Przestępstwo zgwałcenia w Polsce w latach 1999–2017

• Authors: Jan Widacki , Anna Szuba-Boroń

Title variants

EN

Rapes in Poland in the period 1999–2017

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Na przestrzeni lat zmieniały się prawnokarne regulacje dotyczące przestępstwa zgwałcenia, przede wszystkim jednak widoczny jest proces przeobrażania kontekstu kulturowego. W pierwszych dekadach XX w. jako dowodu zgwałcenia wymagano śladów przemocy, obrażeń na ciele ofiary. Lata 70. XX w. ukazały już zupełnie inny obraz społeczny tego zjawiska, ujawniając w strukturze zgwałceń przeważający udział tzw. zgwałceń randkowych. Uwarunkowania kulturowe odgrywają kluczową rolę w procesie uznania zachowania za gwałt. W świetle danych statystycznych można również postawić tezę, że zmiana trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia nie wpłynęła ani na wzrost stwierdzonych przestępstw zgwałcenia, ani na zmniejszenie ciemnej liczby gwałtów.

EN

Not only have the regulations in criminal law concerning the crime of rape changed over the years, but so has the evident process of the transformation of its cultural context. In the early decades of the 20th century, physical traces of violence – visible bodily harm experienced by the victim – was required as proof of rape. The 1970s brought an entirely different social image of the phenomenon, revealing that “date rape” constitutes the majority of all acts of rape. Cultural circumstances play a key role in the process of naming an act rape. Statistical data also allow for the claim that the shift in prosecuting cases of the crime of rape has neither resulted in an increase in the number of reported rapes nor in a decrease in the number of such unreported crimes.

Keywords

PL

zgwałcenie; statystyki zgwałceń; gwałty randkowe; przestępstwa seksualne; rape; rapes in Poland; rape statistic; date rape; sexual offences; zgwałcenie; statystyki zgwałceń; gwałty randkowe; przestępstwa seksualne; rape; rapes in Poland; rape statistic; date rape; sexual offences

EN

rape; rape statistic; date rape; sexual offences

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2019
• Issue: XLI/2
• Pages: 253-285

Dates

published

2019-12-02

Contributors

author

Jan Widacki

author

Anna Szuba-Boroń

References

• Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem [The Penal Code with Commentary], Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1973.
• Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz [The Penal Code. A Commentary], Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1977.
• Banaszak P., Ocena zmiany trybu ścigania sprawcy przestępstwa zgwałcenia. Analiza teoretyczno-empiryczna [Assessment of the Change in the Mode of Prosecuting Perpetrators of the Crime of Rape. A Theoretical and Empirical Analysis], Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2018.
• Bielski M., Wykładnia znamion „obcowanie płciowe” i „inna czynność seksualna” w doktrynie i orzecznictwie sądowym [Interpretation of the characteristics of “sexual intercourse” and “other sexual activity” in judicial doctrine and case law], „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008, R. XII, z. 1, s. 211–229.
• Bieńkowska E., Mazowiecka L. (red.), Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Komentarz [Convention on Preventing and Combating Violence Against Women and Domestic Violence. A Commentary], Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
• Brownmiller S., Against Our Will. Men, Women and Rape, Simon&Schuster, New York 1975.
• Dutka K., Procesowe aspekty przestępstwa zgwałcenia [Procedural aspects of the crime of rape] [w:] M. Mozgawa (red.), Przestępstwo zgwałcenia [The Crime of Rape], Wolters Kluwer, Warszawa 2012, s. 129–148.
• Dutka K., W sprawie zasadności propozycji zmiany trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia [On the validity of the proposal to change the prosecution procedure for the crime of rape] [w:] J. Jakubowska-Hara, C. Nowak, J. Skupiński (red.), Reforma prawa karnego. Propozycje i komentarze. Księga pamiątkowa Profesor Barbary Kunickiej-Michalskiej [Reform of Criminal Law. Suggestions and Comments. A Memorial Book of Professor Barbara Kunicka-Michalska], Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008, s. 337–343.
• Filar M., Przestępstwo zgwałcenia w polskim prawie karnym [The Crime of Rape under Polish Criminal Law], Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Poznań 1974.
• Frinter M.P., Rubinson L., Acquaintance rape. The influence of alcohol, fraternity membership, and sports membership, „Journal of Sex Education and Therapy” 1993, t. 19, nr 4, s. 272–284.
• Grabowska M., Grzybek A. (red.), Przełamać tabu. Raport o przemocy seksualnej [Breaking the Taboo. A Report on Sexual Violence], Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER, Warszawa 2016.
• Gruszczyńska B., Marczewski M., Ostaszewski P., Więcek-Durańska A., Struktura kar orzekanych w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej [The Structure of Penalties Handed Down in Poland and Other European Union Countries], Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2015.
• Grzywo-Dąbrowski W., Medycyna sądowa dla prawników [Forensic Medicine for Lawyers], Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1952.
• Hanausek T., Marek Z., Widacki J., Zgwałcenia [Cases of Rape], Wydawnictwo MSW, Warszawa 1976.
• Hechell F., Historyczno-krytyczne badanie początków medycyny sądowej [A historical and critical study of the beginnings of forensic medicine], „Rocznik Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim”, t. II, Kraków 1839.
• Informator Statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości – opracowania wieloletnie: Skazania prawomocne – dorośli – z oskarżenia publicznego – według rodzajów przestępstw i wymiaru kary w l. 2008–2017 [Statistical Reference Book of the Justice Administration – multi-year studies: Enforceable court sentences, adults, public accusations – according to the type of crime and sentence in the period 2008–2017], https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/ [dostęp: 4.01.2019].
• Janicki K., Epoka milczenia. Przedwojenna Polska, o której wstydzimy się mówić [The Era of Silence. The Pre-War Poland that We Are Ashamed to Talk About], Znak Horyzont, Kraków 2018.
• Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 r. [The Council of Europe’s Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence, opened for signature in Istanbul on 11 May 2011], Dz.U. z 2015 r. poz. 961.
• Kunicka-Michalska B., Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalności cielesnej [Crimes against Freedom, Freedom of Conscience and Religion, Sexual Freedom, Modesty and Dignity and Bodily Inviolability], C.H. Beck, Warszawa 2001.
• Lenartowicz Z., Fałszywe oskarżenia o przestępstwa seksualne [False accusations of sex crimes], „Gazeta Administracji i Policji Państwowej” 1923, nr 43, 46, 757, 820.
• Lew-Starowicz Z., Skrzypulec V. (red), Podstawy seksuologii [Fundamentals of Sexology], Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
• Lew-Starowicz Z., Zarys seksuologii dla prawników [An Outline of Sexology for Lawyers], Wydawnictwo ZPP, Warszawa 2000.
• Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. 2, cz. 1, M–O [Polish Dictionary, volume 2, part 1, M–O], Drukarnia Xsięży Pijarów, Warszawa 1809.
• Loiselle M., Fuqua W., Alcohol’s effects on women’s risk detection in a date-rapes vignette, „Journal of American College Health” 2007, t. 55, nr 5, s. 261–266.
• Macdonald J.M., The Rape-Offenders and Their Victims, Thomas, Springfield 1971.
• Madeja B., Obcowanie płciowe jako znamię przestępstwa [Sexual intercourse as a criminal offence], „Nowe Prawo” 1989, nr 2–3, s. 147–155.
• Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem [Penal Code with Commentary], Wydawnictwo Zakładu Narodowego Ossolińskich, Lwów 1932.
• „Mały Rocznik Statystyczny” [Small Statistical Yearbook], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1936.
• „Mały Rocznik Statystyczny” [Small Statistical Yearbook], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1937.
• „Mały Rocznik Statystyczny” [Small Statistical Yearbook], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1938.
• „Mały Rocznik Statystyczny” [Small Statistical Yearbook], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1939.
• Mały Rocznik Statystyczny Polski 2019 [Small Statistical Yearbook of the Republic of Poland 2019], GUS, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2019,1,21.html [dostęp: 12.09.2019].
• Michalska-Warias A., Zgwałcenie w małżeństwie. Studium prawnokarne i kryminologiczne [Marital Rape. A Study of Criminal and Criminological Law], Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
• Ministerstwo Sprawiedliwości. Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej. Departament Strategii i Funduszy Europejskich, Statystyka sądowa. Prawomocne skazania osób dorosłych 2012–2016, edycja II [Forensic statistics. Final convictions of adults 2012–2016], Warszawa 2017.
• More Ch.A., The Japanese Mind. Essentials of Japanese Philosophy and Culture, Ch. Title Comp., Tokyo 1986.
• Olbrycht J., Medycyna sądowa w procesie karnym [Forensic Medicine in Criminal Trials], PZWL, Warszawa 1957.
• Płatek M., Opinia na temat poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego (druk nr 532) [Opinion on the parliamentary draft bill to amend the Criminal Code Act and the Code of Criminal Procedure Act (document no. 532)], BAS – 2747/12A, 7.11.2012, http://orka.sejm.gov.pl/RexDomk7.nsf/0/A1D96B1C1402DA40C1257A9800486873/$file/i2747-12A.rtf [dostęp: 12.09.2019].
• Płatek M., Zgwałcenie. Gdy termin nabiera nowej treści. Pozorny brak zmian i jego skutki [Rape. When an old term acquires a new meaning. A consequence of false sameness], „Archiwum Kryminologii” 2018, t. XL, s. 263–325.
• Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego, druk sejmowy nr 532 [Parliamentary draft bill to amend the Criminal Code Act and the Criminal Procedure Code Act, parliamentary document no. 532], http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/8E9C3EB0522666D0C1257A2B00461E5A/%24File/532.pdf [dostęp: 13.07.2019].
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2008 r., sygn. akt V KK 139/08 [Order of the Supreme Court of 21 May 2008, reference number: V KK 139/08], Lex nr 435319.
• Radzinowicz L., Struktura przestępczości w Polsce w świetle statystyki sądowej [The structure of crime in Poland in view of judicial statistics], „Archiwum Kryminologiczne” 1935, t. II, z. 3–4, s. 361–439.
• „Rocznik Statystyczny” [Statistical Yearbook], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1949.
• „Rocznik Statystyczny” [Statistical Yearbook], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1956.
• „Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej” 1924, R. III [Yearbook of Statistics of the Republic of Poland], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1925.
• „Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej” 1925/1926, R. IV [Yearbook of Statistics of the Republic of Poland], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1927.
• „Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej” 1927, R. V [Yearbook of Statistics of the Republic of Poland], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1927.
• „Roczniki Statystyczne” za lata 1970–1979 [Statistical Yearbooks for the Period 1970–1979], Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1971–1980.
• Rodak M., Przestępstwo zgwałcenia i jego sprawcy w II Rzeczypospolitej. Próba wstępnej charakterystyki [The crime of rape and its perpetrators in the Second Polish Republic. A preliminary outline], „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2015, t. XVIII, s. 131–148.
• Rodzynkiewicz M. [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. II [The Penal Code’s Special Section. A Commentary], Zakamycze, Kraków 2006, s. 597–628.
• Sobol E. (oprac.), Podręczny słownik języka polskiego [Pocket Dictionary of the Polish Language], Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
• U.S. Department of Justice. Federal Bureau of Investigation. Criminal Justice Information Services Division, United Crime Reporting. National Incident-Based Reporting System, t. 1, Data Collection Guidelines, Washington D.C. 1988.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1999 r., sygn. akt I KZP 17/99 [Resolution of the Supreme Court of 19 May 1999, reference number: I KZP 17/99], OSNKW 1999, z. 7–8, poz. 37.
• Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego [Act of 13 June 2013 amending the Penal Code Act and the Code of Criminal Procedure Act], Dz.U. z 2013 r. poz. 849.
• Ustawa z dnia 6 lutego 2015 r. o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule dnia 11 maja 2011 r. [Act of 6 February 2015 on the ratification of the Council of Europe’s Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence, opened for signature in Istanbul on 11 May 2011], Dz.U. z 2015 r. poz. 398.
• Wachholz L., O zgwałceniu [On rape], „Przegląd Lekarski” 1909, t. LXVIII, nr 14, s. 211–215.
• Wachholz L., Olbrycht J., Medycyna kryminalna [Criminal Medicine], Gebethner i Wolf, Warszawa 1924.
• Wachholz L., Podręcznik medycyny sądowej, z uwzględnieniem ustawodawstwa austryackiego, niemieckiego i rosyjskiego dla użytku uczniów, lekarzy i prawników [A Handbook of Forensic Medicine, including Austrian, German and Russian Legislation, for Students, Doctors and Lawyers], Wydawnictwo Dzieł Lekarskich Polskich, Kraków 1899.
• Warylewski J., Inicjowanie procesu karnego w sprawach o przestępstwa seksualne [Initiating a criminal trial in cases of sexual crimes] [w:] M. Płachta (red.), Aktualne problemy prawa i procesu karnego. Księga ofiarowana Profesorowi Janowi Grajewskiemu [Current Problems of the Law and Criminal Trials. A Book Dedicated to Professor Jan Grajewski], „Gdańskie Studia Prawnicze”, t. XI, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2003, s. 253–264.
• Widacki J., Cempura A., Przybycień M., Przestępstwo zgwałcenia i jego ściganie po ostatniej nowelizacji kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego [The crime and prosecution of rape after the recent amendment to the Penal Code and the Code of Criminal Procedure], „Palestra” 2014, nr 9, s. 162–172.
• Widacki J., Spots on the Rising Sun, Wydawnictwo KUL, Lublin 1998.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 listopada 2006 r., sygn. akt II AKa 323/06 [Judgment of the Court of Appeal in Katowice of 9 November 2006, reference number: II AKa 323/06], Lex nr 216965.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 24 sierpnia 2011 r., sygn. akt II AKa 154/11 [Judgment of the Court of Appeal in Lublin of 24 August 2011, reference number: II AKa 154/11], OSA 2012, z. 5, poz. 3–9.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2008 r., sygn. akt III KK 47/07 [Judgment of the Supreme Court of 24 June 2008, reference number: III KK 47/07], Lex nr 438423.
• Yllö K., Torres M.G. (red.), Martial Rape. Consent, Marriage, and Social Change in a Global Context, Oxford University Press, New York 2016.
• Zgwałcenie (art. 197) [Rape (art. 197)], statystyka.policja.pl, http://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-6/63496,Zgwalcenie-art-197.html [dostęp: 19.08.2019].

Identifiers

DOI

10.7420/AK2019R