Miejsce pamięci jako przestrzeń zaangażowania. Koncepcja ideowo-artystyczna muzeum i miejsca pamięci w Sobiborze

• Authors: Elżbieta Błotnicka-Mazur

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy realizacji nowej koncepcji ideowo-artystycznej Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady, wyłonionej w konkursie z 2013 roku. Autorka analizuje zwycięski projekt obejmujący oprócz opracowania przestrzennego terenów poobozowych także budowę obiektu muzealnego – ten etap został już zrealizowany, budynek udostępniono w 2020 roku. Autorka proponuje używanie pojęcia „przestrzeń zaangażowania”, jako najlepiej charakteryzującego miejsca pamięci powstające na terenach dawnych nazistowskich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady ludności pochodzenia żydowskiego. Jako punkt wyjścia przywołane zostają wcześniejsze przykłady upamiętniania takich miejsc, począwszy od pierwszych pomników z lat 40. XX w., poprzez niezwykle istotny w procesie redefinicji pomnika konkurs na Międzynarodowy Pomnik Ofiar Obozu w Birkenau z 1957 roku. Nagrodzony – choć niezrealizowany z powodu protestów byłych więźniów Auschwitz – projekt Pomnika-Drogi Oskara Hansena i zespołu stał się odtąd punktem odniesienia dla kolejnych koncepcji. W relacji do pojęcia kontr-pomnika (counter-monument) Jamesa E. Younga zostaje także wspomniane założenie memorialne na terenie byłego obozu zagłady w Bełżcu z 2004 roku. Głównym przedmiotem analiz artykułu jest jednak refleksja nad środkami, dzięki którym aktualnie organizowane Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze – w tym stała ekspozycja w nowo wybudowanym obiekcie muzealnym – stają się „przestrzenią zaangażowania” dla współczesnych odbiorców na różnych poziomach percepcji ich wielozmysłowej aktywności nieodzownej w procesie pamiętania.

Keywords

PL

Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze; „przestrzeń zaangażowania”; pomnik; koncepcja kontr-pomnika (counter-monument)

• Publisher: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Journal: Muzealnictwo
• Year: 2021
• Issue: 62
• Pages: 140-150

Dates

published

2021

Contributors

author

Elżbieta Błotnicka-Mazur

• Instytut Nauk o Sztuce Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

Identifiers

Biblioteka Nauki

27323895