Pierwsze czasopisma dla dzieci i młodzieży na ziemiach polskich. W dwusetną rocznicę powstania „Rozrywek dla Dzieci”

• Authors: Joanna Falkowska

Title variants

EN

The First Periodicals for Children and Youth on Polish Lands. On the 200th Anniversary of the Establishment of Rozrywki dla Dzieci

Abstracts

EN

Rozrywki dla Dzieci, the first local periodical with the children’s audience in its title, appeared on Polish lands in the first half of the 19th century. Its creation was inspired by Western publications (English, German and French) aimed at the youngest readers. This article refers to the following periodicals and their creators: Rozrywki dla Dzieci Nowe Rozrywki dla Dzieci, Tygodnik dla Dzieci, Dziennik dla Dzieci, Skarbiec dla Dzieci, Przyjaciel Dzieci (published in Lviv), Wianki, Dzwonek. Pismo Młodemu wiekowi, Szkółka dla Dzieci, Szkółka dla Młodzieży, Czytelnia dla Młodzieży, Przyjaciel Dzieci (published in Warsaw). It gives a synthetic description of their content. These periodicals held an educational function, popularising knowledge or inspiring readers to search for their own areas of interest. They were the result of their creators’ understanding of the role that this type of writing had in the formation of the young generation. They also provided support not just to parents who wanted to raise their children consciously, but also to schools, offering content that often went beyond the curriculum. They also strengthened the linguistic competence of young readers and prepared them to be receptive to more serious content. Despite many flaws, which are pointed out by contemporary researchers, they served as a source of inspiration for subsequent generations of creators of periodicals for children and young people.

Keywords

EN

periodical press; press for children and youth; periodicals; education; history of education

PL

czasopiśmiennictwo; prasa dla dzieci i młodzieży; periodyki; wychowanie; historia wychowania

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
• Journal: Rozprawy z Dziejów Oświaty
• Year: 2024
• Volume: 61
• Pages: 55-75

Dates

published

2024

Contributors

author

Joanna Falkowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Chmielowski P., Czasopisma dla młodego wieku, [w:] Encyklopedia wychowawcza, t. 3, Warszawa 1885, s. 110–154.
• Falkowska J., Czasopiśmiennictwo dla dzieci i młodzieży w Polsce. Stan badań i perspektywy badawcze, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika” 2021, t. 42, nr 2, s. 95–116.
• Gajak-Toczek M., Jeden rok życia „Dziennika dla Dzieci” Stanisława Jachowicza, [w:] Stare i nowe. Czasopisma dla dzieci i młodzieży, red. B. Olszewska, E. Łucka-Zając, Opole 2013, s. 71–84.
• Głos M., Matuszko K., Prasa w rękach kobiet– działalność pierwszych polskich redaktorek. Rekonesans badawczy, [w:] W kręgu prasy dawnej i współczesnej. Wybrane problemy, red. J. Kowal, M. Patro-Kucab, P. Podolska, Rzeszów 2021, s. 116–140.
• Grabowski S., Na przyszły pożytek. Z dziejów polskiej prasy dla dzieci 1824–1939, Pułtusk 2001.
• Jarowiecki J., Studia nad prasą polską XIX i XX wieku, Kraków 1997.
• Kaniowska-Lewańska I., Literatura dla dzieci i młodzieży do roku 1864. Zarys rozwoju. Wybór materiałów, Warszawa 1973.
• Kaniowska-Lewańska I., Twórczość dla dzieci i młodzieży Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, Opole 1964.
• Knapowska W., Ewaryst Estkowski w świetle badań współczesnych, „Przegląd Zachodni” 1955, nr 1–2, s. 266–271.
• Kolasa W., The First Polish Children’s Magazines (1824–1830), „Zeszyty Prasoznawcze” 2017, t. 60, nr 4, s. 889–891.
• Kolasa W.M., Woźniakowski K., Rogoż M., Prasa dla dzieci i młodzieży 1824–1918, t. 1, Kraków 2018.
• Kolasa W.M., Kwiecień S., Rogoż M., Prasa dla dzieci i młodzieży 1824–1918, t. 3, Kraków 2018.
• Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1918, Warszawa 1975.
• Kwaśniewska-Powrożnik J., Czasopisma w służbie dzieciom, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2007, nr 88, s. 49–54.
• Kwiecień S., Poznańskie czasopisma dla dzieci i młodzieży do 1918 roku, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2016, z. 211, s. 254–273.
• Libera L., „Rozrywki dla Dzieci” jako czasopismo narodowe, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1982, t. 21, nr 1, s. 5–16.
• Pastuszak-Cybulska J., Łąkiecko-żegocińskie akcenty pisarstwa laskowskiej emancypantki Julii Lewieckiej z Goczałkowskich, „Kronika Ziemi Żegocińskiej” 2021, nr 8, s. 86.
• Pękalska M., Popularnonaukowe czasopismo „Skarbiec dla Dzieci” 1830, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2006, t. 9, nr 18, z. 2, s. 5–19.
• Przecławska A., Czasopisma dziecięce i młodzieżowe, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomykało, Warszawa 1993, s. 77.
• Rogoż M., Woźniakowski K., Kwiecień S., Prasa dla dzieci i młodzieży 1824–1918, t. 2, Kraków 2018.
• Szymańska B., „Tygodnik dla Dzieci” Ignacego Kajetana Chrzanowskiego – jedno z pierwszych czasopism dla młodych Polaków, „Ze Skarbca Kultury: biuletyn informacyjny Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1989, t. 34, nr 48, s. 11–151; 1996, nr 6, s. 3–6.
• Wichrowska E.Z., Karol Kazimierz Sienkiewicz (1793–1860), „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2005, r. 40, s. 169–190.
• Woźniakowski K., Pierwsze lata warszawskiego „Przyjaciela Dzieci”: w kręgu Fryderyka Henryka Lewestama i współpracowników (kwiecień 1861–czerwiec 1865), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2015, nr 13, s. 75–109.
• Żarów-Mańszewska L., „Dziennik dla Dzieci” Stanisława Jachowicza, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1961, t. 4, s. 125–176.
• Żmichrowska J.M., Ewaryst Estkowski – prekursor nowatorstwa pedagogicznego w Polsce 1820–1856, „Zeszyty Pedagogiczno-Medyczne” 2012, t. 18, s. 75–79.

Identifiers

Biblioteka Nauki

59193153