Alicja na wygnaniu. Anya v strane chudes Vladimira Nabokova jako przykład adaptacji

• Authors: Olga Letka-Spychała

Title variants

EN

Alice in Exile. Anya v strane chudes by Vladimir Nabokov as an Example of Adaptation

Abstracts

EN

This paper explores a Russian translation of Lewis Carroll’s Alice’s Adventures in Wonderland made by Vladimir Nabokov in 1923. A significant aspect of its emergence relates to the fact that the target text was created when the writer and many other representatives of the Russian intelligentsia were living in exile. The starting point for the article is the hypothesis that Nabokov’s version is an adaptation. The aim of the paper is to show how adaptive procedures influence the original and what profits and losses they produce. The author focuses on two elements of the book: the names of the characters and literary allusions both filtered through the Russian culture by the translator. Their juxtaposition with the original reveals changes in the semantic layer of proper names and in the formal structure of parodied texts. Nevertheless, this “domestication” also brings a new value. It enriches the target text with an additional therapeutic function which allowed Russian expatriates and their children to deal with hardships of exile and to keep Russian canonical literary works in their minds.

PL

Niniejszy artykuł jest poświęcony rosyjskojęzycznemu przekładowi Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla wykonanemu przez Vladimira Nabokova w 1923 roku (Аня в Странe Чудес). Istotnym elementem jego genezy jest fakt, iż tekst sekundarny powstawał w czasie, gdy pisarz, podobnie zresztą jak inni członkowie rosyjskiej inteligencji, przebywał na emigracji. Punktem wyjścia dla rozważań jest potraktowanie Nabokovowskiej wersji jako adaptacji, celem – wskazanie w jaki sposób adaptacyjne zabiegi zniekształciły oryginał, na jakie zyski i straty go naraziły. Autor skupia się na dwóch elementach tytułowej Krainy Czarów: nazwach bohaterów oraz literackich aluzjach przepuszczonych przez tłumacza przez filtr rosyjskiej kultury. Ich zestawienie z oryginałem ujawniło zmiany w warstwie semantycznej antroponimów i układzie formalnym parodiowanych tekstów. Niemniej jednak, udomowienie przyniosło również zyski w postaci wzbogacenia tekstu o funkcję terapeutyczną pozwalającą rosyjskim ekspatriantom przetrwać trudy wygnania i zachować pamięć o utworach należących do rosyjskiego kanonu literackiego.

Keywords

PL

adaptacja; Anya v strane chudes; język rosyjski; przekład; Vladimir Nabokov

EN

adaptation; Anya v strane chudes; Russian language; translation; Vladimir; Nabokov

• Publisher: Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
• Journal: Półrocznik Językoznawczy Tertium
• Year: 2020
• Volume: 5
• Issue: 2
• Pages: 132-151

Dates

published

2020

Contributors

author

Olga Letka-Spychała

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

• https://orcid.org/0000000286714404

References

• Albińska, Karolina (2009) „"Tylko to, co najlepsze jest dość dobre dla dzieci", czyli o dylematach tłumacza literatury dziecięcej”. [W:] Przekładaniec. Półrocznik Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową UJ, 22–23; 259–282.
• Borodo, Michał (2009) „Adaptacje w dobie globalizacji”. [W:] Przekładaniec. Półrocznik Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową UJ, 22–23; 205–219.
• Borodo, Michał (2014) „Przekład, adaptacja i granice wyobraźni”. [W:] Przekładaniec. Półrocznik Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową UJ, 28; 179–194.
• Carroll, Lewis (1998) Alice’s Adventures in Wonderland. Chicago, IL: Volume One Publishing.
• Connolly, Julian (1995) „Ania v strane chudes”. [W:] Vladimir E. Alexandrov (red.) The Garland Companion to Vladimir Nabokov. New York: Garland; 18–25.
• Dąmbska-Prokop, Urszula (2000) Mała encyklopedia przekładoznawstwa. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Języków Obcych i Ekonomii.
• Fet, Victor (2009) „Beheading First: on Nabokov’s Translation of Lewis Caroll”. The Nabokovian 63; 52–63.
• Gardner, Martin (1960) The Annotated Alice: Alice’s Adventures in Wonderland & Through the Looking Glass. New York: C.N. Potter.
• Гарциано, Светлана [Garziano Svetlana] (2017) „«Мы с Временем рассорились в прошлом Мартобре...»: лингвистические и культурологические анахронизмы в переводе B.В. Набокова «Аня в стране чудес» (1923)”. [W:] Детские чтения 12; 206–226.
• Hutheon. Linda (2006) A Theory of Adaptation. New York: Routledge.
• Karlinsky, Simon (1970) „Anya in Wonderland: Nabokov’s Russified Lewis Carroll”. [W:] Alfred Appel, Jr., Charles Newman (red.) Nabokov. Criticism, Reminiscences, Translations and Tributes. New York: Northwestern University Press; 310–315.
• Klingberg, Göte (1986) Children’s Fiction in the Hands of the Translators. Lund: CKW Gleerup.
• Кэрролл, Льюис [Carroll Lewis] (1989) Аня в стране чудес [Alice’s Adventures in Wonderland]. Владимир Набоков (tłum.). Ленинград: Детская литература.
• Kozak, Jolanta (2000) „Alicja pod podszewką języka”. [W:] Teksty Drugie 5; 167–178.
• Markiewka, Tomasz (2013) „Herezja adaptacji. Przekład a etyka różnicy”. [W:] Świat i Słowo 1 (20); 131–143.
• Oittinen, Riitta (1993) I am Me – I am the Other: On the Dialogics of Translating for Children. Tampere: University of Tampere.
• Oittinen, Riitta (2000) Translating for Children. Londyn, Nowy Jork: Garland Publishing.
• Schleiermacher, Friedrich ([1813] 2006) „On the Different Methods of Translating”. [W:] Lawrence Venuti (red.) The Translation Studies Reader. London, New York: Routledge; 44–63.
• Shvabrin, Stanislav (2007) Vladimir Nabokov as Translator: The Multilingual Works of the Russian Period. Los Angeles: University of California Press.
• Weaver, Warren (1964) Alice in Many Tongues: The Translations of Alice in Wonderland. Wiscolin: Madison UP.
• Wordsland.ru. [pobrane z http://wordsland.ru/zs/dolina/index.php?s=20. Data ostatniego dostępu: 20.03.2020].
• Woźniak, Monika (2012) „Adaptacja w przekładach dla dzieci – gawęda terminologiczna”. [W:] Filoteknos 3; 23–36.
• Venuti, Lawrence (1995) The Translator’s Invisibility. The History of Translation. Londyn: Routledge.
• Vid Natalia (2008) „Domesticated Translation: The Case of Nabokov’s Translation of Alice’s Adventures in Wonderland”. [W:] Nabokov Online Journal 2; 1–24.
• Viney Jean-Paul, Jean Darbelnet ([1958] 1995) „A Methodology for Translation.” [W:] Lawrence Venuti (red.) The Translation Studies Reader. London, New York: Routledge; 84–93.
• Zarych, Elżbieta (2016) „Przekład literatury dla dzieci i młodzieży – między tekstem a oczekiwaniami wydawcy i czytelnika”. [W:] Teksty Drugie 1; 206–227.
• Зеньковский, Василий [Zenkovskij Vasilij] ([1925] 2001) „Детская душа в наши дни”. [W:] Василий Зеньковский (red.) Дети эмиграции: воспоминания. Москва: Аграф.

Identifiers

DOI

10.7592/Tertium2020.5.2.Letka

Biblioteka Nauki

1193022