Późnośredniowieczna piśmienność mieszczańska na Kujawach

• Authors: Agnieszka Bartoszewicz

Title variants

EN

Late Medieval Urban Literacy in Kujawy

Abstracts

EN

The primary source base for research on urban literacy in Kujawy are documents and letters, addressed to the town councils of big cities of Prussia that were drawn up in the offices of several cities (Włocławek, Inowrocław, Radziejów, Brześć Kujawski, Bydgoszcz, Gniewkowo). They are currently stored in the archives in Toruń and Gdańsk. Moreover, there are court books, city council records and bench court registers (Radziejów, Brześć Kujawski, Kowal, Przedecz) in different condition. Another group of sources are the statutes of the guilds in Bydgoszcz. In their view Kujawy appears as an area of high legal culture and rich urban literacy, which - in comparison with other regions of the Polish Kingdom - developed relatively early. This was because of trade contacts between the townspeople of Kujawy and the State of Teutonic Knights and the need to use of the same work and communications tools, as they and merchants of Hansa had. Municipal offices, employing professional, well-educated writers, were not the only centers of urban culture. Late Medieval Kujawy had also a well developed network of parochial schools under guardianship of the councilors, still only a few bourgeois sons went the University of Krakow. It seems that in their case, more important role in education played educational and cultural institutions in Prussia, cathedral schools (Włocławek) and collegiate schools (Kruszwica).

Keywords

PL

Kujawy; piśmienność; mieszczanie

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2010
• Volume: 17
• Issue: 17
• Pages: 81-95

Dates

published

2010

Contributors

author

Agnieszka Bartoszewicz

• Uniwersytet Warszawski

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 274, 275, 277, 6629; Metryka Koronna, t. 10; Akta miejskie radziejowskie, sygn. Radziejów 1–2; Radziejów radz. 1; Akta miejskie kowalskie, sygn. 1; Akta miejskie Nowej Nieszawy, sygn. 1.
• Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Inowrocław, depozyt szewców, sygn. 1.
• Archiwum Państwowe w Gdańsku, Akta miasta Gdańska, sygn. 300 D/7.
• Archiwum Państwowe w Toruniu, Dokumenty i listy, Katalog I, sygn. 153a, 442, 687, 706, 710, 712-713, 719, 728–729, 738, 759, 994, 1186, 1197, 1205, 1207, 1208, 1210, 1273b; Katalog III, sygn. 4076, 4057, 4076, 4086, 4143, 4247, 4309, 4516.
• Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, vol. 2, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1902 (Monumenta medii aevi historica res gestas illustrantia, t. 16).
• Adamska A., Mostert M., Literate Mentalites in Medieval Towns. The Problem of Urban Literacy Revisited [w druku].
• Adamska A., Średniowiecze na nowo odczytane. O badaniach nad kulturą pisma, „Roczniki Historyczne“, t. 65, 1999, s. 129–154.
• Bartoszewicz A., Mieszczanie „litterati” w polskim mieście późnego średniowiecza, „Kwartalnik Historyczny, t. 106, 1999, z. 4, s. 3–19.
• Bartoszewicz A., Piśmienność mieszczańska na późnośredniowiecznym Mazowszu, „Rocznik Mazowiecki”, t. 22, 2010, s. 9–26.
• Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, rkps 19.
• Biskup M., Dzieje miasta w średniowieczu (od końca XII w. do 1466 r.) [w:] Dzieje Inowrocławia, red. M. Biskup, t. 1, Warszawa–Poznań–Toruń 1978.
• Biskup M., Labuda G., Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Gospodarka – Społeczeństwo – Państwo – Ideologia, Gdańsk 1988.
• Bobowski K., O metodach identyfikacji rąk pisarskich w rękopisach średniowiecznych, „Studia Źródłoznawcze”, t. 29, 1985.
• Gałąb M., Szlachcic mieszczaninem. Stanisław Tarnowski, pisarz żupy wielickiej, praca licencjacka, IH Uniwersytet Warszawski 2010.
• Gąsiorowski A., Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich, Poznań 1993.
• Gąsiorowski A., O mieszczanach studiujących na Uniwersytecie Krakowskim w XV wieku [w:] Aetas media, Aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 2000.
• Guldon Z., Lokacje miast kujawskich i dobrzyńskich w XIII–XVI w., „Ziemia Kujawska”, t. 2, 1968, s. 19–46.
• Guldon Z., W czasach szlacheckiej Rzeczypospolitej i początkach zaboru pruskiego (1466–1815) [w:] Dzieje Inowrocławia, red. M. Biskup, t. 1, Warszawa–Poznań–Toruń 1978.
• Herdzin B., Najstarsze dokumenty dotyczące ziemi kujawskiej i dobrzyńskiej w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu [w:] Włocławek i jego dzieje na tle przemian Kujaw i ziemi dobrzyńskiej. Materiały z sesji naukowej (9–10 maja 1994 roku), red. O. Krut-Horonziak, L. Kajzer, Włocławek 1995.
• Jana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, t. IV, Księga jedenasta. Księga dwunasta. 1431–1444, przekł. J. Mrukówna, oprac. Cz. Pirożyńśka, weryfikacja przekładu i red. J. Wyrozumski, Warszawa 2009.
• Janosz-Biskupowa I., O położeniu i przeniesieniu Nieszawy, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. 20, 1955, s. 167–195.
• Jeziorski P., Margines społeczny w dużych miastach Prus i Inflant w późnym średniowieczu i wczesnych czasach nowożytnych, Toruń 2009.
• Keller H., Pragmatische Schriftlichkeit im Mittelalter. Erscheinungsformen und Entwicklungsstufen. Einführung zum Kolloquium in Münster, 17–19 Mai 1989 [w:] Pragmatische Schriftlichkeit im Mittelalter, red. H. Keller, K. Grubmüller, N. Staubach, München 1992, s. 1–7.
• Małowist M., Podstawy gospodarcze zjednoczenia Pomorza Gdańskiego z Polską, „Przegląd Historyczny”, t. 45, 1954, s. 141–187.
• Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400–1508, oprac. A. Gąsiorowski [et al.], t. 1–2, Kraków 2004.
• MRPS, t. I
• Ortyle sądów wyższych miast wielkopolskich z XV i XVI wieku, oprac. W. Maisel, Wrocław 1959.
• Potkowski E., Książka i pismo w średniowieczu. Studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej, Pułtusk 2006, s. 11–32.
• Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Warszawa 1984.
• Potkowski E., Pisarz i jego dzieło w średniowiecznym społeczeństwie [w:] Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, Warszawa 1997.
• Radzimiński A., Tandecki J., Katalog dokumentów i listów krzyżackich Archiwum Państwowego w Toruniu, t. 1, (1251–1454), Warszawa 1994.
• Samsonowicz H., Horyzonty przestrzenne małego miasta. Kontakty Brześcia Kujawskiego w XV wieku [w:] Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995.
• Samsonowicz H., Średniowieczne księgi sądowe małych miast w Polsce [w:] Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów, Poznań 1997.
• Statuty i przywileje cechów bydgoskich z lat 1434–1770, wyd. T. Esman, Z. Guldon, Bydgoszcz 1963.
• Swieżawski A., Kościelecki Mikołaj [w:] Polski słownik biograficzny, t. 14, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968–1969, s. 414.

Identifiers

Biblioteka Nauki

23352269