Wiktymologiczne i prawnokarne aspekty przemocy wobec osoby starszej

• Authors: Olga Sitarz , Anna Jaworska-Wieloch

Title variants

EN

The victimological and criminal-law aspects of violence against the elderly

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Publikacja ukazuje problem naruszania praw osób starszych z perspektywy kryminologicznej, wiktymologicznej i normatywnej. W pracy uwzględniono międzynarodowe i krajowe regulacje różnych gałęzi prawa. Przede wszystkim jednak skoncentrowano się na regulacjach prawnokarnych. Wyniki światowych i polskich badań kryminologicznych związanych z wiktymizacją osób starszych skonfrontowane zostały z przepisami prawa karnego. Zabieg taki miał dać odpowiedź na pytanie, czy prawo karne stanowi właściwą i adekwatną reakcję na przemoc fizyczną, psychiczną, seksualną i ekonomiczną wobec osób w podeszłym wieku oraz zaniedbywanie ich i porzucanie. Postawiona przez autorki diagnoza polskich rozwiązań legislacyjnych nie pozwala na sformułowanie optymistycznej tezy, że prawa tych osób są w pełni chronione przepisami prawa karnego. Szczególna podatność osób starszych na wiktymizację nie została bowiem wystarczająco uwzględniona przez ustawodawcę.

EN

The article shows the problem of the rights of older people being violated, from a criminological, victimological, and normative perspective. The work includes international and national regulations of various branches of law. Above all, however, the focus is on criminal law regulations. Criminological research in Poland and worldwide related to the victimisation of older people was compared with the provisions of criminal law. Such a project was carried out to answer the question of whether current criminal law is an appropriate and adequate response to physical, psychological, sexual, and economic violence against the elderly, or whether it neglects and abandons them. The diagnosis of Polish legislative solutions determined by the authors does not lead to an optimistic thesis that the rights of these people are fully protected by criminal law. The particular vulnerability of older people to victimisation has not been sufficiently addressed by the legislature.

Keywords

PL

przemoc; wiktymizacja; osoby starsze; przeciwdziałanie przemocy; violence; victimization; the elderly; counteracting violence; przemoc; wiktymizacja; osoby starsze; przeciwdziałanie przemocy; violence; victimization; the elderly; counteracting violence

EN

violence; victimization; the elderly; counteracting violence

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2019
• Issue: XLI/2
• Pages: 205-252

Dates

published

2019-12-31

Contributors

author

Olga Sitarz

author

Anna Jaworska-Wieloch

References

• An Act increasing the penalties for unfair and deceptive actions perpetrated against persons with disabilities and senior citizens, Bill H.334, The 191st General Court of the Commonwealth of Massachusetts, https://malegislature.gov/Bills/190/H334 [dostęp: 2.05.2019].
• Baranowska A., Starzenie się społeczeństwa i związane z tym konsekwencje – perspektywa socjologiczna [The ageing of society and related consequences. A sociological perspective] [w:] A. Baranowska, E. Kościńska, K. Wasilewska-Ostrowska (red.), Społeczny wymiar życia i aktywności osób starszych [The Social Dimension of Life and the Activity of the Elderly], Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2013, s. 45–57.
• Becker-Pestka D., Rodzina w obliczu migracji zawodowej [Family in the face of migration], „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych” 2012, nr 1, s. 9–26.
• Białobrzewska P., Przemoc wobec osób starszych – skala zjawiska [Violence against seniors. The scale of the problem] [w:] A. Baranowska, E. Kościńska, K. Wasilewska-Ostrowska (red.), Społeczny wymiar życia i aktywności osób starszych [The Social Dimension of Life and the Activity of the Elderly], Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2013, s. 137–152.
• Bieńkowska E., Osoby starsze grupą o podwyższonym stopniu ryzyka wiktymizacji [The elderly as a group of increased degree of a victimisation risk], „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1999, z. 1, s. 111–117.
• Bigoszewski T., Przemoc jako znamię strony przedmiotowej [Violence as a token of the party in question], „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1997, z. 2, s. 19–36.
• Crimes Against Older Adults, 2018 National Crime Victims’ Rights Week Resource Guide: Crime and Victimization Fact Sheets, https://ovc.ncjrs.gov/ncvrw2018/info_flyers/fact_sheets/2018NCVRW_OlderAdults_508_QC.pdf [dostęp: 1.05.2019].
• Criminalisation, Action on Elder Abuse, https://www.elderabuse.org.uk/pages/category/criminalisation [dostęp: 1.05.2019].
• Daichman L.S., Elder abuse in developing nations [w:] M.L. Johnson (red.), The Cambridge Handbook of Age and Ageing, Cambridge University Press, Cambridge 2005, s. 323–331.
• Daszkiewicz K., Przestępstwa popełniane przemocą w świetle przepisów kodeksu karnego z 6 czerwca 1997 r. [Violent offenses according to the provisions of the Penal Code of 6 June 1997], „Palestra” 2000, z. 2–3, s. 44–53.
• Durda R., Dyskryminacja i przemoc wobec osób starszych [Discrimination and violence against seniors], konferencja „Przestępstwa z nienawiści w Polsce” 17 maja 2011 roku, Wydział Prawa i Administracji UMK, publikacja pokonferencyjna, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:kB85r9wXeu4J:s75d88d986153b627.jimcontent.com/download/version/1349102463/module/6686216486/name/Publikacja-pokonferencyjna-Renata-Durda-Dyskryminacja-i-przemoc-wobec-os%25C3%25B3b-starszych.pdf+&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl [dostęp: 2.05.2019].
• Durda R., Przeciwdziałanie przemocy wobec osób starszych. Doświadczenia Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” IPZ [Counteracting violence against older people. The experiences of the Polish National Helpline for Victims of Domestic Violence (‘Blue Line’) IPZ (Institute of Health Psychology)], https://fpbb.pl/user_upload/static/file/Bia%C5%82a%20Wst%C4%85%C5%BCka%202014/R_Durda%20-%20konf%2023%20wrzesnia%202014%20-%20osoby%20starsze.pdf [dostęp: 2.05.2019].
• Farid S., Elder abuse and neglect in Bangladesh. Understanding issues, associated factors and consequences, „Family Medicine & Primary Care Review” 2017, t. 19, nr 2, s. 123–127.
• Fattah E.A., Understanding Criminal Victimization. An Introduction to Theoretical Victimology, Prentice-Hall, Scarborough 1991.
• Frączek A. (red.), Studia nad psychologicznymi mechanizmami czynności agresywnych. Praca zbiorowa [Studies on the Psychological Mechanisms of Aggressive Actions. A Collective Work], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979.
• Gęsicki M., Trnka J., Susło R., Siuta J., Drobnik J., Ludzie starsi jako ofiary przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu [Old people as victims of crimes againts live and health], „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2013, nr 297, s. 149–158.
• Górniok O., Znaczenie subsydiarności prawa karnego w jego interpretacji [The importance of the subsidiarity of criminal law in its interpretation], „Państwo i Prawo” 2007, z. 5, s. 49–55.
• Górski M., Kierzkowska J. [w:] R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), Prawo administracyjne materialne [Substantive Administrative Law], „System Prawa Administracyjnego”, t. 7, C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 179–220.
• Gutman G., Meeting the challenges of global aging. The need for gerontological approach [w:] Geriatrics 2006, Proceedings of the Internationl Congress of Elderly Health, Istanbul, Turkey 2006, s. 13–34.
• Halicka M., Halicki J. (red.), Przemoc wobec ludzi starych. Na przykładzie badań środowiskowych w województwie podlaskim [Violence against Older People. On the Example of Environmental Research in Podlaskie Voivodeship], Temida2, Białystok 2010.
• Halicka M., Ludzie starzy jako ofiary przemocy [The elderly as victims of violence] [w:] P. Szukalski, B. Szatur-Jaworska (red.), Aktywne starzenie się – przeciwdziałanie barierom [Active Ageing – Removing Barriers], Wydawnictwo UŁ, Łódź 2014, s. 86–101.
• Halicka M., Sidorczuk A., Czykier K., Halicki J., Pędich W., Rybaczuk M., Sposoby zapobiegania przemocy wobec osób starszych w opinii studentów i w doświadczeniu zawodowym pielęgniarek, policjantów i pracowników socjalnych [Ways of preventing violence against seniors in the opinion of students and in the professional experience of nurses, policemen, and social workers] [w:] M. Halicka, J. Halicki, A. Sidorczuk (red.), Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy [An Adult and an Elderly Person in the Face of Violence], Wydawnictwo UwB, Białystok 2009, s. 101–116.
• How to Report Elder Abuse, Crisis Support Serveices of Nevada, https://cssnv.org/elder-abuse/ [dostęp: 15.05.2019].
• Kiefl W., Lamnek S., Soziologie des Opfers. Theorie, Methoden und Empirie der Viktimologie [Sociology of the Victim. Theory, Methods and Empiricism of Victimology], W. Fink, München 1986.
• Konferencja przeciw przemocy w rodzinie [Conference on counteracting domestic violence], Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 5.04.2019, http://www.parpa.pl/index.php/aktualnosci/1235-konferencja-przeciw-przemocyw-rodzinie [dostęp: 26.05.2019].
• Konieczna-Woźniak R., Seniorzy w społeczeństwie wiedzy i informacji [Seniors in an information society and knowledge economy] [w:] A. Fabiś (red.), Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii [Seniors in Families, Institutions, and Society. Selected Issues of Contemporary Gerontology], Wydawnictwo WSZiM, Sosnowiec 2005, s. 59–70.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. [The Constitution of the Republic of Poland from 2nd April 1997], Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.
• Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 r. [Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence], Dz.U. z 2015 r., poz. 961.
• Kowal P., Suzman R., Directory of Research on Ageing in Africa. 1995–2003, World Health Organization, Geneva 2005.
• Kowalewska A., Jaczewski A., Komosińska K., Problemy wieku starczego [The problems of old age] [w:] A. Fabiś (red.), Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii [Seniors in Families, Institutions, and Society. Selected Issues of Contemporary Gerontology], Wydawnictwo WSZiM, Sosnowiec 2005, s. 9–26.
• Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne [Criminal Law], C.H. Beck, Warszawa 2015. Krug E.G., Dahlberg L.L., Mercy J.A., Zwi A.B., Lozano R. (red), World Report on Violence and Health, World Health Organization, Geneva 2002.
• Kulig R., Piekło seniorów w Żegiestowie [Hell for seniors in Żegiestów], Onet Wiadomości, 11.07.2012, https://wiadomosci.onet.pl/na-tropie/pieklo-seniorow-w-zegiestowie/h9n6r [dostęp: 18.05.2019].
• Laskowska K., Prawna ochrona ludzi starych – wybrane aspekty [Legal protection of the elderly – selected aspects] [w:] M. Halicka, J. Halicki, A. Sidorczuk (red.), Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy [An Adult and an Elderly Person in the Face of Violence], Wydawnictwo UwB, Białystok 2009, s. 45–57.
• Lipowicz I., Wstęp [Introduction] [w:] Strategie działania w starzejącym się społeczeństwie. Tezy i rekomendacje [Action Policies in an Ageing Society. Propositions and Recommendations], Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 2012, s. 5–8, https://www.rpo.gov.pl/pliki/13541772380.pdf [dostęp: 6.01.2020].
• Łój G., Miejsce człowieka starego w rodzinie i społeczeństwie [The elderly’s place in the family and in society] [w:] A. Fabiś (red.), Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie. Wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii [Seniors in Families, Institutions, and Society. Selected Issues of Contemporary Gerontology], Wydawnictwo WSZiM, Sosnowiec 2005, s. 51–58.
• Mikołajczyk B., Czy świat potrzebuje konwencji o prawach osób starszych? Uwagi na tle rozwiązań regionalnych [Does the world need a convention on the rights of the elderly? Comments against the backdrop of regional solutions] [w:] G. Baranowska, A. Gliszczyńska-Grabias, A. Hernandez-Połczyńska, K. Sękowska-Kozłowska (red.), O prawach człowieka – księga jubileuszowa Profesora Romana Wieruszewskiego [On Human Rights – the ‘Jubilee Book’ of Professor Roman Wieruszewski], Wolters Kluwer, Warszawa 2017, s. 495–506.
• Mikołajczyk B., Międzynarodowa ochrona praw osób starszych [International Protection of the Rights of the Elderly], Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Mordawska J., Zjawisko przemocy wobec osób starszych – skala problemu, czynniki ryzyka, metody przeciwdziałania [Violence against the elderly. The scale of the problem, risk factors, methods of countermeasures] [w:] A. Lewicka-Zelent, K. Maciąg (red.), Osoba doświadczająca przemocy w świecie milczenia czy wsparcia? Refleksje interpersonalne [A Person Experiencing Violence in a World of Silence or Support? Interpersonal Reflections], Wydawnictwo Naukowe Tygiel, Lublin 2017, s. 126–137.
• Morton H., Financial Crimes Against the Elderly 2017 Legislation, National Conference of State Legislatures, 17.11.2017, http://www.ncsl.org/research/financial-servicesand-commerce/financial-crimes-against-the-elderly-2017-legislation.aspx [dostęp: 2.05.2019].
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 czerwca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego [Announcement of the Speaker of the Sejm of the Republic of Poland from 7 June 2018 regarding the publication of a consolidated text of the Act on the protection of the rights of tenants, the housing stock of the commune, and on the amendment to the Civil Code], Dz.U. z 2018 r., poz. 1234.
• Okólski M., Wyzwania demograficzne Europy i Polski [Demographic challenges of Europe and Poland], „Studia Socjologiczne” 2010, nr 4, s. 37–78.
• Payne B.K., Berg B.L., Perceptions about the criminalization of elder abuse among police chiefs and ombudsmen, „Crime & Delinquency” 2003, t. 49, nr 3, s. 439–459.
• Pomoc osobom dotkniętym przemocą domową. Informacja o wynikach kontroli [Aid for people affected by domestic violence. Information on inspection results], Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2016, https://www.nik.gov.pl/plik/id,10943,vp,13290.pdf [dostęp: 7.01.2020].
• Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk sejmowy nr 878, Sejm RP VIII kadencji [Parliamentary bill to amend the Penal Code, Parliamentary document no. 878, the 8th Sejm of the Republic of Poland], http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/F8E907EAD05C3F95C1258037003977B7/%24File/878.pdf [dostęp: 7.01.2020].
• Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, druk sejmowy nr 878, Sejm RP VIII kadencji – przebieg procesu legislacyjnego [Parliamentary bill to amend the Penal Code, Parliamentary document no. 878, the 8th Sejm of the Republic of Poland – Stages of the legislative process], http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=84E25BD35CB44B87C12580370040A40A [dostęp: 7.01.2020].
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2009 r., sygn. akt I KK 43/09 [The decision of the Polish Supreme Court from 17 March 2009, ref. act I KK 43/09], Lex nr 507950.
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2007 r., sygn. akt I KZP 18/07 [The decision of the Polish Supreme Court from 29 August 2007, ref. act I KZP 18/07], OSNKW 2007, nr 9, poz. 64.
• Report of the Secretary-General on the work of the Organization, https://digitallibrary.un.org/record/709066?ln=en [dostęp: 13.01.2020].
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne [Regulation of the Minister of Labour and Social Policy dated February 22, 2011 on the level of basic services provided by specialist support centres for victims of domestic violence, the qualifications of the employees of these centres, detailed strategies for running corrective and remedial programmes for people committing domestic violence, and the qualifications of people conducting corrective and remedial actions], Dz.U. z 2011 r. Nr 50, poz. 259.
• RPO w Grodzisku Mazowieckim – Konstytucja to „Ty” i „Ja”: prawa osób starszych w świetle Konstytucji RP [The Ombudsperson in Grodzisk Mazowiecki – The Constitution includes ‘U’ and ‘I’. The rights of older people according to the Polish Constitution], Rzecznik Praw Obywatelskich, 5.10.2017, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpow-grodzisku-mazowieckim-konstytucja-ty-i-ja-prawa-osob-starszych-w-swietlekonstytucji-rp [dostęp: 7.01.2020].
• Senior.gov.pl [dostęp: 13.05.2019].
• Sitarz O. (red.), Metodyka pracy mediatora w sprawach karnych [The Methodology of a Mediator’s Work in Criminal Cases], Difin, Warszawa 2015.
• Sitarz O., Bek D., Czy zasadnie i skutecznie ustawodawca podwyższył poziom ochrony małoletnich? Krytyczna analiza nowelizacji Kodeksu karnego z 23 marca 2017 r. [Has the Polish legislator reasonably and effectively increased the level of child protection? A critical analysis of the amendment of March 23, 2017 to the Penal Code], „Forum Prawnicze” 2017, t. 44, nr 6, s. 8–24.
• Sitarz O., Bek D., Jaworska-Wieloch A., Mediation and domestic violence. Theoretical reflection on the Polish background, „International Journal of Criminal Justice Sciences” 2018, t. 13, nr 2, s. 356–369.
• Sitarz O., Bek D., Zasadność zakazu obowiązkowej mediacji w sprawach przemocy domowej. Krytyczna analiza przepisu art. 48 ust. 1 tzw. konwencji stambulskiej [The legitimacy of the prohibition of mandatory mediation in cases of domestic violence. A critical analysis of the article 48.1 of the Istanbul Convention], „Studia Prawnicze” 2018, nr 1, s. 105–129.
• Sociological Analysis], Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, s. 51–64.
• Spurek S., Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Komentarz [Prevention of Domestic Violence. A Commentary], Wolters Kluwer, Warszawa 2019.
• Sygit E., Ossowski R., Przemoc wobec osób starszych ze względu na ich wiek, płeć i wykształcenie [Violence against old people considering their age, sex and level of education], „Gerontologia Polska” 2008, nr 3, s. 163–168.
• Sztompka P., Przestrzeń życia codziennego [The space of everyday life] [w:] M. Bogunia-Borowska (red.), Barwy codzienności. Analiza socjologiczna [Colours of the Everyday.
• Szukalski P., Starzenie się ludności – wyzwania XXI wieku [The ageing of the population – challenges of the 21st century] [w:] idem (red.), Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się [Preparing for Old Age. Poles and Ageing], Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2009, s. 17–38.
• The National Elder Abuse Incidence Study. Final Report, September 1998, https://acl.gov/sites/default/files/programs/2016-09/ABuseReport_Full.pdf [dostęp: 13.05.2019].
• Tobiasz-Adamczyk B., Definicje przemocy [Definitions of violence] [w:] eadem (red.), Przemoc wobec osób starszych [Violence against the Elderly], Wydawnictwo UJ, Kraków 2009, s. 17–26.
• Tobiasz-Adamczyk B., Florek M., Woźniak B., Brzyska M., Brzyski P., Ocetkiewicz T., Percepcja przemocy wobec osób starszych wiekiem z perspektywy doświadczeń zawodowych pracowników medycznych i socjalnych (badania krakowskie) [The perception of violence against older people from the professional experience of medical and social workers (Kraków research)] [w:] M. Halicka, J. Halicki, A. Sidorczuk (red.), Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy [An Adult and an Elderly Person in the Face of Violence], Wydawnictwo UwB, Białystok 2009, s. 71–82.
• Tobiasz-Adamczyk B., Trudności w wykrywaniu przemocy wobec osób starszych [Difficulties in detecting violence against older people] [w:] eadem (red.), Przemoc wobec osób starszych [Violence against the Elderly], Wydawnictwo UJ, Kraków 2009, s. 29–36.
• Ustawa z dnia 23 października 2014 r. o odwróconym kredycie hipotecznym [Act of 23 October 2014 on reverse mortgages], t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 786.
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy [Act of 26 June 1974 – the Labour Code], Dz.U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie [Act of 29 July 2005 on Counteracting Domestic Violence], t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 1390.
• Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania [Act of 3 December 2010 on the implementation of some European Union provisions on equal treatment], Dz.U. z 2010 r. Nr 254, poz. 1700.
• Wilk E., Rodzice swoich rodziców [Parents of their parents], „Polityka” 2013, nr 35, s. 26–28.
• Wojciszke B., Relacje interpersonalne. Agresja [Interpersonal relationships. Aggression] [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej [Psychology. Academic Handbook, vol. 3 – The Individual in Society and Elements of Applied Psychology], Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999, s. 147–148.
• World Health Organization, Global Status Report on Violence Prevention 2014, Luxembourg 2014, https://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/status_report/2014/en/ [dostęp: 6.01.2020].
• World Health Organization, Older Persons in Emergencies – An Active Ageing Perspective, 2008.
• Woźniak B., Brzyska M., Przemoc wobec osób starszych – przegląd badań prowadzonych w Polsce [Violence against older people. A review of research carried out in Poland] [w:] B. Tobiasz-Adamczyk (red.), Przemoc wobec osób starszych [Violence against Older People], Wydawnictwo UJ, Kraków 2009, s. 70–78.
• Wróbel W., Czy powrót do racjonalizmu? Projekty nowelizacji Kodeksu karnego w perspektywie zmian dokonanych w prawie karnym w latach 2005–2007 [A return to rationalism? Draft amendments to the Penal Code in view of the changes made to the criminal law 2005–2007] [w:] Z. Sienkiewicz, R. Kokot (red.), Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24–27 września 2008 r. [The Penal Populism and its Echoes in Poland. Material from the National Congress of Criminal Law Departments, Szklarska Poręba, 24–27 September 2008], Kolonia Limited, Wrocław 2009, s. 103–118.
• Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna [Polish Criminal Law. The General Part], Znak, Kraków 2010.
• Wyrok Sądu Administracyjnego w Katowicach z dnia 13 grudnia 1994 r., sygn. akt II Akr 189/94 [The judgment of the Administrative Court in Katowice from 13 December 1994, ref. act II AKr 189/94], OSA 1995, nr 4, poz. 19, s. 8.
• Wyrok Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 kwietnia 2009 r., sygn. akt II AKa 38/09 [The judgment of the Administrative Court in Kraków from 27 April 2009, ref. act II AKa 38/09], KZS 2009, nr 10, poz. 42, s. 27–28.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 czerwca 1994 r., sygn. akt I ACr 281/94 [The judgment of the Appellate Court in Kraków from 14 June 1994, ref. act I ACr 281/94] [w:] B. Gawlik (oprac.), Dobra osobiste – zbiór orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie [Personal Rights – A Collection of Decisions of the Appellate Court in Kraków], Zakamycze, Kraków 1999, s. 129.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 1994 r., sygn. akt I ACr 154/94 [The judgment of the Appellate Court in Warsaw from 20 April 1994, ref. act I ACr 154/94] [w:] B. Gawlik (oprac.), Dobra osobiste – zbiór orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie [Personal Rights – A Collection of Decisions of the Appellate Court in Kraków], Zakamycze, Kraków 1999, s. 114.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2006 r., sygn. akt I CSK 118/06 [The judgment of the Polish Supreme Court from 21 September 2006, ref. act I CSK 118/06], Lex nr 369169.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2001 r., sygn. akt V CKN 195/01 [The judgment of the Polish Supreme Court from 26 October 2001, ref. act V CKN 195/01], Lex nr 5307.
• Zasępa B., Identyfikacja wyzwań w obszarze polityki społeczno-gospodarczej w Polsce w kontekście procesu starzenia się populacji [Identification of challenges in the area of socio-economic policy in Poland in the context of the ageing population] [w:] Osoby starsze w przestrzeni życia społecznego [Elderly People in the Space of Social Life], Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Katowice 2014, s. 13–26.
• Ziółkowska A., Gronkiewicz A., Administracyjnoprawny status osób starszych [The administrative and legal status of the elderly] [w:] eaedem (red.), Administracyjnoprawny status osób starszych [The Administrative and Legal Status of the Elderly], Wydział Prawa i Administracji UŚ, Katowice 2014, s. 12–22.
• Zoll A., Karalność i karygodność czynu jako odrębne struktury przestępstwa [Punishability and culpability as separate crime structures] [w:] T. Kaczmarek (red.), Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym. Materiały Polsko-Niemieckiego Sympozjum Prawa Karnego, Karpacz, maj 1990 [The Theoretical Problems of Criminal Liability in Polish and German Criminal Law. Material from the Polish–German Criminal Law Symposium, Karpacz, May 1990], Wydawnictwo UWr, Wrocław 1990, s. 101–112.
• Żółtek S., Prawo karne gospodarcze w aspekcie zasady subsydiarności [Economic Criminal Law in the Aspect of the Subsidiarity Principle], Wolters Kluwer, Warszawa 2009.

Identifiers

DOI

10.7420/AK2019Q