Zmiany w kontrolowaniu przemocy domowej – aspekty prawne, kryminologiczne i społeczne

• Authors: Paulina Wiktorska

Title variants

EN

Changes in controlling domestic violence – legal, criminological and social aspects

Abstracts

EN

The text includes a description and analysis of selected changes in the approach to controlling domestic violence, taking into account the latest legislative proposal. The text focuses on the most important, selected amendments and successively introduced institutions and procedures which on the one hand increase the scope of state interference in relations between close relatives, and on the other hand increase the possibility of persons affected by violence utilising the available protection. The individual amendments have aroused, and their proposed provisions are still arousing a great deal of controversy of a legal, social, cultural and ethical nature.

PL

Artykuł zawiera opis i analizę wybranych zmian w podejściu do kontrolowania przemocy domowej z uwzględnieniem najnowszych propozycji legislacyjnych. Koncentruje się na najistotniejszych nowelizacjach i wprowadzanych kolejno instytucjach oraz procedurach zwiększających z jednej strony zakres ingerencji państwa w stosunki między osobami najbliższymi, a z drugiej możliwości korzystania z ochrony przez osoby dotknięte przemocą. Poszczególne nowelizacje wzbudzały, podobnie jak obecnie proponowane zapisy, wiele kontrowersji, zarówno natury prawnej, społecznej, kulturowej, jak i etycznej.

Keywords

PL

przemoc domowa; osoba najbliższa; ochrona pokrzywdzonego

EN

domestic violence; close person; protection of the victim

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Archiwum Kryminologii
• Year: 2021
• Issue: XLIII/2
• Pages: 243-266

Dates

published

2021

Contributors

author

Paulina Wiktorska

• Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk

References

• Banasiuk J. (red.) (2014). Czy Polska powinna ratyfikować Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej? Raport Instytutu Ordo Iuris [Should Poland ratify the Council of Europe Convention on preventing and counteracting violence against women and domestic violence? Ordo Iuris Institute Report]. Warszawa: Fundacja Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris. Dostęp online: https://ordoiuris.pl/sites/default/files/inline-files/Raport_przemoc_OI.pdf [03.01.2022].
• Budyn-Kulik M. (2009). Przemoc w rodzinie – analiza wiktymologiczna oraz prawnokarne środki przeciwdziałania [Domestic violence – victimological analysis and criminal law countermeasures]. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
• Centrum Badania Opinii Społecznej [CBOS] (2012). Przemoc i konflikt w domu [Violence and conflict at home]. Warszawa. Dostęp online: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_082_12.PDF [31.12.2022].
• Czerederecka A. (2020). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi [Divorce and the competition for custody of children]. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Czerederecka A. (red.) (2018). Rodzina w sytuacji okołorozwodowej [Family in a divorce situation]. Kraków: Wydawnictwo IES.
• Deklaracja o Eliminacji Przemocy wobec Kobiet uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych – Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 48/104 z 20 grudnia 1993 r. [Declaration on the Elimination of Violence against Women adopted by the United Nations General Assembly – UN General Assembly Resolution 48/104 of December 20 1993].
• Grygorczuk A., Dzierżanowski K. i Kiluk T. (2009). ʻMechanizmy psychologiczne występujące w relacji ofiara – sprawca przemocyʼ [Psychological mechanisms occurring in the victim-perpetrator relationship]. Psychiatria 6(2), s. 61–65.
• Grzyb M. (2017). ‘Hiszpańska ustawa o przemocy ze względu na płeć. Analiza kryminalno – polityczna’ [A criminal and political analysis of the Spanish gender violence law]. Archiwum Kryminologii 39, s. 339–367.
• Grzyb M. i Ostaszewski P. (2018). ‘Kryminologiczne studia nad męskością’ [Masculinity studies]. W E. Drzazga i M. Grzyb (red.) Nowe kierunki kryminologii [New trends in criminology]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, s. 121–134.
• Hołda Z., Hołda J., Ostrowska D. i Rybczyńska J.A. (2004). Prawa człowieka, zarys wykładu [Human rights, outline of the lecture]. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2007/C 303/01), Dz. Urz. UE z 14.12.2007 r., C 303/1 [Charter of the European Union Fundamental Rights (2007/C 303/01), Journals of Laws EU of December 14 2007, C 303/1].
• Kaźmierczak T. i Łuczyńska M. (red.) (1998). Wprowadzenie do pomocy społecznej [Introduction to social assistance]. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
• Konarska-Wrzosek W. (2012). ʻPrzestępstwo znęcania sięʼ [The offense of abuse]. W J. Warylewski (red.) Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym [Crimes against individual goods]. Warszawa: C.H. Beck, s. 908–935.
• Konwencja nr 100 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości, przyjęta w Genewie 29 czerwca 1951 r., Dz.U. z 1955 r. Nr 38, poz. 238 [Convention No. 100 of the International Labor Organization concerning Equal Remuneration of Working Men and Women for Work of Equal Value, adopted at Geneva on 29 June 1951, Journal of Laws of 1955 No. 38, item 238].
• Konwencja ONZ w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty, sporządzona w Paryżu 15 grudnia 1960 r., Dz.U. z 1964 r. Nr 40, poz. 268 [United Nations Convention against Discrimination in Education, drawn up in Paris on 15 December 1960, Journal of Laws of 1964 No. 40, item 268].
• Konwencja ONZ z sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 18 grudnia 1979 r., Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71 [UN Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women, adopted by the UN General Assembly of 18 December 1979, Journal of Laws of 1982 No. 10, item 71].
• Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 r., Dz.U. z 2015 r., poz. 961 [Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence, done at Istanbul on 11 May 2011, Journal of Laws of 2015, item 961].
• Międzynarodowa Konwencja o zwalczaniu handlu kobietami i dziećmi podpisana w Genewie 30 września 1921 r., Dz.U. z 1925 r. Nr 125, poz. 893 [International Convention for the Suppression of Trafficking in Women and Children, signed at Geneva on 30 September 1921, Journal of Laws of 1924 No. 125, item 893].
• Okrasa M. (2021). 16 dni Akcji przeciw przemocy ze względu na płeć [16 days of Action against gender-based violence], Bip.brpo.gov.pl. Dostęp online: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/16-dni-akcji-przeciw-przemocy-ze-wzgledu-na-plec-0 [10.01.2022].
• Olszewska A. (2016). ‘Problematyka przemocy w rodzinie w świetle wybranych uregulowań międzynarodowych’ [The issue of domestic violence in the light of selected international regulations]. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 39, s. 167–189.
• Orzeczenie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25.04 2014 r., 1536/13 [1536/13] [Judgment of the District Court in Łódź of April 25, 2014, 1536/13], niepubl. Legalis.
• Podgórecki A. (1998). Socjologiczna teoria prawa [Sociological theory of law]. Warszawa: Wydawnictwo Interart.
• Postanowienie Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 16.07.2014 r., III Ca 334/14 [III Ca 334/14] [Decision of the District Court in Nowy Sącz of July 16, 2014, III Ca 334/14]. Dostęp online: https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/iii-ca-334-14-postanowienie-sadu-okregowego-w-nowym-521953556 [06.01.2022].
• Postanowienie SO Warszawa-Praga z 2.07.2019 r., IV Ca 712/19 [IV Ca 712/19] [Decision of the District Court Warszawa-Praga of July 2, 2019, IV Ca 712/19]. Dostęp online: www.orzeczenia.ms.gov.pl [10.01.2022].
• Projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (nr projektu UD296) [Draft amendment to the Counteracting Domestic Violence Act and Certain Other Acts]. Dostęp online: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP20210000235/O/M20210235.pdf [07.01.2022].
• Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na rok 2022 (ID200) [Draft resolution of the Council of Ministers on the establishment of the National Program for Counteracting Domestic Violence for 2022 (ID200)] (b.d.), Archiwum.bip.kprm.gov.pl. Dostęp online: https://archiwum.bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r1170018941,Projekt-uchwaly-Rady-Ministrow-w-sprawie-ustanowienia-Krajowego-Programu-Przeciw.html [07.01.2022].
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 z 26.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46 WE, Dz. Urz. UE z 2016 r., L 119 [Regulation of the European Parliament and the EU Council 2016/679 of 26 April 2016 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 EC, Journal of Laws EU of 2016, L 119].
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, Dz.U. z 2011 r., Nr 209, poz. 1245 [Regulation of the Council of Ministers of 13 September 2011 on the „Blue Cards” procedure and „Blue Card” forms, Journal of Laws of 2011 No. 209, item 1245].
• Sakowicz A. (2010). ʻNakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymʼ [Order to leave the apartament ccupied with the victim]. W M. Melezini (red.) Kary i środki karne. Poddanie sprawcy próbie [Penalties and penal measures. Probation of the perpetrator]. Warszawa: C.H. Beck, s. 567–573.
• Słyk J. (2015). ʻOdbieranie dzieci rodzicom na podstawie art. 12 a ustawy z 29.07.2005 o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinieʼ [Taking children away from parents under art. 12a of the Act of 29 July 2005 on Counteracting Domestic Violence]. Prawo w Działaniu 24, s. 263–326.
• Spurek S. (2021). Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Komentarz [Counteracting domestic violence. Comment]. Warszawa: C.H. Beck.
• Starzewski Ł. (2018). Jak przyspieszyć sprawy o nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawcę przemocy. RPO pisze do MS [How to speed up cases for an order to leave the apartment by the perpetrator of violence. The RPO writes to MS], Bip.brpo.gov.pl. Dostęp online: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rzecznik-pyta-resort-sprawiedliwosci-o-przyspieszenie-spraw-nakazu-dla-sprawcy-przemocy-by-opuscil-lokal [09.02.2022].
• Szyszka M. (2012). Kształtowanie wizerunku instytucji pomocy społecznej w mediach [Shaping the image of a social assistance institution in the media]. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
• Uchwała nr 16 Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2021 r. w sprawie ustanowienia Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na rok 2021, MP z 2021 r., item 235 [Resolution No. 16 of the Council of Ministers of 1 February 2021 on the establishment of the National Program for Counteracting Domestic Violence for 2021, MP of 2021, item 235].
• Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2010 r. Nr 125, poz. 842 [Act of 10 June, 2010 amending the Act on Counteracting Domestic Violence and Certain Other Acts, Journal of Laws of 2010 No. 125, item 842].
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1460 ze zm. [Act of 17 November 1964 – Civil Procedure Code, Journal of Laws of 2019, item 1460].
• Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, Dz.U. z 2020 r., poz. 344 [Act of 18 July 2002 on the provision of electronic services, Journal of Laws of 2020, item 344].
• Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 821 [Act of 20 May 1971 Petty Offenses Code, Journal of Laws of 2019, item 821].
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Dz.U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493 ze zm. [Act of 29 July 2005 on Counteracting Domestic Violence, Journal of Laws of 2005 No. 180, item 1493].
• Ustawa z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2020 r., poz. 288 [Act of 30 April 2020 amending the Act – Civil Procedure Code and certain other acts, Journal of Laws of 2020, item 288].
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 ze zm. [Act of 6 June 1997 – Penal Code, Journal of Laws of 1997 No. 88, item 553].
• Wiktorska P. (2020). ʻDziecko w sytuacji przemocy w rodzinie w ujęciu kryminologicznymʼ [Criminological aspect of child in a situation of domestic violence]. W J. Haberko, K. Jadach, P. Wiktorska i M. Łączyńska-Porawska (red.) Dziecko – rodzice – państwo w kontekście świadczeń zdrowotnych, edukacyjnych i przemocy domowej [Child – parents – state in the context of health services, education and domestic violence]. Warszawa: Wydawnictwo INP PAN, s. 99–120.
• Wiktorska P. (2021). ʻProcedury prawne związane z możliwościami odseparowania sprawcy przemocy domowej od osoby doświadczającej przemocyʼ [Legal procesures connected with the possibilities of separating the perpetrator of domesctic violence from the survivor of violence]. Prawo w Działaniu 45, s. 80–90.
• Wlaźlak K. (2012). ʻProblemy funkcjonowania zespołów interdyscyplinarnych ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinieʼ [Problems in the functioning of interdisciplinary teams for counteracting domestic violence]. Samorząd Terytorialny 4, s. 63–73.
• Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego z 28 sierpnia 2014 r., K 15/14 [Application to the Constitutional Tribunal of 28 August 2014, K 15/14] (2014).
• Wrona G. (2020). Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Komentarz [Act on Counteracting Domestic Violence. Commentary]. Warszawa: C.H. Beck.

Identifiers

DOI

10.7420/AK2021.36

Biblioteka Nauki

2030519