Wsparcie procesu readaptacji społecznej skazanych na przykładzie programu „Teatr, Mama, Tata i Ja”

• Authors: Anna Dąbrowska , Justyna Kusztal , Małgorzata Turczyk

Title variants

EN

Supporting the social re-adaptation of prisoners on the basis of the programme “Theatre, Mummy, Daddy, and Me”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prezentacja innowacyjnego programu readaptacji skazanych w zakładzie karnym nakierowanego na budowanie i wzmacnianie więzi z dziećmi. Program „Teatr, Mama, Tata i Ja” realizowany jest od 2015 r. do chwili obecnej przez zespół Teatru Lalki i Aktora „Kubuś” i pracowników Aresztu Śledczego w Kielcach dla osób odbywających karę pozbawienia wolności. Współczesne programy resocjalizacji wykorzystują podstawowe środki resocjalizacji wymienione w polskim Kodeksie karnym wykonawczym z 1998 r. Obok nauki, pracy, zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych oraz oddziaływań terapeutycznych regulacje prawne wskazują na kontakty z rodziną i osobami bliskimi. Programy te uwzględniają prawo skazanych do utrzymywania kontaktów z rodziną na mocy prawa międzynarodowego i krajowego, a w zakresie metodycznym są adekwatne do najbardziej aktualnego podejścia kognitywno-behawioralnego w terapii (cognitive-behavioural therapy) i działaniach korekcyjnych. Realizacja kontaktów dzieci z rodzicami jest obowiązkiem rodziców w kontekście zabezpieczenia praw dziecka, a po stronie instytucji korekcyjnej leży obowiązek zapewnienia skazanym realizacji ich praw w czasie odbywania kary pozbawienia wolności. Artykuł ma charakter empiryczny, wykorzystuje bowiem metody analizy dokumentów oraz obserwacji uczestniczącej.

EN

The article presents an innovative programme for the re-adaptation of inmates confined in correctional facilities which focusses on building and consolidating their bonds with their children. In Poland, contemporary social rehabilitation programmes are based on measures listed in the Polish Executive Penal Code of 1998 (Executive Penal Code, 1997, Art. 67 § 3). Apart from studying, working, cultural and educational activities, and therapeutic interventions, the Code also mentions contact with family members and relatives. These rehabilitation programmes include the right of convicts, under international and national law, to maintain contact with their families, while methodologically they are compliant with the most current cognitive-behavioural approach to therapy and corrective measures. They also draw on the multi-systemic approach, in a general sense. In the context of safeguarding children’s rights, contact between parents and children is the responsibility of the parents, but in the case of prisoners it is the responsibility of the correctional institution to ensure that prisoners can exercise their rights while serving a custodial sentence. The article takes advantage of the methodologies of document analysis and participant observation. It discusses the programme for the social re-adaptation of prisoners, which involves encouraging and consolidating relationships between parents and children while maintaining a focus on particular rehabilitation objectives, resocialisation methods, and outcome evaluation.

Keywords

PL

programy korekcyjne; resocjalizacja; skazany; osadzeni; prawo dziecka do kontaktu z rodzicem; Konwencja o prawach dziecka; dzieci skazanych rodziców; corrective programmes; social rehabilitation; convicted; prisoners; the right of the child to contact the parent; Convention on the Rights of the Child; children of incarcerated parents; programy korekcyjne; resocjalizacja; skazany; osadzeni; prawo dziecka do kontaktu z rodzicem; Konwencja o prawach dziecka; dzieci skazanych rodziców; corrective programmes; social rehabilitation; convicted; prisoners; the right of the child to contact the parent; Convention on the Rights of the Child; children of incarcerated parents

EN

corrective programmes; social rehabilitation; convicted; prisoners; the right of the child to contact the parent; Convention on the Rights of the Child; children of incarcerated parents

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2019
• Issue: XLI/2
• Pages: 335-363

Dates

published

2019-12-31

Contributors

author

Anna Dąbrowska

author

Justyna Kusztal

author

Małgorzata Turczyk

References

• Andrews D.A., Bonta J., The Psychology of Criminal Conduct, LexisNexis, New Providence 2006.
• Badowska-Hodyr M., Ku reintegracji. Rodzina w perspektywie procesu indywidualizacji oddziaływań penitencjarnych wobec osób odbywających kary długoterminowe [Towards reintegration. The family, as seen in the light of individualized penal treatment of persons serving long-term sentences], „Ethos” 2018, nr 2(122), s. 313–329.
• Badowska-Hodyr M., Podtrzymywanie więzi z rodziną a readaptacja społeczna z perspektywy więźniów długoterminowych posiadających dzieci w wieku do 15 roku życia [Maintaining family ties in the context of social readaptation from the perspective of long-term prisoners with chidren under 15], „Pedagogika. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie” 2018, t. XXVII, nr 1, s. 285–301.
• Badowska-Hodyr M., Rodzice i ich dzieci w przestrzeni penitencjarnej z perspektywy zasady indywidualizacji oraz procesu reintegracji społecznej [Parents and their children and the penitentiary system – viewed from the principle of individualisation and process of social reintegration], „Probacja” 2018, nr 1, s. 25–51.
• Badowska-Hodyr M., Więź z rodziną i jej znaczenie w procesie inkluzji społecznej z perspektywy osadzonych kobiet odbywających kary długoterminowe [The importance of family ties in the process of social inclusion from the perspective of female inmates serving long-term sentences], „Probacja” 2017, nr 3, s. 47–68.
• Barczykowska A., Dzieżyńska-Breś S., Muskała M., Systemy oddziaływań resocjalizacyjnych Anglii i Stanów Zjednoczonych Ameryki [Rehabilitation Treatment Systems in England and the United States of America], Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
• Biel K., Model ryzyka i model dobrego życia w readaptacji skazanych [The Risk model and the Good Lives model in the resocialisation of convicts] [w:] J. Kusztal, K. Kmiecik-Jusięga (red.), Konteksty resocjalizacji i readaptacji społecznej [Aspects of Social Rehabilitation and Re-adaptation to Society], Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014, s. 45–59.
• Dąbrowska A., Readaptacja społeczna osób wykolejonych przestępczo w kontekście stosowania alternatywnych form wsparcia na przykładzie programu „Teatr, Mama i Ja” [Social readjustment criminally demoralised in the context of alternative forms of support on the example of the ‘Theatre, Mom, and Me’ programme] [w:] A. Barczykowska, M. Muskała (red.), Horyzonty pedagogiki resocjalizacyjnej. Księga jubileuszowa Profesora Wiesława Ambrozika [The Scope of Rehabilitation Pedagogy. ‘Jubilee Book’ of Professor Wiesław Ambrozik], Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017, s. 514–525.
• De Claire K., Dixon L., The effects of prison visits from family members on prisoners’ well-being, prison rule breaking and recidivism. A review of research since 1991, „Trauma, Violence & Abuse” 2017, t. 18, nr 2, s. 185–199.
• Gendreau P., Little T., Goggin C., A meta-analysis of the predictors of adult offender recidivism. What works!, „Criminology” 1996, t. 34, nr 4, s. 575–608.
• Goffman E., Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości [Stigma. Notes on the Management of Spoiled Identity], Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
• Goldstein A.P., Glick B., Aggression replacement training. Curriculum and evaluation, „Simulation & Gaming” 1994, t. 25, nr 1, s. 9–26.
• Grudzińska M., Kontakty z dzieckiem [Contact with Children], C.H. Beck, Warszawa 2000.
• Ignaczewski J., Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem [Parental Responsibility and Contact with Children], C.H. Beck, Warszawa 2012.
• Justyński T., Prawo do kontaktów z dzieckiem w prawie polskim i obcym [The Right to Contact with Children in Polish and Foreign Law], Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
• Kietlińska B., „Teatr, mama, tata i ja”. Czy przestrzeń teatralna stanowi pretekst do rodzinnej relacji opartej na bliskości? (referat), Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa pt. „Dzieciństwo – Projektować, przeprojektować, odprojektować”, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, 12.10.2018 [‘Theatre, Mummy, Daddy, and Me’ – Does the space of the theatre promote a close family relationship? (a paper), Interdisciplinary Scientific Conference ‘Childhood: Design, Redesign, Undesign’, Adam Mickiewicz University in Poznań, 12/10/2018].
• Konopczyński M., Pedagogika resocjalizacyjna. W stronę działań kreujących [Pedagogy of Resocialisation. Towards Creative Activities], Impuls, Kraków 2014.
• Kowalska J., Edukacja kulturalna. Raport ewaluacyjny dla Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotyczący zadania TEATR, MAMA i JA 2016 [Cultural Education. An Evaluation report for the Ministry of Culture and National Heritage regarding the programme ‘Theatre, Mummy, and Me 2016’].
• Kozak M., Prawo do edukacji. Interpretacje pedagogiczno-prawne i bariery organizacyjne [The Right to Education. Pedagogical and Legal Interpretations and Organisational Barriers], Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2013.
• Krakowska E., Relacje rodzinne skazanych na karę pozbawienia wolności [Family relationships of convicts sentenced to imprisonment], Służba Więzienna, https://www.sw.gov.pl/aktualnosc/Relacje-rodzinne-skazanych-na-kary-pozbawienia-wolnosci [dostęp: 10.07.2019].
• Krupa-Lipińska K., Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej poprzez utrudnianie kontaktów z dzieckiem [Violating a Personal Right, such as the Right to Family Life, by Obstructing Contact with a Child], Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016.
• Kusztal J., Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne [The Best Interests of the Child in the Process of Social Rehabilitation. Pedagogical and Legal Aspects], Wydawnictwo UJ, Kraków 2018.
• Kwieciński A., Skazani-rodzice. Sytuacja prawna osadzonych sprawujących opiekę nad dziećmi [Convicted parents. The legal status of prisoners taking care of children], „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2012, t. XXVIII, s. 187–202.
• Liem M., Garcin J., Post-release success among paroled lifers, „Laws” 2014, nr 3, s. 798–823.
• Machel H., Rodzina skazanego jako współuczestnik jego resocjalizacji penitencjarnej, readaptacji i reintegracji społecznej [The convict’s family as a participant in his penal resocialisation, readaptation and social reintegration], „Resocjalizacja Polska” 2014, nr 7, s. 45–57.
• Miller P.M. (red.), Terapia uzależnień. Metody oparte na dowodach naukowych [Evidence- Based Addiction Treatment], Wydawnictwa UW, Warszawa 2013.
• Miniprzewodnik po ewaluacji projektów innowacyjnych PO KL. Zalecenia Krajowej Instytucji Wspomagającej [Mini-guide on the evaluation of OP HC innovation projects. Recommendations of the National Supporting Institution], Warszawa 2007, http://pwsz.chelm.pl/fundusze_ue/SMLA/kiw_miniprzewodnik_ewaluacja_kiw.pdf [dostęp: 24.11.2019].
• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Wytyczne nr 6 w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata 2007−2013 [Guideline No. 6 on the evaluation of operational programmes, 2007–2013], https://www.funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/dokumenty/wytycznepolskie/who/strony/wytyczne_ewaluacja.aspx [dostęp: 24.11.2019].
• Mostowik P., Władza rodzicielska i opieka nad dzieckiem w prawie prywatnym międzynarodowym [Parental Responsibility and Childcare in International Private Law], Wydawnictwo JAK, Kraków 2014.
• Muskała M., „Odstąpienie od przestępczości” w teorii i praktyce resocjalizacyjnej [“Desistance from Crime” in Social Rehabilitation Theory and Practice], Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
• Muskała M., Więź osadzonych recydywistów ze środowiskiem [The Bond of Inmate Reoffenders with Their Social Circles], Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2006.
• Noble C., Prisoners’ Families. The Everyday Reality. An Account of the Experience of Thirty People in Cambridgeshire with Close Relatives in Prison, Ormiston Children and Families Trust, Ipswich 1995.
• Osoby osadzone w zakładzie karnym – prawa rodzin i najbliższych. Informator Rzecznika Praw Obywatelskich [Persons imprisoned in correctional facilities – The rights of families and loved ones. An Ombudsman’s reference book], Warszawa 2019, https://www.rpo.gov.pl/pliki/13269673450.pdf [dostęp: 5.07.2019].
• Poehlmann J., Dallaire D., Loper A.B., Shear L.D., Children’s contact with their incarcerated parents. Research findings and recommendations, „American Psychologist” 2010, t. 65, nr 6, s. 575–598.
• Rekomendacja 1340 (1997) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy o społecznych skutkach pozbawienia wolności i jego skutkach dla rodziny, przyjęta w dniu 22 września 1997 r. [Council of Europe Parliamentary Assembly Recommendation 1340 (1997) – Social and family effects of detention, adopted on 22 September 1997].
• Revision of the European Prison Rules and related commentary. Submission by Penal Reform International and the Association for the Prevention of Torture to the 19th meeting of the Working Group of the Council for Penological Cooperation (PC-CP), 17–19 September 2018 in Strasbourg, https://cdn.penalreform.org/wp-content/uploads/2018/09/Submission-to-PC-CP-WG-on-European-Prison-Rules-revision-12-09-18-finalised.pdf [dostęp: 10.01.2020].
• Rezolucja 2007/2116(INI) Parlamentu Europejskiego z dnia 13 marca 2008 r. w sprawie szczególnej sytuacji kobiet w więzieniach oraz wpływu pobytu rodziców w więzieniu na życie społeczne i rodzinne [European Parliament resolution of 13 March 2008 on the particular situation of women in prison and the impact of the imprisonment of parents on social and family life (2007/2116(INI))].
• Rezolucja 73 (5) Komitetu Ministrów Rady Europy – Minimalne standardy traktowania więźniów, przyjęta w dniu 19 stycznia 1973 r. [Council of Europe Committee of Ministers Resolution 73 (5) – Standard minimum rules for the treatment of prisoners, adopted on 19 January 1973].
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności [Directive of the Minister of Justice of 21 December 2016 on organisational regulations for the execution of a prison sentence], Dz.U. z 2016 r., poz. 2231.
• Sackett D.L., Straus S.E., Richardson W.S., Rosenberg W., Haynes R.B., Evidence-Based Medicine. How to Practice and Teach EBM, Churchill Livingstone, Edinburgh 2000.
• Sakowicz T., Dziecko w rodzinie naznaczonej przestępczością rodziców [A child in a family branded by their parents’ crime] [w:] B. Kałdon, I. Kurlak (red.), Człowiek w obliczu trudnej sytuacji życiowej [A Man Facing a Difficult Situation in Life], Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2011.
• Sawicki K., Diady, kliki, gangi. Młodzież nieprzystosowana społecznie w perspektywie współczesnej pedagogiki resocjalizacyjnej [Dyads, Cliques, Gangs. Juvenile Offenders from the Perspective of Contemporary Social Rehabilitation], Impuls, Kraków 2018.
• Śmiłowska K., Warsztaty kompetencji rodzicielskich [Parental competency workshops], Świętokrzyskie Centrum Profilaktyki i Edukacji, Kielce 2018, materiały własne z archiwum autorki.
• Stadniczeńko S.L., Konwencja o prawach dziecka. Wybór zagadnień [The Convention on the Rights of the Child. Selected Issues], Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2015.
• Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners Adopted by the First United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, held at Geneva in 1955, and approved by the Economic and Social Council by its resolutions 663 C (XXIV) of 31 July 1957 and 2076 (LXII) of 13 May 1977, https://www.unodc.org/pdf/criminal_justice/UN_Standard_Minimum_Rules_for_the_Treatment_of_Prisoners.pdf [dostęp: 22.05.2019].
• Stańdo-Kawecka B., O koncepcji resocjalizacji w polskiej literaturze naukowej polemicznie [Polemic on the concept of resocialisation in the Polish scholarly literature], „Probacja” 2010, nr 1, s. 109–124.
• Stojanowska W., Dobro dziecka jako instrument wykładni norm Konwencji o prawach dziecka oraz prawa polskiego i jako dyrektywa jego zastosowania [The best interests of the child as an instrument for interpreting the norms of the Convention on the Rights of the Child and Polish law and as a directive on its application] [w:] T. Smyczyński (red.), Konwencja o prawach dziecka. Analiza i wykładnia. Praca zbiorowa [Convention on the Rights of the Child – Analysis and Interpretation. Collective Work], Ars Boni et Aequi, Poznań 1999, s. 82–87.
• Szczepanik R., „Otworzyło mi się wtedy okno na inny świat. Otworzyło mi to oczy na moje życie”. O wydarzeniach (punktach zwrotnych) inicjujących próby zerwania przez recydywistów z przestępczym stylem życia [‘Then a window to another world opened up. It opened my eyes to my life.’ On the events (turning points) which triggered recidivists’ attempts to give up their criminal lifestyle], „Nauki o wychowaniu. Studia interdyscyplinarne” 2017, nr 1(4), s. 238–255.
• Teatr, Mama, Tata i Ja 2019 [Theatre, Mummy, Daddy, and Me 2019], Teatr Lalki i Aktora „Kubuś” w Kielcach, https://www.teatrkubus.pl/teatr-mama-tata-i-ja-2019/aktualnosci [dostęp: 26.05.2019].
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1973 r., sygn. akt III CZP 101/71 [The resolution of the Polish Supreme Court from 26 January 1973, ref. act III CZP 101/71], OSNC 1973, nr 7–8, poz. c118.
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego [Act of 17 November 1964 – Code of Civil Procedure], t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1460.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny [Act of 23 April 1964 – Civil Code], t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1145, 1495.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 2009 r. o ratyfikacji Konwencji w sprawie kontaktów z dziećmi, sporządzonej w Strasburgu w dniu 15 maja 2003 r. [Act of 23 April 2009 on the ratification of the Convention on Contact Concerning Children, signed at Strasbourg on 15 May 2003], Dz.U. z 2009 r. Nr 6, poz. 576.
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy [Act of 25 February 1964 – Family and Guardianship Code], Dz.U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny [Act of 6 June 1997 – Criminal Code], Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy [Act of 6 June 1997 – Executive Penal Code], t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 665 z późn. zm.
• Ward T., Maruna S., Rehabilitation. Beyond the Risk Paradigm, Routledge, London–New York 2007.
• Warsztaty [Workshops], Teatr Lalki i Aktora „Kubuś” w Kielcach, http://www.teatrkubus.pl/galeria/warsztaty [dostęp: 10.11.2019].
• Wedeł-Domaradzka A., Prawo do kontaktów z rodziną osób aresztowanych oraz pozbawionych wolności – rozważania na tle standardów soft-law oraz art. 8 EKPC [The rights to contact with the family of arrested and imprisoned persons – considerations based on soft law standards and art. 8 of the ECHR], „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2016, nr 7, s. 301–318.
• Winiarz J., Ochrona praw matki, dziecka i rodziny [Protection of the Rights of the Mother, Child, and Family], Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1965.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1981 r., sygn. akt III CRN 155/81 [The judgment of the Polish Supreme Court from 25 August 1981, ref. act III CRN 155/81], LEX nr 503248.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., sygn. akt I CKN 1115/00 [The judgment of the Polish Supreme Court from 7 November 2000, ref. act I CKN 1115/00], OSNC 2001, nr 3, poz. 50.
• Wzorcowe reguły minimalne Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczące postępowania z więźniami (Reguły Mandeli) [United Nations Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (Nelson Mandela Rules)], https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Reguly_Mandeli.html [dostęp: 22.05.2019].
• Zalecenie Delegatów Ministrów CM/Rec(2018)5 z dnia 4 kwietnia 2018 r. dotyczące dzieci rodziców osadzonych w zakładach karnych [Recommendation CM/Rec(2018)5 of the Committee of Ministers to member States concerning children with imprisoned parents, adopted on 4 April 2018], https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Polska%20wersja%20jezykowa%20rekomendacji%20CM_Rec%282018%295E.pdf [dostęp: 28.06.2019].
• Zalecenie Komitetu Ministrów Rady Europy do Państw członkowskich Rec(2006)2 w sprawie Europejskich Reguł Więziennych przyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 11 stycznia 2006 r. na 952. posiedzeniu delegatów [Recommendation Rec(2006)2 of the Committee of Ministers to member states on the European Prison Rules, adopted on 11 January 2006 at the 952nd meeting of the Ministers’ Deputies], https://bip.sw.gov.pl/SiteCollectionDocuments/CZSW/prawaczl/document.pdf [dostęp: 17.09.2019].
• Zalecenie R (87) 3 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie Europejskich Reguł Więziennych przyjęte przez Komitet Ministrów Rady Europy w dniu 12 lutego 1987 na 404. posiedzeniu delegatów [Recommendation No. R (87) 3 of the Committee of Ministers to member states on the European Prison Rules, adopted by the Committee of Ministers on 12 February 1987 at the 404th meeting of the Ministers’ Deputies].
• Zarządzenie nr 72/2018 Dyrektora Zakładu Karnego we Włocławku z dnia 17 maja 2018 r. w sprawie ustalenia porządku wewnętrznego Zakładu Karnego we Włocławku [Ordinance No. 72/2018 of the Director of Włocławek Prison dated 17 May 2018 on the drawing up of internal regulations for Włocławek Prison], https://bip.sw.gov.pl/SiteCollectionDocuments/ZK_Wloclawek/72_2018_PORZ%C4%84DEK_WEWNETRZNY.pdf [dostęp: 24.11.2019].

Identifiers

DOI

10.7420/AK2019T