Działalność więzienia w Pińczowie w latach 1939-1944 (dystrykt Radom)

• Authors: Karolina Trzeskowska-Kubasik

Title variants

EN

The operation of the prison in Pińczów in 1939-1944 (Radom district)

Abstracts

EN

During the German occupation, the prison in Pińczów was the largest prison in the Kreishauptmannschaft Busko area. At the same time, the prison in Pińczów together with the Wełecki Forest near Busko-Zdrój was the largest place of execution of the inhabitants of Kreishauptmannschaft Busko. Its activity in 1939-1944 is poorly described in Polish historiography. There are also no articles about personnel losses in its territory. The goal of the article is to characterize prisoners from Pińczów and to discuss German crimes committed on its territory.

PL

W czasie okupacji niemieckiej więzienie w Pińczowie było największym więzieniem na terenie Kreishauptmannschaft Busko. Jednocześnie wraz z Lasem Wełeckim koło Buska-Zdroju stanowiło największe miejsce egzekucji mieszkańców Kreishauptmannschaft Busko. Jego działalność w latach 1939-1944 jest słabo opisana w polskiej historiografii. Brak również publikacji omawiających straty osobowe na jego terytorium. Celem artykułu jest dokonanie charakterystyki działalności więzienia w Pińczowie oraz omówienie zbrodni niemieckich popełnionych na jego terenie.

Keywords

PL

dystrykt Radom; więzienie; zbrodnie niemieckie; egzekucje; miejsce kaźni; system więziennictwa; Kreishauptmannschaft Busko

EN

Radom district; prison; German crimes; executions; Kreishauptmannschaft Busko; prison system; place of execution

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2021
• Issue: XLIII/2
• Pages: 429-457

Dates

published

2021

Contributors

author

Karolina Trzeskowska-Kubasik

• Instytut Pamięci Narodowej

References

• Adamczyk Z. (1969). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie. Ds. 4/68, t. 2.
• ‘Akt zgonu Edwarda Gronieckiego’ [Death certificate od Edward Rudnicki] (1943). Urząd Stanu Cywilnego w Pińczowie.
• ‘Ankieta dot. aresztowania w Łubnicach’ [Question about the arrest in Łubnice] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 4475, cz. 1.
• Auschwitz.org (b.d.). Informacja o więźniach [Information about prisoners]. Dostęp online: http://auschwitz.org/muzeum/informacja-o-wiezniach/ [29.04.2021].
• Bedyński K. (1998). ‘Pozawarszawska konspiracja więzienna na terenach okupowanych przez Niemców 1939–1945. (Udział polskiego personelu)’ [Prison conspiracy in Nazi-occupied Poland 1939–1945 (Participation of Polish Staff)]. Archiwum Kryminologii 33–34, s. 167–212, https://doi.org/10.7420/AK1997-1998E.
• ‘Biogram Piotra Ściany’ [Biographical note of Piotr Ściana] (b.d.). Muzeum Ziemi Buskiej w Busku-Zdroju.
• Bożyk I., Jastrzębski C. i Massalski A. (2018). Dzieje i kultura miasta Pińczowa [History and culture of the town of Pińczów], Pinczow.com.pl. Dostęp online: https://pinczow.com.pl/images/download/Dzieje_i_kultura_miasta_Pi%C5%84czowa.pdf [05.05.2021].
• Cedzyńska J. (1947). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/113.
• Chmielewska H. (1990). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.
• Cieśla I. (1978). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie. Ds. 14/75, t. 1.
• Czenpińska W. (1978). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie. Ds. 14/75, t. 1.
• Czyżyńska W. (1947). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Dębowska Z. (1978). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie. Ds. 14/75, t. 1.
• Domański T. i Jankowski A. (2011). Represje niemieckie na wsi kieleckiej 1939–1945 [German repressions in the village of Kielce 1939–1945]. Kielce: Muzeum Wsi Kieleckiej.
• Duniec M. (1966). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Dziubiński A. (2005). ‘Wojna i okupacja na Kielecczyźnie 1929–1945 (na przykładzie Pińczowa)’ [War and occupation in the Kielce region 1929–1945 (on the example of Pińczów)]. Pińczowskie Spotkania Historyczne 9, s. 6–14.
• Eigenfeld M. (1947). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 459.
• ‘Ewidencja więźniów osadzonych w areszcie powiatowym w Busku-Zdroju’ [Records of prisoners jailing in the poviat arrest in Busko-Zdrój] (1943). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/4623.
• ‘Ewidencja więźniów osadzonych w areszcie powiatowym w Busku-Zdroju’ [Records of prisoners jailing in the poviat arrest in Busko-Zdrój] (1944). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Sygn. 53/4623.
• Fajkowski J. i Religa J. (1981). Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej [Nazi crimes in the Polish village]. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.
• Faliszewski F. (1965). Kartki z przeszłości ruchu ludowego w byłym powiecie stopnickim [Cards from the past of the people’s movement in the former Stopnica poviat]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Fąfara E. (1976). „Wojnar” i jego żołnierze; opowieść o Janie Pszczole „Wojnarze”, komendancie BCH obwodu pińczowskiego [„Wojnar” and his soldiers; a story about Jan Pszczol „Warrior”, commander of the BCH district of Pińczów]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Fraś W. (1947). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/115.
• Garstka A. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/115.
• Groniecki P. (1946). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 459.
• Jabłonkowa S. (1945). ‘Pismo do Komendy Bezpieczeństwa w Pińczowie’ [Letter to the Security Command in Pińczów]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 127/78.
• Jałowiecki R. (b.d.). ‘Pismo do Komendanta Powiatowego MO’ [Letter to the County Commandant of MO]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/4907.
• Jankowski S. (1966). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/4907.
• Jurecka T.H. (1978). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5350.
• ‘Kartoteka dot. Heleny Kowalskiej’ [File on Helena Kowalska] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5759.
• ‘Kartoteka dot. Jerzego Domagały’ [File on Jerzy Domagała] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5759.
• Karwat S. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/113.
• Kawa S. (1947). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. 167/5360.
• Kmiecik S. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/114.
• Korzec W. (1946). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 459.
• Książek W. (1969). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie. Ds. 4/68, t. 2.
• ‘Kwestionariusz o obozach’ [Camp questionnaire] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/102.
• Lanckorońska K. (2001). Wspomnienia wojenne 22 IX 1939 – 5 IV 1945 [War memories 22 IX 1939 – 5 IV 1945]. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Lech T. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/114.
• ‘Lista transportowa’ [Transport list] (15 X 1941). Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 186.
• ‘Lista transportowa’ [Transport list] (25 VII 1941). Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 186.
• ‘Lista transportowa’ [Transport list] (4 XI 1941). Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 186.
• Lubalski T. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/114.
• Majka M. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/114.
• Musiał F. (1972). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Namysło A. i Berendt G. (2014). Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej [Register of facts of repressions on Polish citizens for helping the Jewish population during World War II]. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Strategicznych.
• Nowacki D. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5718.
• Paluszyński T. (1986). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie. Ds. 5/82.
• Peterson L. (1966). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Piątkowski S. (2018). Radom w latach wojny i okupacji niemieckiej (1939–1945) [Radom during the war and the German occupation (1939–1945)]. Lublin, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział w Lublinie.
• ‘Pismo do OKBZH w Kielcach’ [Letter to OKBZH in Kielce] (1978). Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie. Ds. 14/75, t. 1.
• Poniewierski R. (1966). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Poniewierski R. (1976). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Sąd Okręgowy w Kielcach [District Court in Kielce] (1947). ‘Wyrok w sprawie karnej przeciwko Władysławowi Dembińskiemu’ [Judgment in a criminal case against Władysław Dembiński]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 127/79.
• Schäfer W. (1940). ‘Zarządzenie’ [Ordinance]. Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 10.
• ‘Sprawozdanie z przebiegu i wyników śledztwa w sprawie zbrodni hitlerowskich na terenie Buska, Pińczowa i powiatu buskiego’ [Report on the course and results of the investigation into Nazi crimes in Busko, Pińczów and Busko poviat] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5351.
• Straty.pl (b.d.). Wyszukiwanie osób represjonowanych [Searching for repressed people]. Dostęp online: https://www.straty.pl/pl/szukaj [07.04.2021].
• Szarapow M. (b.d). ‘Raport Michała Szarapowa’ [Michał Szarapow’s report]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 127/78.
• Szymańska B. (1948). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/114.
• Trzeskowska–Kubasik K. (2020). ‘Straty osobowe mieszkańców Kreishauptmannschaft Busko’ [Personal losses of the inhabitants of Kreishauptmannschaft Busko]. Wieś polska w czasie II wojny światowej 1, s. 36–55.
• Trzeskowska–Kubasik K. (2021a). Egzekucje mieszkanek Radomia w Lesie we Włoszczowicach oraz w Lesie Skrzypiowskim [Executions of Radom residents in the Forest in Włoszczowice and in the Skrzypiowski Forest], Przystanekhistoria.pl. Dostęp online: https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/77920,Egzekucje-mieszkanek-Radomia-w-Lesie-we-Wloszczowicachoraz-w-Lesie-Skrzypiowski.html [29.04.2021].
• Trzeskowska–Kubasik K. (2021b). Więzienie w Pińczowie – jedno z miejsc kaźni na terenie Kreishauptmannschaft Busko [Prison in Pińczów – one of the execution sites in the Kreishauptmannschaft Busko], Przystanekhistoria.pl. Dostęp online: https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/85129,Wiezienie-w-Pinczowie-jednoz-miejsc-kazni-na-terenie-Kreishauptmannschaft-Busko.html [01.10.2021].
• ‘Ważniejsze akcje partyzanckie w powiecie pińczowskim z okresu okupacji hitlerowskiej’ [The most important partisan actions in the Pińczów district during the Nazi occupation] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/2.
• Wesołowski T. (1947). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/113.
• Witczak A. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/114.
• Wróbel S. (1947). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/114.
• Wróblewski J. (1948). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 179/106.
• ‘Wykaz obozów’ [List of camps] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej. Sygn. 163/47.
• ‘Wykaz osób pomordowanych na terenie więzienia pińczowskiego i północnej części powiatu pińczowskiego’ [List of people murdered in the Pińczów prison and in the northern part of the Pińczów poviat] (1966). Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie. Sygn. 14/75, t. 1.
• ‘Wykaz osób zabitych i uprowadzonych przez władze niemieckie’ [List of people killed and abducted by the German authorities] (b.d.). Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Sygn. 305.
• ‘Wykaz zbrodni popełnionych na mieszkańcach gminy Radzanów’ [List of crimes committed against the inhabitants of the Radzanów commune] (b.d). Archiwum Państwowe w Kielcach. Sygn. 457.
• Wyrozumski J. (red.) (1979). Pińczów i jego szkoły w dziejach [Pińczów and its schools in history]. Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• ‘Zbrodnie niemieckie popełnione na terenie miasta Pińczowa’ [German crimes committed in the city of Pińczów] (b.d.). Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/4907.
• Znojek A. (1966). ‘Informacja’ [Information]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/4907.
• Znojek A. (1966). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/5349.
• Znojek A. (b.d.). ‘Protokół przesłuchania świadka’ [Report from the examination of the witness]. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Okręgowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach. Sygn. 53/4907.

Identifiers

DOI

10.7420/AK2021.28

Biblioteka Nauki

2030445