biura%20RPO%20w%20o%C5%9Brodku%20w%20Gostyninie%20w%202015%20r..pdf [dostęp: 29.12.2018].
• Nowak M.K., Horror Gostynina. Więźniowie, strażnicy i lekarze w pułapce bez wyjścia [Horror in Gostynin. Prisoners, guards and doctors trapped with no escape], Oko.press, 17.11.2018, https://oko.press/horror-gostynina-wiezniowie-straznicy-ilekarze- w-pulapce-bez-wyjscia/ [dostęp: 13.01.2019].
• Nowak M.K., Zamknąć i zapomnieć. Piekło porzuconych „bestii” Gowina [Lock them up and forget them. The hell of Gowin’s abandoned ‘beasts’], Oko.press, 24.10.2018, https://oko.press/zamknac-i-zapomniec-pieklo-porzuconych-bestii-gowina/ [dostęp: 13.01.2019].
• Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie wykazów zakładów psychiatrycznych przeznaczonych do wykonywania środka zabezpieczającego określonego w art. 93c pkt 1–3 Kodeksu karnego oraz podmiotów leczniczych przeznaczonych do wykonywania terapii wobec sprawców określonych w art. 93c Kodeksu karnego w zakresie działalności stacjonarnej [Announcement of the Minister of Health from 13 March 2018 regarding lists of psychiatric centres designated for the implementation of security measures specified in Art. 93c (1–3) of the Penal Code and medical facilities designated for the treatment of perpetrators specified in Art. 93c of the Penal Code within the scope of regular operations], M.P. z 2018 r. poz. 342.
• Ośrodki dla osób stwarzających zagrożenie w Polsce i Niemczech – porównanie [Centres for people who pose a threat in Poland and Germany – a comparison], Rzecznik Praw Obywatelskich, 19.11.2018, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/o%C5%9Brodki-dla-os%C3%B3b-stwarzaj%C4%85cych-zagro%C5%BCenie-w-polsce-i-niemczech-%E2%80%93-por%C3%B3wnanie [dostęp: 30.12.2018].
• Pismo Biura Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 12 czerwca 2018 r. do Prezesa Sądu Okręgowego w Płocku [Letter from the Office of the Commissioner for Citizens’ Rights dated 12 June 2018 to the President of the District Court in Płock], IX.517.1702.2017.TRo, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Pismo%20do%20Prezesa%20S%C4%85du%20Okr%C4%99gowego%20w%20P%C5%82ocku%20w%20sprawie%20sprawozda%C5%84%20z%20kontroli%20KOZZD%20.pdf [dostęp: 6.07.2018].
• Pismo procesowe Rzecznika Praw Obywatelskich – zgłoszenie udziału w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, sygn. III CZP 75/18 [Procedural document of the Commissioner For Citizens’ Rights – notification of participation in proceedings before the Supreme Court, reference no. III CZP 75/18], https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Stanowisko%20RPO%20ws.%20pytania%20prawnego%20w%20%20kwestii%20stosowania%20zabezpieczenia%20do%20ustawy%20z%2022%20listopada%202013%20r.pdf [dostęp: 30.12.2018].
• Pismo Rzecznika Praw Pacjenta z dnia 6 lipca 2018 r. do Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich [Letter from the Commissioner for Patients’ Rights dated 6 July 2018 to the Deputy Commissioner For Citizens’ Rights], RzPP-DZP-WRII.420.26.2018, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Odpowied%C5%BA%20Rzecznika%20Praw%20Pacjenta.pdf [dostęp: 29.12.2018].
• Płatek M., Prof. Płatek: w Gostyninie gwałcą prawa Piotra W. Rzecznik Praw Pacjenta atakuje pacjenta i prawniczkę [Professor Płatek: ‘In Gostynin, they are violating Piotr W.’s rights. The Commissioner for Patient’s Rights is attacking a patient and a lawyer’], Oko.press, 21.12.2018, https://oko.press/prof-platek-w-gostyninie-gwalca-prawa-piotra-w-rzecznik-praw-pacjenta-atakuje-pacjenta-i-prawniczke/ [dostęp: 30.12.2018].
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2015 r., sygn. akt I CSK 825/14 [The decision of the Polish Supreme Court from 16 April 2015, ref. act I CSK 825/14].
• Projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, druk senacki nr 775 [Draft bill amending the Act on the treatment of persons with mental disorders who pose a threat to the life, health, or sexual freedom of others, Senate Report no. 775], https://www.senat.gov.pl/prace/senat/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicjatywa,60.html [dostęp: 13.01.2019].
• Protokół Fakultatywny do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku dnia 18 grudnia 2002 r. [Optional Protocol of the Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment], Dz. U. z 2007 r. Nr 30, poz. 192.
• Raport dla Rządu Rzeczpospolitej Polskiej z wizyty Europejskiego Komitetu do spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) przeprowadzonej w Polsce w dniach 11–22 maja 2017 r. [Report for the Government of the Republic of Poland on the visit of the European Committee for the Prevention of Torture and Inhumane or Degrading Treatment or Punishment (CPT) in Poland on 11–22 May 2017], https://bip.ms.gov.pl/Data/Files/_public/ogloszenia/raport_tlumaczenie.pdf [tłumaczenie przysięgłe] [dostęp: 29.12.2018].
• Rojek-Socha P., Pacjent Gostynina skarży się do Strasburga [A Gostynin patient takes his case to Strasbourg], Prawo.pl, 4.07.2018, http://www.lex.pl/czytaj/-/artykul/pacjent-gostynina-skarzy-sie-do-strasburga [dostęp: 29.12.2018].
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 listopada 2018 r. w sprawie wskazania zakładu psychiatrycznego wykonującego obserwację orzeczoną przez sąd [Regulation of the Minister of Health from 16 November 2018 on selecting a mental-health institution to perform court-ordered psychiatric assessments], Dz. U. z 2018 r. poz. 2186.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym [Regulation of the Minister of Health from 16 January 2014 on the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour], t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1480.
• RPO ponownie wnosi o zmianę ustawy dotyczącej ośrodka w Gostyninie [The Commissioner For Citizens’ Rights once again calls for changes to the law regarding the Gostynin Centre], Rzecznik Praw Obywatelskich, 17.12.2018, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-ponownie-wnosi-o-zmiane-ustawy-o-bestiach-dotyczacejo%C5%9Brodka-w-gostyninie [dostęp: 30.12.2018].
• RPO: pacjenci ośrodka w Gostyninie powinni mieć na miejscu stały kontakt z Rzecznikiem Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego [The Commissioner For Citizens’ Rights: ‘The patients of the Gostynin Centre should have regular access to the Advocate for Psychiatric Hospital Patients’ Rights], Rzecznik Praw Obywatelskich, 2.01.2019, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-pacjenci-gostynina-powinni-miec-opiekerzecznika-praw-pacjenta [dostęp: 13.01.2019].
• Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, druk sejmowy nr 2757 [Senate draft bill amending the Act on the treatment of people with mental disorders who pose a threat to the life, health, or sexual freedom of others, Senate Report no. 2757], http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=2757 [dostęp: 30.12.2018].
• Siedlecka E., Mrok nad kukułczym gniazdem [Darkness covers the cuckoo’s nest], „Polityka”, 24.10.2018.
• Świętochowska E., Poprawianie Lex Trynkiewicz [Amending Lex Trynkiewicz], „Dziennik Gazeta Prawna”, 30.05.2018, s. 5.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 r., sygn. akt III CZP 46/18 [The resolution of the Polish Supreme Court from 19 October 2018, ref. act III CZP 46/18].
• United Nations Human Rights. Office of The High Commissioner. Optional Protocol of the Convention against Torture (CAT-OP) https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/CountryVisits.aspx?SortOrder=Alphabetical [dostęp: 6.07.2018].
• Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich [Act of 15 July 1987 on the Commissioner for Citizens’ Rights], t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2179.
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego [Act of 19 August 1994 on the protection of mental health], Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535.
• Ustawa z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób [Act of 22 November 2013 on the treatment of persons with mental disorders who pose a threat to the life, health, or sexual freedom of others], Dz. U. z 2014 r. poz. 24 ze zm.
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta [The Act of 6 November 2008 on Patient’s Rights and the Commissioner for Patient’s Rights], Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417.
• Welento-Nowacka A., Zastosowanie oraz założenia teoretyczne narzędzi opartych na modelu ustrukturyzowanej oceny ryzyka wystąpienia zachowań związanych z przemocą w praktyce klinicznej [Structured professional judgement of the violence risk and its potential applications in clinical practice], „Psychiatria” 2017, t. 14, nr 1, s. 21–27.
• Wizyta studyjna przedstawicieli BRPO w Rosdorf – saksońskim odpowiedniku polskiego zakładu w Gostyninie [A study visit from representatives of the Office of the Commissioner for Citizens’ Rights in Rosdorf – the Gostynin Centre’s Saxon counterpart], Rzecznik Praw Obywatelskich, 8.10.2018, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/wizyta-studyjna-przedstawicieli-brpo-w-rosdorf [dostęp: 30.12.2018].
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 29 listopada 2011 r. w sprawie Giszczak przeciwko Polsce, skarga nr 40195/08 [The judgment of the European
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 marca 2017 r., sygn. akt SK 13/14 [The judgment of the Polish Constitutional Court from 22 March 2017, ref. act SK 13/14].
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 listopada 2016 r., sygn. akt K 6/14 [The judgment of the Polish Constitutional Court from 23 November 2016, ref. act K 6/14].
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 lutego 2014 r., sygn. akt K 22/10 [The judgment of the Polish Constitutional Court from 26 February 2014, ref. act K 22/10].
• Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 14 grudnia 2018 r. do Rzecznika Praw Pacjenta [Address of the Commissioner for Citizens’ Rights to the Commissioner for Patient’s Rights on 14 December 2018], IX.517.384.2018, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wyst%C4%85pienie%20RPO%20do%20Rzecznika%20Praw%20Pacjenta_0.pdf [dostęp: 13.01.2019].
• Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 18 czerwca 2018 r. do Ministra Sprawiedliwości [Address of the Commissioner for Citizens’ Rights to the Minister of Justice on 18 June 2018], KMP.571.9.2017, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Pismo%20z%2018.06.2018%20r.%20do%20MS%20ws.%20raportu%20CPT%20i%20procedury%20automatycznej%20publikacji%20raport%C3%B3w.pdf [dostęp: 29.06.2018].
• Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 5 grudnia 2017 r. do Ministra Sprawiedliwości w sprawie Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie [Address of the Commissioner for Citizens’ Rights to the Minister of Justice on 5 December 2017 regarding the National Centre for the Prevention of Antisocial Behaviour in Gostynin], IX.517.1702.2017, http://www.sprawy-generalne.brpo.gov.pl/szczegoly.php?pismo=1212516&sygnatura [dostęp: 6.07.2018].
• Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 7 maja 2018 r. do Ministra Sprawiedliwości [Address of the Commissioner for Citizens’ Rights to the Minister of Justice on 7 May 2018], IV.567.1.2016, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wyst%C4%85pienie%20RPO%20do%20Ministra%20Sprawiedliwo%C5%9Bci.pdf [dostęp: 13.01.2019].
• Wystąpienie Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 20 czerwca 2018 r. do Zastępcy Rzecznika Praw Pacjenta [Address of the Deputy Commissioner for Citizens’ Rights to the Deputy Commissioner for Patient’s Rights on 20 June 2018], IX.517.1702.2017, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wyst%C4%85pienie%20do%20Rzecznika%20Praw%20Pacjenta%20ws.%20praw%20pacjent%C3%B3w%20o%C5%9Brodka%20w%20Gostyninie.pdf [dostęp: 13.01.2019].
• Zagadnienie prawne do Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2018 r., sygn. akt III CZP46/18 [Legal query to the Supreme Court on 22 May 2018, ref. act III CZP 46/18], http://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zagadnienia_prawne.aspx?ItemSID=1119-16544171-be1b-4089-b74b-413997467af2&ListName=Zagadnienia_prawne [dostęp: 13.01.2019].
• Zagadnienie prawne do Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2018 r., sygn. III CZP 75/18 [Legal query to the Supreme Court on 23 August 2018, ref. act III CZP 75/18], http://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zagadnienia_prawne.aspx?ItemSID=1081-16544171-be1b-4089-b74b-413997467af2&ListName=Zagadnienia_prawne [dostęp: 13.01.2019].

Identifiers

DOI

10.7420/AK2019E