Zróżnicowanie i elastyczność postępowania diagnostycznego na przykładzie diagnozy logopedycznej pacjentów oddziału neurologicznego Szpitala Czerniakowskiego sp. z o.o. w Warszawie

• Authors: Olga Jauer-Niworowska , Anna Lis-Skowrońska

Title variants

EN

Variability and flexibility of diagnostic procedures as exemplified by speech-language diagnosis of patients in the neurology department of Szpital Czerniakowski sp. z o.o. in Warsaw

Abstracts

EN

The text describes the variability and flexibility of speech-language diagnostic procedures which are adjusted to special needs of patients of neurological ward. The authors use tools that have been specifically developed by them. The diagnostic procedure includes: case history, short conversation, the speech-language abilities assessment (creating and understanding of verbal messages), preliminary assessment of speech abilities using deliberately prepared words and sentences, non-verbal capacities evaluation, primary functions assessment. The authors share the clinical and experimental approach to the speech-language diagnosis and justify the designated procedure for the preliminary speech-language diagnosis. They also underscore the complexity of the connections between biopsychic and environmental factors that can influence the process of speech-language diagnosis process.

PL

Tekst obrazuje zróżnicowanie i elastyczność logopedycznego postępowania diagnostycznego dostosowanego do specyficznych potrzeb osób badanych na oddziale neurologicznym. Autorki wykorzystują podejście eksperymentalno-kliniczne z użyciem opracowanych przez siebie narzędzi badawczych. Prezentują schemat postępowania diagnostycznego obejmującego: skrócony wywiad logopedyczny lub rozmowę z badanym, ocenę możliwości językowych (tworzenia i odbioru komunikatów słownych), wstępną ocenę możliwości realizacyjnych z użyciem materiału wyrazowego lub zdaniowego, ocenę sprawności niewerbalnej artykulatorów oraz ocenę funkcji prymarnych. Autorki uzasadniają przyjęty sposób wstępnej diagnozy logopedycznej. Podkreślają złożoność powiązań między sposobem funkcjonowania komunikacyjnego chorych a indywidualnymi uwarunkowaniami biopsychicznymi i warunkami środowiskowymi wpływającymi na przebieg procesu diagnozy.

Keywords

PL

logopedia; diagnoza; udar mózgu; neurologia

EN

speech-language therapy; diagnosis; stroke; neurology

• Publisher: Towarzystwo Kultury Języka
• Journal: Poradnik Językowy
• Year: 2024
• Volume: 813
• Issue: 4
• Pages: 47-61

Dates

published

2024

Contributors

author

Olga Jauer-Niworowska

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000184882933

author

Anna Lis-Skowrońska

• Szpital Czerniakowski Sp. z o.o. w Warszawie

• https://orcid.org/000000019027749X

References

• Bitniok, M. 1998. Przesiewowy Test Badania Afazji Frenchay (FAST) – polska wersja. Maszynopis udostępniony przez autora do użytku klinicznego.
• Brola, W., Sobolewski, P. 2018. Leczenie niedokrwiennego udaru mózgu u osób w podeszłym wieku. Neurologia po Dyplomie 4, s. 9–19.
• Darley, F.L., Aronson, A.E., Brown, J.R. 1975. Motor Speech Disorders. Philadelphia: Publisher Saunders.
• Duffy, J.R. 2020. Motor Speech Disorders: Substrates, Differential Diagnosis, and Management. St. Louis, Missouri: Elsevier.
• Edelman, G.M. 1998. Przenikliwe powietrze, jasny ogień. O materii umysłu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Enderby, P., Wood, V., Wade, O. 1987. The Frenchay Aphasia Screening Test: a short, simple test for aphasia appropriate for non-specialist. International Rehabilitation Medicine Association 8, s. 166–170.
• Esenwa, C.C., Czeisler, B.M., Mayer, S.A. 2017. Ostry udar niedokrwienny. W: Merritt Neurologia, t.1, red. E.D. Louis, L.P. Rowland, T.A. Pedley, red. pol. W. Turaj, s. 296–315. Wrocław: Edra Urban & Partner.
• Gałecki, P., Święcicki, Ł. red. wyd. pol. 2015. Kryteria Diagnostyczne z DSM-5, s. 159. Wrocław: Edra Urban&Partner.
• Gatkowska, I. 2012. Diagnoza dyzartrii u dorosłych w neurologii klinicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego .
• Jauer-Niworowska, O. 2009. Dyzartria nabyta. Diagnoza logopedyczna i terapia osób dorosłych. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Jauer-Niworowska, O. 2016. Zaburzenia mowy u osób z chorobą Parkinsona – nie tylko dyzartria. Złożoność uwarunkowań trudności w komunikacji werbalnej. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
• Jauer-Niworowska, O. 2021a. Psychologiczno-motoryczne podejście do diagnozy i terapii osób z dyzartrią. W: Afazjologia, red. Z. Tarkowski, s. 281–316. Warszawa: Wydawnictwo PZWL.
• Jauer-Niworowska, O. 2021b. Diagnoza różnicowa afazji i dyzartrii. W: Afazjologia, red. Z. Tarkowski, s. 265–280. Warszawa: Wydawnictwo PZWL.
• Johnson, A.F., Jacobson, B.H. 2006. Medical Speech-Language Pathology: A Practitioner's Guide. Stuttgart: Georg Thieme Verlag.
• Lewicka, T., Krzystanek, E. 2017. Dysfagia po udarach mózgu – wskazówki diagnostyczne i terapeutyczne. Aktualności Neurologiczne 4 (17), s. 208–212.
• Lis, A., Furmanek, M.I. 2019. Dyzartria w fazie podostrej pierwszego udaru niedokrwiennego z lokalizacją ogniska w obrębie lewego jądra soczewkowatego – opis przypadku. Aktualności Neurologiczne (1) 19, s. 39–44.
• Lis-Skowrońska, A. 2022. Dyzartryczne zaburzenia mowy po jednostronnym udarze niedokrwiennym górnego neuronu ruchowego a inne wybrane typy dyzartrii poudarowej. Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. O. Jauer-Niworowskiej dostępna w Repozytorium Uniwersytetu Warszawskiego.
• Lis-Skowrońska, A., Jauer-Niworowska O., Skowroński, P.I. 2023. Diagnostyka różnicowa zaburzeń konwersyjnych i dyzartrii. Opis przypadku. Aktualności Neurologiczne (2) 23, s. 52–59.
• Litwin, M. 2013. Dyfagia neurogenna. Neurologia po Dyplomie 8 (4), s. 43–50.
• Litwin, T., Członkowska, A. 2014. Ostre niedokrwienie mózgu – udar niedokrwienny i przemijające niedokrwienie mózgu. W: Neurologia, red. A. Stępień, t. 2. Warszawa.
• Łojek, E. 2007. Bateria Testów do Oceny Funkcji Językowych i Komunikacyjnych Prawej Półkuli Mózgu (RHLB-PL). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Łucki, W. 1955. Zestaw prób do badania procesów poznawczych u pacjentów z uszkodzeniami mózgu. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Mierzejewska, H. 1982. Badania porównawcze afazji. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Panasiuk, J. 2013. Afazja a interakcja. Tekst – metatekst – kontekst. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Panasiuk, J. 2018. Zaburzenia mowy u osób w wieku senioralnym – diagnoza i terapia logopedyczna. W: Gerontologopedia, red. W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Brays. 367–423. Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Pąchalska, M. 2007. Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Pąchalska, M. 2011. Afazjologia. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Pruszewicz, A. red. 1992. Foniatria kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo PZWL.
• Pluta-Wojciechowska, D. 2013. Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego. Bytom: Wydawnictwo Ergo-Sum.
• Seniów, J. 2009. Proces zdrowienia chorych z afazją poudarową w kontekście współwystępujących nielingwistycznych dysfunkcji poznawczo-behawioralnych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
• Stelmasiak-Kozłowska, K. i in. 2016. Współczesne metody leczenia udaru niedokrwiennego mózgu – trombektomia: wskazania, przeciwwskazania, rokowania. W: Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce. Choroby, red. J. Nyćkowiak, J. Leśny, s. 31–37. Poznań: Wydawnictwo Młodzi Naukowcy.
• Szeląg, E. 2012. Mózgowa organizacja funkcjonowania poznawczego. W: Wprowadzenie do neurologopedii, red. A. Obrębowski, s. 55–100. Poznań: Wydawnictwo Termedia.
• Tłokiński, W. 2005. Zaburzenia mowy o typie dysartrii. W: Podstawy neurologopedii, red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, s. 907–929. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Identifiers

Biblioteka Nauki

36080682