EN
The article examines selected swords from high medieval and late medieval period (the 11th–13th century and 14th–15th century respectively) from the territory of the former State of the Teutonic Order in Prussia which are currently stored in the Malbork Castle Museum as well as in other collections, and a group of seven medieval swords from the National Museum in Szczecin. Apart from typological and chronological issues, also signs, inscriptions on swords and their decoration were examined. In many cases, they allow for linking the discussed objects with the devotional and religious sphere, which is particularly important in the context of crusades led by the knights of the Teutonic Order and their West-European companions against the pagan Balts. The paper also presents analogies of “crusade swords” from other parts of Europe. Based on the analysis of the signs on the sword blades possible production centres have been specified.
PL
Artykuł prezentuje wybrane znaleziska mieczy z okresu pełnego (XI–XIII wiek) i późnego (XIV–XV wiek) średniowiecza z terenów dawnego Państwa Zakonnego w Prusach, które przechowywane są obecnie w kolekcji Muzeum Zamkowego w Malborku i w innych zbiorach, a także zespół siedmiu mieczy średniowiecznych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie. Obok zagadnień typologicznych i chronologicznych szczególną uwagę zwrócono na kwestie znaków, inskrypcji i zdobień na mieczach. W wielu przypadkach pozwalają one na powiązanie omawianych egzemplarzy ze sferą dewocyjno-religijną, co jest szczególnie istotne w kontekście wypraw krzyżowych prowadzonych przez rycerzy zakonu niemieckiego i ich zachodnioeuropejskich gości przeciwko pogańskim Bałtom. W pracy zostały także wskazane analogie mieczy „krucjatowych” z innych części Europy. Analiza znaków na głowniach mieczowych dała podstawę do wysunięcia przypuszczeń na temat możliwych ośrodków produkcji.