Świadomość społeczna jako czynnik efektywnego eliminowania handlu ludźmi w Polsce

• Authors: Zbigniew Lasocik

Title variants

EN

Social awareness as a factor of effective elimination of human trafficking in Poland

Abstracts

EN

This article is devoted to the issue of awareness of human trafficking and forced labor among Poles. The analysis is based on the results of social opinion polls conducted in Poland between 1998 and 2020. Although there have been several such surveys, there is so far no summary or commentary on them in the Polish literature. There is extensive empirical material, however, some of the studies raise serious methodological doubts. Finally, interpretation of the results sometimes causes considerable controversy. In professional writing, the problem of social awareness of human trafficking has been discussed much less frequently than such issues as the scale of this phenomenon, the effectiveness of prosecution or the situation of the victims. The narrative axis of this article is Amitai Etzioniʼs concept of an active society. This author argues that a sense of community comes down to the development of optimal responses to emerging social needs. Therefore, questions have to be asked about whether Polish society perceives the problem of human trafficking as important, and whether it has developed the kind of readiness that guarantees that it will "deal" with it in the best possible way. In light of the data collected, and the analysis carried out, the proposed answer is decidedly negative. The article demonstrates that a low level of awareness from citizens became one of the factors that negatively affected the process of building an effective system of eliminating modern slavery in Poland. A poorly informed, passive, and most of all undemanding society turned out to be a “convenient” partner for the state apparatus, which never considered human trafficking to be one of its priorities. Even more, the state has almost completely neglected its duty to build a collective awareness of the danger of this crime, or to support societal responsibility for its victims.

PL

Artykuł ten jest poświęcony problematyce świadomości Polaków na temat handlu ludźmi i pracy przymusowej. Przedmiotem analiz są wyniki badań opinii społecznej, które zostały przeprowadzone w Polsce w latach 1998–2020. Mimo że takich sondaży było kilka, brak w polskiej literaturze ich podsumowania. Z jednej strony mamy do czynienia z obszernym materiałem empirycznym, z drugiej niektóre z badań budzą poważne wątpliwości metodologiczne i po trzecie interpretacja wyników wywołuje czasem istotne kontrowersje. W literaturze światowej problem świadomości społecznej na temat handlu ludźmi też był poruszany zdecydowanie rzadziej niż takie kwestie, jak skala problemu, efektywność ścigania czy sytuacja ofiary. Osią narracyjną tego opracowania jest koncepcja aktywnego społeczeństwa Amitaia Etzioniego, który twierdzi, że sens istnienia wspólnoty sprowadza się do wypracowania optymalnych reakcji na pojawiające się potrzeby społeczne. Dlatego stawiam pytanie, czy społeczeństwo polskie postrzega problem handlu ludźmi jako ważny i czy wypracowało ten rodzaj gotowości, który gwarantuje, że zajmie się nim najlepiej, jak tylko można? W świetle zgromadzonych danych i przeprowadzonych analiz moja odpowiedź jest zdecydowanie negatywna. W artykule dowodzę, że niska świadomość społeczna obywateli stała się jednym z czynników, które negatywnie wpłynęły na proces budowania efektywnego systemu eliminowania współczesnego niewolnictwa w Polsce. Słabo poinformowane i bierne społeczeństwo okazało się wygodnym, bo mało wymagającym, partnerem dla państwa, które nigdy nie uznało handlu ludźmi za jeden z priorytetów swojego działania i niemal zupełnie zaniedbało obowiązek zbudowania zbiorowej świadomości zagrożeń wynikających z tego przestępstwa oraz naszych powinności wobec jego ofiar.

Keywords

PL

handel ludźmi; opinia publiczna; świadomość społeczna; aktywne społeczeństwo; sprawne państwo

EN

human trafficking; public opinion; social awareness; active society; efficient state

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2021
• Issue: XLIII/2
• Pages: 91-126

Dates

published

2021

Contributors

author

Zbigniew Lasocik

• Uniwersytet Warszawski

References

• Awareness of Human Trafficking Survey: Summary of Findings (2017), Gov.scot. Dostęp online: https://www.gov.scot/publications/awareness-of-human-trafficking-survey-summary-of-findings/ [12.05.2021].
• Becker H.S. (1963). Outsiders. Studies in the Sociology of Deviance. London: Free Press.
• Broad R. i Muraszkiewicz J. (2020). ʻThe investigation and prosecution of traffickers: Challenges and opportunitiesʼ. W J. Winterdyk i J. Jones (red.) Palgrave International Handbook of Human Trafficking. Cham: Palgrave MacMillan, s. 707–723.
• CAPE (b.d.). Competence Building, Assistance Provision and Prosecution of Labour Exploitation Cases in the Baltic Sea Region, Trafficking.lv. Dostęp online: http://www.trafficking.lv/en/competence-building-assistance-provision-and-prosecution-of-labour-exploitation-cases-in-the-baltic-sea-region-cape [21.05.2021].
• Demand for Sexual Exploitation in Europe (2017), Frc.research.vub.be. Dostęp online: https://frc.research.vub.be/en/new-project-desire-demand-for-sexual-exploitation-in-europe [23.05.2021].
• Douglas S.A. (1969). ʻBook review: The Active Society. A Theory of Societal and Political Processesʼ. Midwest Journal of Political Science 13(2) s. 332–333.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępująca decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW [Dyrektywa 2011/36/UE], Dz.Urz. UE z 2011 r., L 101, s. 1–11 [Directive 2011/36/EU of the European Parliament and of the Council of 5 April 2011 on preventing and combating trafficking in human beings and protecting its victims, and replacing Council Framework Decision 2002/629/JHA, Journal of Laws of 2011, L 101, s. 1–11].
• Etzioni A. (1968a). ʻSocietal guidance: A key to macro-sociologyʼ. Acta Sociologica 11(4), s. 197–206.
• Etzioni A. (1968b). The Active Society. A Theory of Societal and Political Processes. London, New York: Collier-Macmillan, Free Press.
• Etzioni A. (2003). My Brotherʼs Keeper: A Memoir and a Message. Lanham: Rowman & Littlefield.
• Global Estimates of Modern Slavery: Forced Labour and Forced Marriage (2017). Geneva: ILO, Walk Free Foundation. Dostęp online: https://www.alliance87.org/global_estimates_of_modern_slavery-forced_labour_and_forced_marriage.pdf [12.05.2021].
• Globalslaveryindex.org (2018). Globalslaveryindex.org. Dostęp online: https://www.globalslaveryindex.org/ [20.05.2021].
• GRETA (2018). Assistance to Victims of Human Trafficking. Council of Europe. Dostęp online: https://rm.coe.int/assistance-victims-thematic-chapter-8th-general-report-en/16809ce2e9 [19.11.2021].
• GRETA (b.d.), Coe.int. Dostęp online: https://www.coe.int/en/web/anti-human-trafficking/greta [11.05.2021].
• Hernandez D. i Rudolph A. (2015). ʻModern day slavery: What drives human trafficking in Europe?ʼ. European Journal of Political Economy 38, s. 118–139.
• International and Domestic Law (b.d.), State.gov. Dostęp online: https://www.state.gov/international-and-domestic-law/ [11.05.2021].
• Lasocik Z. (2012). ʻO handlu ludźmi w Polsce, czyli o ewolucji zjawiska i budowie systemu jego eliminowaniaʼ [About trafficking in human beings in Poland, i.e. about the evolution of the phenomenon and the construction of a system for its elimination]. Archiwum Kryminologii 34, s. 481–529.
• Lasocik Z. (2013). ʻO ewolucji przepisów prawa karnego dotyczących handlu ludźmi w Polsceʼ [On the evolution of criminal law provisions relating to trafficking in human beings in Poland]. W A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga i H. Kuczyńska (red.) Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jublieuszowa Professora Jana Skupińskiego [Criminal justice problems. Jubilee book Profesor Jan Skupiński]. Warszawa: Wolters Kluwer, s. 253–266.
• Lasocik Z. (2021). ʻForced labour – well-hidden mechanisms of dependence and enslavementʼ. Archiwum Kryminologii 43(1), s. 271–294. Dostęp online: https://czasopisma.inp.pan.pl/index.php/ak/article/view/2058/1730.
• Lasocik Z. i Wieczorek Ł. (2011). ʻTrafficking for forced labour in Polandʼ. W A. Jokinen, N. Ollus i K. Aromaa (red.) Trafficking for Forced Labour and Labour Exploitation in Finland, Poland and Estonia. Helsinki: HEUNI, s. 165–245.
• Lasocik Z., Rekosz-Cebula E. i Wieczorek Ł. (2014). Handel ludźmi do pracy przymusowej: mechanizmy powstawania i efektywne zapobieganie [Human trafficking for forced labour. Effective prevention and diagnostics of mechanisms]. Warszawa, Sztokholm: Rada Państw Morza Bałtyckiego.
• Lastradainternational.org (b.d.). Lastradainternational.org. Dostęp online: https://www.lastradainternational.org/ [11.05.2021].
• Lee T.M., Markowitz E.M., Howe P.D., Ko C-Y. i Leiserowitz A.A. (2015). ʻPredictors of public climate change awareness and risk perception around the worldʼ. Nature Climate Change 5(11), s. 1014–1020.
• Lodder G.G. (2020). ʻProtection of migrants against labor exploitation in the regulation of migration in the EUʼ. W J. Winterdyk i J. Jones (red.) The Palgrave International Handbook of Human Trafficking. Cham: Palgrave MacMillan, s. 1361–1375.
• Maier N.R.F. (1970). Problem Solving and Creativity in Individuals and Groups Hardcover. Belmont: Brooks/Cole Publishing.
• Makowska M. (2019). Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów [Analysis of existing data. Student guide]. Warszawa: Scholar.
• Outcome Report. Human Trafficking Survey Questionnaire (b.d.), Sigbi.org. Dostęp online: https://sigbi.org/northern-ireland/files/2013/08/SI-survey-report-4.pdf [12.05.2021].
• Poławski P. i Zalewski D. (2017). Problemy społeczne. Między socjologią demaskatorską a polityką społeczną. Księga jubileuszowa dla Kazimierza W. Frieskego [Social problems. Between exposing sociology and social policy. Jubilee book for Kazimierz W. Frieske]. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
• Polska Agencja Prasowa [PAP] (2006). Uwolniono Polaków zmuszanych do niewolniczej pracy we Włoszech [Poles forced into slave labor in Italy were released], Pb.pl. Dostęp online: https://www.pb.pl/uwolniono-polakow-zmuszanych-do-niewolniczej-pracy-we-wloszech-325210 [19.05.2021].
• Pomarańska-Bielecka M. (2006). ʻObraz handlu kobietami w prasie polskiejʼ [The image of trafficking in women in the Polish press]. W Z. Lasocik (red.) Handel ludźmi, zapobieganie i ściganie [Human trafficking, prevention and prosecution]. Warszawa: Ośrodek Badań Handlu Ludźmi UW, s. 339–348.
• Promoting Cooperation among Source, Transit and Destination Countries in Response to Human Trafficking (b.d.), Unodc.org. Dostęp online: https://www.unodc.org/centralasia/en/news/promoting-ccoperation-among-source-transit-and-destination-countries-in-response-to-human-trafficking.html [19.05.2021].
• Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada 2000 r., Dz.U. z 2005 r. Nr 18, poz. 160 [Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons Especially Women and Children, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime, Adopted on 15 November 2000, Journal of Laws of 2005 No. 18, item 160].
• Restavekfreedom.org (b.d.). Restavekfreedom.org. Dostęp online: https://restavekfreedom.org/ [09.11.2021].
• Ross C., Dimitrova S., Howard L.M., Dewey M., Zimmerman C. i Oram S. (2015). ʻHuman trafficking and health: A cross-sectional survey of NHS professionals’ contact with victims of human traffickingʼ. British Medical Journal Open 5(8). Dostęp online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4550705/ [13.05.2021].
• Roth V. (red.) (2012). Defining Human Trafficking and Identifying its Victims. Leiden, Boston: Martinus Nijhoff Publishers.
• Ruiz C., Stiplošek D., Tortel E., Machova J. i Vudrić N. (2019). The Identification of Victims of Human Trafficking in Transit and Destination Countries in Europe. A Practical Guideline for Frontline Workers. Croatian Red Cross. Dostęp online: https://www.trafficking-response.org/wp-content/uploads/2019/03/The-identification-of-victims-of-human-trafficking-in-transit-and-destination-countries-in-Europe_English.pdf [19.05.2021].
• Shield S. (2003). Poverty and Trafficking in Human Beings: A Strategy for Combating Trafficking in Human Beings through Swedish International Development Cooperation. Stockholm: Ministry for Foreign Affairs.
• Smith C.J. i Kangaspunta K. (2012). ʻDefining human trafficking and its nuances in a cultural contextʼ. W J. Winterdyk, B. Perrin i P. Reichel (red.) Human Trafficking Exploring the International Nature, Concerns, and Complexities. Boca Raton, London, New York: CRC Press, s. 19–39.
• Społeczna świadomość zagrożeń związanych z handlem ludźmi i podejmowaniem pracy za granicą. Wyniki badania TNS OBOP [Public awareness of the risks associated with human trafficking and taking up employment abroad] (b.d.), Gov.pl. Dostęp online: https://www.gov.pl/web/handel-ludzmi/spoleczna-swiadomosc-zagrozen-zwiazanych-z-handlem-ludzmi-i-podejmowaniem-pracy-za-granica [04.05.2021].
• Społeczna świadomość zagrożeń związanych z handlem ludźmi i podejmowaniem pracy za granicą 2015. Raport z badania [Public awareness of the risks associated with human trafficking and taking up employment abroad 2015. Report from the survey] (2015), Handelludzmi.eu. Dostęp online: http://www.handelludzmi.eu/hl/struktura-instytucjona/prowadzone-projekt/poprawa-zdolnosci/aktualnosci/6554,Spoleczna-swiadomosc-zagrozen-zwiazanych-z-handlem-ludzmi-i-podejmowaniem-pracy-.html [18.11.2021].
• Sprawa karna, sygn. III K 21/07. Sąd Okręgowy w Krakowie [Criminal case, ref. III K 21/07. District Court in Krakow].
• Tomaszewski K. (2020). ʻRola czynnika ludzkiego w kształtowaniu polityki energetycznej współczesnego państwaʼ [The role of the human factor in shaping the energy policy of contemporary states]. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne UAM 1, s. 147–169.
• Trafficking in Persons Report, June 2019 (2019). Department of State United States of America. Dostęp online: https://www.state.gov/wp-content/uploads/2019/06/2019-Trafficking-in-Persons-Report.pdf [23.05.2021].
• United Nations (2010). United Nations Global Plan of Action to Combat Trafficking in Persons. Resolution A/64/L.64, Digitallibrary.un.org. Dostęp online: https://digitallibrary.un.org/record/687201 [21.05.2021].
• UNODC (2016). Global Report on Trafficking in Persons 2016. New York: United Nations. Dostęp online: https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/glotip/2016_Global_Report_on_Trafficking_in_Persons.pdf [19.05.2021].
• Ustawa z dnia 16 lutego 2007 o zmianie ustawy o pomocy społecznej, Dz.U. z 2007 r. Nr 48, poz. 320 [Act on social assistance, Journal of Laws of 2007 No. 48, item 320].
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 [The Penal Code, Journal of Laws of 1997 No. 88, item 553].
• Victim-Centered Investigations (b.d.), Ovcttac.gov. Dostęp online: https://www.ovcttac.gov/taskforceguide/eguide/5-building-strong-cases/51-victim-centered-investigations/ [12.05.2021].
• Wieczorek Ł. (2017). Praca przymusowa. Zagadnienia prawne i kryminologiczne [Forced labor. Legal and criminological issues]. Warszawa: Ośrodek Badań Handlu Ludźmi UW.
• Winterdyk J. i Jones J. (red.) (2020). The Palgrave International Handbook of Human Trafficking. Cham: Palgrave MacMillan.
• World Day Against Human Trafficking Spotlights Essential Role of First Responders (2020), News.un.org. Dostęp online: https://news.un.org/en/story/2020/07/1069352 [12.05.2021].
• World Migration Report 2020 (b.d.). Geneva: IOM. Dostęp online: https://publications.iom.int/system/files/pdf/wmr_2020.pdf [23.05.2021].
• Wright E. (2015). Poverty and its Contribution to Human Trafficking, Borgenproject.org. Dostęp online: https://borgenproject.org/poverty-contribution-human-trafficking/ [09.11.2021].

Identifiers

DOI

10.7420/AK2021.32

Biblioteka Nauki

2030536