Zespół średniowiecznych mieczy z kolekcji Muzeum Zamkowego w Malborku i Muzeum Narodowego w Szczecinie

• Authors: Antoni Romuald Chodyński , Grzegorz Żabiński

Title variants

EN

Selected medieval swords from the collections amassed by the Malbork Castle Museum and the National Museum in Szczecin

Abstracts

EN

The article examines selected swords from high medieval and late medieval period (the 11th–13th century and 14th–15th century respectively) from the territory of the former State of the Teutonic Order in Prussia which are currently stored in the Malbork Castle Museum as well as in other collections, and a group of seven medieval swords from the National Museum in Szczecin. Apart from typological and chronological issues, also signs, inscriptions on swords and their decoration were examined. In many cases, they allow for linking the discussed objects with the devotional and religious sphere, which is particularly important in the context of crusades led by the knights of the Teutonic Order and their West-European companions against the pagan Balts. The paper also presents analogies of “crusade swords” from other parts of Europe. Based on the analysis of the signs on the sword blades possible production centres have been specified.

PL

Artykuł prezentuje wybrane znaleziska mieczy z okresu pełnego (XI–XIII wiek) i późnego (XIV–XV wiek) średniowiecza z terenów dawnego Państwa Zakonnego w Prusach, które przechowywane są obecnie w kolekcji Muzeum Zamkowego w Malborku i w innych zbiorach, a także zespół siedmiu mieczy średniowiecznych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie. Obok zagadnień typologicznych i chronologicznych szczególną uwagę zwrócono na kwestie znaków, inskrypcji i zdobień na mieczach. W wielu przypadkach pozwalają one na powiązanie omawianych egzemplarzy ze sferą dewocyjno-religijną, co jest szczególnie istotne w kontekście wypraw krzyżowych prowadzonych przez rycerzy zakonu niemieckiego i ich zachodnioeuropejskich gości przeciwko pogańskim Bałtom. W pracy zostały także wskazane analogie mieczy „krucjatowych” z innych części Europy. Analiza znaków na głowniach mieczowych dała podstawę do wysunięcia przypuszczeń na temat możliwych ośrodków produkcji.

Keywords

PL

średniowiecze; miecze; znaki; inskrypcje; krucjata; Prusy

EN

medieval period; swords; marks; inscriptions; crusade; Prussia

• Publisher: Muzeum Narodowe w Szczecinie
• Journal: Materiały Zachodniopomorskie
• Year: 2021
• Volume: 17
• Pages: 479-539

Dates

published

2021

Contributors

author

Antoni Romuald Chodyński

• Gabinet Militariów Działu Sztuki Muzeum Zamkowego w Malborku

author

Grzegorz Żabiński

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie Instytut Historii

• https://orcid.org/0000000330911035

References

• Blellsche Waffensammlung 1894 – Blellsche Waffensammlung im Hochschloss zu Marienburg. I. Nummeristes Tageverzeichnis. Abteilung D: Waffen von Kulturvölkern Europas vom Schluss der Eisenalters bis zur Gegenwart, b. Schwerter. Rękopis w zbiorach Muzeum Zamkowego w Malborku. MZM/DH/1988.
• Verzeichniss 1894 – Verzeichniss, welches der Übergabe von der Sammlung an der Verein und danach an das Schloss zu Grunde lag. Nachtrag Zugänge nach Übergabe der Sammlung, Rękopis w zbiorach Muzeum Zamkowego w Malborku. MZM/DH/1988.
• Grzegorz z Nazjanzu. 1967. Mowy wybrane. Warszawa.
• Roździeński W. 1948. Officina ferraria albo huta y warsztat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego (1612). Z unikatu Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie wydał, wstępem i przypisami zaopatrzył Roman Pollak, z 9 tablicami i mapką. Drugie poprawione i uzupełnione wydanie. Katowice–Wrocław. Biblioteka pisarzy śląskich II/2.
• Wigand von Marburg. 2017. Nowa kronika pruska. Oprac. S. Bonenberg, K. Kwiatkowski. Toruń.
• Aleksić M. 2007. Mediaeval swords from Southeastern Europe. Material from 12th to 15th century. Beograd.
• Aleksić M. 2011. One Exceptional Example of Mediaeval Sword Find From Southeastern Europe. W: Non sensistis gladios..., 43–54.
• Betiuk M., Kucypera P., Pudło P. 2011. Miecz, kord a może jedno i drugie? Analiza broni białej odnalezionej w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. W: Non sensistis gladios..., 55–64.
• Biborski M., Pudło P., Stępiński J., Żabiński G. 2012. Barbarzyńska broń? Znalezisko saxa z okolicy Malborka (?). W: M. Franz, Z. Pilarczyk (red.), Barbarzyńcy u bram. Monografia oparta o materiały z VI Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego. Wolin 5–7 sierpnia 2011. Toruń, 68–87. Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego.
• Biborski M., Stępiński J., Żabiński G. 2004. An Early Renaissance Sword from Racibórz. Gladius 24, 187–208.
• Biborski M., Stępiński J., Żabiński G. 2009. Nowe badania nad Szczerbcem – mieczem koronacyjnym królów polskich. Studia Waweliana 14, 235–252.
• Biborski M., Stępiński J., Żabiński G. 2011. Szczerbiec (The Jagged Sword) – The Coronation Sword of The Kings of Poland. Gladius 31, 93–148.
• Biborski M., Żabiński G. 2006. Two late medieval swords from Little Poland. Acta Archaeologica Carpathica 41, 147–160.
• Boeheim W. 1890. Handbuch der Waffenkunde. Leipzig.
• Bohm P. 1924. König Ottokars Schwert. Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift NF 8, 41–46.
• Bujack G. 1884. Die Blellsche Waffenhalle zu Tüngen. Prussia 9, 1–34.
• Carpegna N. di. 1969. Antiche armi dal sec. IX al. sec. XVIII già colleczione Odescalchi. Roma.
• Cetwiński M. 2011. Nie samym mieczem: broń heraldycznych bohaterów. W: Non sensistis gladios..., 79–86.
• Chmielowska A. 1992. Późnośredniowieczny miecz z jeziora Pątnowskiego. W: E. Głosek (red), Arma et ollae. Studia dedykowane Profesorowi Andrzejowi Nadolskiemu w 70 rocznicę urodzin i 45 rocznicę pracy naukowej. Sesja naukowa, Łódź, 7–8 maja 1992 r. Łódź, 41–48.
• Chodyński A.R. 1975. Zbiory oręża w muzeum malborskim. Muzealnictwo 23, 141–148.
• Chodyński A.R. 1999. Zbiory oręża Teodora Józefa Blella (od archeologii po wojnę francusko-pruską). Dzieje jednej kolekcji. W: M.J. Hoffmann, J. Sobieraj (red.), Archeologia ziem pruskich. Nieznane zbiory i materiały archiwalne. Międzynarodowa konferencja pod patronatem Wojewody Olsztyńskiego, Ostróda 15–17 X 1998. Ostróda, 73–84.
• Chodyński A.R. 2002. The Preparations for War Expeditions to Lithuania and Samogitia According to the Chronicle by Wigand of Marburg. Fasciculi Archaeologiae Historicae 15, 39–46.
• Chodyński A.R. 2003. Broń i barwa w czasach krzyżackich od XIII do połowy XIV wieku. Malbork.
• Chodyński A.R. 2006. Rejzy krzyżackie na Litwę i Żmudź według kroniki Wiganda z Marburga. Studia Zamkowe 2, 5–13.
• Chodyński A.R. 2007a. I.2 Szczerbiec – Kronungschwert der polnischen Könige. W: J. Trupinda (red.), Imagines potestatis. Insignien und Herrschaftszeichen in Königsreich polen und im Deutschen Orden. Katalog der Ausstellung im Schlossmuseum in Marienburg 8. Juni – 30. September 2007. Malbork, 75–78.
• Chodyński A.R. 2007b. Miecz rycerski półtoraręczny (kat. V. 18). W: J. Trupinda (red.), Imagines potestatis. Insygnia i znaki władzy w Królestwie Polskim i Zakonie Niemieckim. Katalog wystawy w Muzeum Zamkowym w Malborku 8 czerwca – 30 września 2007 roku. Malbork, 485–486 n.
• Chodyński A.R. 2008. Miecze (XIII–XIV w.) ze znakiem lwa i krzyża. Jedna z hipotez o broni osobistej krzyżowców. W: T. Maćkowski (oprac.), Lwy w heraldyce i sztuce europejskiej. Międzynarodowa konferencja historyczna, Gdańsk, 23 października 2008. Gdańsk, 99–106.
• Chodyński A.R. 2011. Wczesnośredniowieczny miecz ze znakiem krzyża laskowanego z kolekcji Muzeum Zamkowego w Malborku. W: Non sensistis gladios..., 101–112.
• Chodyński A.R., Żabiński G. 2011. Medieval Swords from the Castle Museum in Malbork and the Polish National Museum in Szczecin. The Journal of The Arms & Armour Society 20/4, 113–138.
• Demkowicz K. 2011. Miecze z okresu wpływów rzymskich ze zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Płocku. W: Non sensistis gladios..., 113–120.
• Drboglav D.A. 1984. Zagadki latinskih klejm na mečach IX–XIV vekov (klassifikacija, datirovka i čtenie nadpisej). Moskva.
• Förstner D. 1990. Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa.
• Gałek W. 1995. Miecz św. Piotra, pamiątka jednej z najstarszych legend poznańskich. Kronika Miasta Poznania 2, 221–224.
• Gan P., Hensel Z. 2015. Medieval weaponry from the River Dziwna, the Wolin Commune, in the light of metallographic analyses. Fasciculi Archaeologiae Historicae 28, 71–82.
• Gessler E.A. 1912–1914. Die ritterliche Bewaffnung von 1386 zur Zeit der Schlacht von Sempach. Zeitschrift für Historische Waffenkunde 6, 190–211.
• Głosek M. 1973a. Próba analizy znaków na mieczach średniowiecznych ze zbiorów polskich pod kątem ich rodzimego pochodzenia. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 21/2, 325–332.
• Głosek M. 1973b. Znaki i napisy na mieczach średniowiecznych w Polsce. Wrocław–Gdańsk.
• Głosek M. 1984. Miecze środkowoeuropejskie z X–XV w. Warszawa.
• Głosek M. 1987. O napisach łacińskich na mieczach IX–XIV wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 35/2, 297–313.
• Głosek M. 1990. Broń biała długa. W: A. Nadolski (red.), Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1350–1450. Łódź, 111–123.
• Głosek M. 1991. Średniowieczny miecz w Muzeum w Pskowie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 39/2, 171–176.
• Głosek M. 2003. Broń biała. W: A. Nowakowski (red.), Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1450–1500. Toruń, 23–40.
• Głosek M. 2011. Jeszcze raz o tzw. mieczu św. Piotra z archikatedry poznańskiej. Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski 6, 69–76.
• Głosek M., Kajzer L. 1974. Miecz św. Piotra z Katedry Poznańskiej. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 22/2, 231–241.
• Głosek M., Kajzer L. 1975. Zdobiony miecz średniowieczny znaleziony w Osiecznej, pow. Leszno. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 23/2, 279–288.
• Głosek M., Kajzer L. 1976. Miecze z napisami grupy DIC w Europie Środkowej. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 24/2, 217–248.
• Głosek M., Kajzer L., Nadolski A. 1978. Broń średniowieczna z ziem polskich. Katalog Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Łódź.
• Głosek M., Makiewicz T. 1997. Inkrustowany miecz średniowieczny z okolic Zbąszynia w woj. zielonogórskim. Folia Praehistorica Posnaniensia 8, 173–181.
• Głosek M., Makiewicz T. 2007. Two incrusted medieval swords from Zbąszyń, Lubusz Voivodship. Gladius 27, 137–148.
• Głosek M., Makiewicz T., Zierke M. 1994. Średniowieczny miecz z napisem BENEDICTUS ze Zbąszynia, woj. zielonogórskie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 42/1, 59–68.
• Głosek M., Nadolski A. 1970. Miecze średniowieczne z ziem polskich. Acta Archaeologica Lodziensia 19. Łódź.
• Gorczyca K. 2005. Miecze średniowieczne w zbiorach Muzeum Okręgowego w Koninie. Archaeologia Historica Polona 15/1, 421–427.
• Gorczyca K., Górny M. 2016. Dwie głowice mieczy w zbiorach Muzeum Okręgowego w Koninie. Acta Militaria Mediaevalia 12, 7–24.
• Hoffmann M.J. 1993. Theodor Josef Blell. Borussia. Kultura – Historia – Literatura 7, 185–187.
• Huizinga J. 1996. Jesień średniowiecza. Warszawa.
• Huther H. 2007. Die Passauer Wolfsklingen. Legende und Wirklichkeit. Passau.
• Iwańczak W. 1995. Udział Czechów w krucjatach do Ziemi Świętej. W: H. Manikowska, H. Zaremska (red.), Peregrinationes. Pielgrzymski w kulturze dawnej Europy. Warszawa, 118–125.
• Iwańczak W. 2011. O nieszczęsnym rycerzu Wenedzie i jego mieczu uwag kilka. W: Non sensistis gladios..., 157–168.
• Janowski A., Kurasiński T., Pudło P. 2012. A sign, a symbol or a letter? Some remarks on omega marks inlaid on early medieval sword blades. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 29, 83–110.
• Kajzer L. 2011. Nie tylko miecze. W: Non sensistis gladios..., 575–586.
• Kajzer L., Rychter M. 1997. Zespół średniowiecznych militariów z Nowego Korczyna. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 45/2, 145–160.
• Kirpichnikov A.N. 1966. Drievnieruskoje oružije. Moskva–Leningrad. Archeołogija SSSR 1.
• Kirpichnikov A.N. 1996. Nadpisi i znaki na klinkah vostočnoevropeyskih mečey IX–XIII vv. Skandinavski Sbornik 11, 249–295.
• Kopaliński W. 2001. Słownik symboli. Warszawa.
• Kotowicz P.N., Glinianowicz M. 2011. Późnośredniowieczny miecz z sygnowaną głowicą z okolic Jaślisk w ziemi sanockiej. W: Non sensistis gladios..., 201–218.
• Krzyszowski A., Michalak A., Stępnik T. 2014. A medieval sword with remains of a scabbard excavated in Buk in Greater Poland. Acta Militaria Mediaevalia 10, 173–190.
• Kucypera P., Muzolf B., Rybka K. 2012. Późnośredniowieczny miecz ze stanowiska Lutomiersk-Kozłówki 3a–c, pow. pabianicki. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 29, 235–250.
• Kuśnierz J. 2010. Wybrane militaria późnośredniowieczne w zbiorach muzeów i kolekcji prywatnych południowej Lubelszczyzny. Acta Militaria Mediaevalia 6, 211–232.
• Kwiatkowski K. 2016. Wojska Zakonu Niemieckiego w Prusach 1230–1525. Korporacje, jej pruskie władztwo, zbrojni, kultura wojny i aktywność militarna. Toruń.
• Leppäaho J. 1964. Späteisenzeitliche Waffen aus Finnland. Schwertinschriften und Waffenverzierungen des 9.–12. Jahrhunderts. Ein Tafelwerk. Helsinki. Suomen Muinaismuistoyhdistyksen Aikakauskirja (Finska Fornminnesföreningens Tidskrift) 61.
• Ławrynowicz O. 2005. Treści ideowe broni rycerskiej w Polsce wieków średnich. Łódź. Acta Archaeologica Lodziensia 51.
• Ławrynowicz O. 2011. Rzecz o mieczykach. W: Non sensistis gladios..., 237–244.
• Ławrynowicz O., Maik J., Nowakowski P.A. (red.) 2011. Non sensistis gladios. Studia ofiarowane Marianowi Głoskowi w 70. rocznicę urodzin. Łódź.
• Ławrynowicz O., Wasiak W. 2015. Nowo odkryty miecz z Łowicza. Acta Militaria Mediaevalia 11, 240–243.
• Magda-Nawrocka M. 1995. Średniowieczny miecz ze Zbąszynia, gm. loco, woj. zielonogórskie. Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 3, 223–227.
• Piszczek Z. (red.) 1983. Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa.
• Marek L. 2004. Wczesnośredniowieczne miecze z Europy Środkowej i Wschodniej. Dylematy archeologa i bronioznawcy. Wrocław.
• Marek L. 2005. Early medieval swords from Central and Eastern Europe: dilemmas of an archaeologist and a student of arms. Wrocław. Acta Universitatis Wratislaviensis 2713. Wrocław.
• Marek L. 2006. Średniowieczne i nowożytne kordy ze Śląska. Acta Militaria Mediaevalia 2, 189–206.
• Marek L. 2008. Broń biała na Śląsku. XIV–XV wiek. Wrocław. Wratislavia Antiqua 10.
• Marek L. 2014a. Europejski styl. Militaria z Elbląga i okolic. Wrocław.
• Marek L. 2014b. The Blessing of Swords. A New Look into Inscriptions of the Benedictus-type. Acta Militaria Mediaevalia 10, 9–20.
• Marek L. 2017. Średniowieczne uzbrojenie Europy łacińskiej jako ars emblematica.. Wrocław. Wratislavia Antiqua 22.
• Marek L., Stolarczyk T. 2011. Dwa nowoodkryte puginały z terenu Śląska – oznaki statusu społecznego czy dowody późnośredniowiecznego egalitaryzmu? W: P. Kucypera, P. Pudło (red.), Cum arma per aeva. Uzbrojenie indywidualne na przestrzeni dziejów. Toruń, 201–221.
• Michalak A. 2011. „From Every Side Armed with a Cross Sign”. A Crusader’s Sword from the Collection of the Hungarian National Museum in Budapest. W: I.M. Ţipuc (ed.), Militaria Mediaevalia in Central and South Eastern Europe. Sibiu, 53–71. Conference papers. Studia Universitatis Cibiniensis, Series Historica 8, Supplementum No. 1.
• Michalak A. 2019. Arma confinii. Przemiany późnośredniowiecznej broni na rubieżach Śląska, Wielkopolski, Brandenburgii i Łużyc. Zielona Góra.
• Mielczarek M. 1993. Cataphracti and Clibanarii. Studies on the Heavy Armoured Cavalry of the Ancient World. Łódź.
• Müller H., Kölling H. 1981. Europäische Hieb- und Stichwaffen aus der Sammlung des Museums für Deutsche Geschichte. Berlin.
• Nadolski A. 1968a. Szczerbiec (próba analizy bronioznawczej). Acta Archaeologica Lodziensia 17, 105–123.
• Nadolski A. 1968b. Miecz ze znakiem wilka znaleziony w Gdańsku. W: K. Jażdżewski (red.), Liber Iosepho Kostrzewski Octogenario a veneratoribus dicatus. Wrocław–Warszawa– Kraków, 551–556.
• Non sensistis gladios – Ławrynowicz O., Maik J., Nowakowski P.A. (red.) 2011. Non sensistis gladios. Studia ofiarowane Marianowi Głoskowi w 70. rocznicę urodzin. Łódź.
• Nosek E., Stępiński J. 2011. Badania metaloznawcze poznańskiego miecza św. Piotra z Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu. Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski 6, 77–103.
• Nowakowski A. 1994. Arms and Armour in the Medieval Teutonic Order`s State in Prussia. Łódź.
• Nowakowski P.A. 2006. Arsenały domowe rycerstwa polskiego w średniowieczu. Toruń.
• Oakeshott E. 1964. The Sword in the Age of Chivalry. Woodbridge.
• Oakeshott E. 2000. The Records of the Medieval Sword. Wyd. 2. Woodbridge.
• Pastoureau M. 2006. Średniowieczna gra symboli. Przeł. H. Igalson-Tygielska. Warszawa.
• Piaskowski J. 1991. Walenty Roździeński i jego poemat kuźniczy „Officina ferraria”. Katowice.
• Pizuński P. 1997. Poczet wielkich mistrzów krzyżackich. Gdańsk.
• Pleszczyński A. 2010. Znaczenie symboliczno-insygnialne dekoracji pochwy tzw. Miecza Rzeszy (wykonanej ok. 1070 r.). W: A. Odrzywolska-Kidawa (red.), Klio viae et invia. Opuscula Marco Cetwiński dedicata. Warszawa, 827–834.
• Pollak R. 1933. Staropolski poemat o górnikach i hutnikach. Przegląd Współczesny 138, 112–124.
• Pudło P. 2014a. Historia pewnego miecza, czyli o pożytkach z kwerend muzealnych. Acta Militaria Mediaevalia 10, 204–206.
• Pudło P. 2014b. What do we really know about the sword from Nowa Wioska in Świebodzin District? Archeologia Środkowego Nadodrza 11, 193–199.
• Rybka K. 2011. Najnowsze badania militariów na przykładzie wybranych mieczy z terenu Polski. W: P. Kucypera, P. Pudło (red.), Cum arma per aeva. Uzbrojenie indywidualne na przestrzeni dziejów. Toruń, 107–125.
• Sachs R. 1986. Średniowieczny miecz z Osiecznej koło Leszna i jego interpretacja. Poznań, 57–61. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Nauk o Sztuce. Sprawozdania 103.
• Schmid B. 1930. Waffen in der Marienburg. Deutsche Monatshefte 10, April 1929 bis Mai 1930, 268–271.
• Seitz H. 1965. Blankwaffen. Braunschweig.
• Siciński M. 2000. Najcenniejsze nabytki Muzeum Wojska Polskiego w latach 1993–1996. Muzealnictwo Wojskowe 7, 63–68.
• Sobolewski J.P. 1998. Szczerbiec. Insygnium-amulet Bolesława Pobożnego. W: J. Tyszkiewicz (red.), Z dziejów średniowiecznej Europy Środkowowschodniej. Zbiór studiów. Warszawa, 71–94.
• Stalsberg A. 2011. Vlfberht Problems. Identification. Documentation. Variants of Inlays. Dating Problems. W: Non sensistis gladios…, 389–404.
• Steinbrecht C. 1916. Nachrichten der Königlichen Schlossbauverwaltung zu Marienburg Westpr[eussen]. Danzig.
• Stępiński J., Żabiński G., Nosek E. 2015. Metallographic examinations of St Peter’s Sword from the Archdiocesan Museum in Poznań. Waffen- und Kostümkunde 57/1, 19–62.
• Świętosławski W. 1999. Arms and Armour of the Nomads of the Great Steppe in the Times of the Mongol Expansion (12th –14th Centuries). Łódź.
• Szymczak J. 2008. Pojedynki i harce, turnieje i gonitwy. Walki o życie, cześć, sławę i pieniądze w Polsce Piastów i Jagiellonów. Warszawa.
• Szymczak J. 2017. Rycerz z bronią zaczepną. Miecze (XIII–XIV w.).Warszawa.
• Volkmann A. 2008. Die Schwertfunde des unteren Oder-und Warthegebiets – Insignien einer spätslavischen Elite. Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift 3, 431–478.
• Waffen aus Vier Jahrhunderten. Europäische und orientalische Waffen aus der Sammlung des Nationalmuseums Kielce. Katalog zur Ausstellung im Museum Höxter-Corney, Mai-November 1999 (Komisarze wystawy: Ryszard de Latour, Jan Główka, Werner Altmeier, Holger Rabe). Höxter 1999.
• Wagner T.G., Worley J., Blennow A.H., Beckholmen G. 2009. +INNOMINEDOMINI+ Medieval Christian invocation inscriptions on sword blades. Waffen- und Kostümkunde – Zeitschrift für Waffen- und Kleidungsgeschichte 51/1, 11–52.
• Warfare in the Middle Ages. 2001. Acta Archaeologica Lodziensia 47.
• Warzecha R. (Dimicator) 2020. Mysterious Symbols on the Blade of the Szczecin Sword. <https://www.patreon.com/posts/mysterious-on-of-32869119> [dostęp: 12 IX 2021].
• Wegeli R. 1902–1905. Inschriften auf mittelalterlichen Schwertklinge. Zeitschrift für Historische Waffenkunde 3.
• Wiklak H. 1968. Dwa miecze inkrustowane z Polski środkowej. Wiadomości Archeologiczne 33/2, 169–172.
• Žákovský P. 2008. Značené vrcholně a pozdně středověké dlouhé meče ze sbírek Městského muzea v Broumově. Archaeologia Historica 33, 471–490.
• Žákovský P. 2014. Long swords in the Highlands Museum (Museum Vysočiny) in Jihlava, Telč branch. Acta Militaria Mediaevalia 10, 214–216.
• Žákovský P., Cymbalak T., Hošek J., Dejmal M. 2017. Nález pozdně středověkého dlouhého meče z Prahy – Nového Města. Přehled výzkumů 58/2, 141–187.
• Žákovský P., Hošek J., Sedláčková L. 2013. Meče 11.–13. století z území Moravy. Archaeologia Historica 38/1, 219–270.
• Załuski S. 2013. Późnośredniowieczny miecz ze zbiorów Muzeum Miasta Wąwolnicy. Acta Militaria Mediaevalia 9, 242–243.
• Zdaniewicz R. 2011. Dwie ortogonalne głowice mieczy z terenu Górnego Śląska. W: Non sensistis gladios…, 495–504.
• Żabiński G. 2017. A late medieval Sword from the River Wisla near Gniew (Mewe) in Pomerelia. Fasciculi Archaeological Historicae 30, 163–179.
• Żabiński G., Stępiński J., Biborski M. 2014. Technology of Sword Blades from the La Tène Period to the Early Modern Age. The Case of What Is Now Poland. Oxford.
• Żygulski jun. Z. 2008. Szczerbiec w rękach pruskich i rosyjskich (1795–1924). W: A. Grzybowski, Z. Żygulski jun., T. Grzybowska (red.), Urbs celeberrima. Księga pamiątkowa na 750-lecie lokacji Krakowa. Kraków, 309–355.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2092154