Pierwszy pokój toruński w stosunkach polsko-krzyżackich do 1423 r.

• Authors: Adam Szweda

Title variants

EN

The First Peace of Toruń in the Polish-Teutonic relations to 1423

Abstracts

EN

The Peace, preliminaries were signed on February 1st, 1411, in Toruń, and ratified on May 10th that year on the bank of the Drwęca River near Złotoryja was the eternal peace which means that its duration was not limited in any way. However, the Polish-Lithuanian side in September 1411, during the court convention in Murzynno was clearly seeking a revision of the Treaty of Toruń. From that very moment on it was a very distinctive feature of royal policy, apparent in subsequent arbitration proceedings before the Roman king Sigismund of Luxemburg, and during the Council of Constance. On the other hand, Teutonic diplomacy constantly referred to the fact that they possessed stamped deed of Władysław Jagiełło with the relevant obligations; transumpts of the Peace of Toruń were made in the Teutonic chancellery several times, in order to use it in contacts with King Sigismund and the Roman Curia. Dispute was ended with another armed conflict and another peace agreement (The Treaty of Mełno of 1422). One of the points provided for release of the act of the Treaty of Toruń to Poland, that was in the hands of the Order. During the ratification convention in May 1423, in the possession of representatives of the Polish king was only a preliminary act and the Teutonic Knights were using the main act even in the early 17th century, even though the Peace of Toruń formally had long expired. The act bearing 38 seals belonging to the ruler and the guarantors of the Polish-Lithuanian side was handed to Sigismund the Old only in 1526 - shortly after that it disappeared, because it is not recorded by the oldest inventories of the Crown Archive.

PL

Pokój, którego preliminaria wystawiono 1 II 1411 r. w Toruniu, a ratyfikowano 10 V tr. nad Drwęcą w pobliżu Złotorii był pokojem „wieczystym” (pax perpetua), co znaczy, że czas jego obowiązywania nie był w żaden sposób ograniczony. Jednak strona polsko – litewska już we wrześniu 1411 r. podczas zjazdu sądowego w Murzynnie podjęła działania wyraźnie zmierzające do rewizji postanowień traktatu toruńskiego. Od tej chwili był to bardzo charakterystyczny rys polityki królewskiej, widoczny podczas kolejnych postępowań arbitrażowych przed królem rzymskim Zygmuntem Luksemburskim oraz na forum soboru w Konstancji. Z drugiej strony dyplomacja zakonna wytrwale odwoływała się do faktu posiadania opieczętowanego dokumentu Władysława Jagiełły ze stosownymi zobowiązaniami; akt pokoju toruńskiego był w kancelarii krzyżackiej kilkakrotnie transumowany, w celu wykorzystania go podczas działań przed Zygmuntem i w Kurii papieskiej. Spór zakończył dopiero kolejny konflikt zbrojny i zawarty w jego konsekwencji następny układ pokojowy (pokój mełneński z 1422 r.). Jeden z jego punktów przewidywał wydanie Polsce dokumentu traktatu toruńskiego, znajdującego się w rękach zakonu. W czasie zjazdu ratyfikacyjnego pod Wieloną w maju 1423 r. w posiadaniu przedstawicieli króla znalazł się tylko dokument wstępny, a Krzyżacy posługiwali się dokumentem głównym jeszcze w początkach XVI w., mimo, że pokój toruński formalnie od dawna już nie obowiązywał. Akt opatrzony 40 pieczęciami należącymi do władcy i gwarantów strony polsko – litewskiej został przekazany Zygmuntowi Staremu dopiero w 1526 r. – niedługo potem zaginął, ponieważ nie odnotowują go najstarsze inwentarze Archiwum Koronnego.

Keywords

PL

Pierwszy Pokój Toruński; stosunki polsko-krzyżackie; Krzyżacy

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2012
• Issue: 19
• Pages: 69-77

Dates

published

2012

Contributors

author

Adam Szweda

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Archiwum Diecezjalne w Płocku, sygn. A 187
• Archiwum Główne Akt Dawnych, tzw. Metryka Litewska, dz. VIII, nr 14
• Baczkowski K., Polityka Zygmunta Luksemburskiego wobec Polski w dwu pierwszych dekadach XV wieku a Mikołaj Trąba, w: Mikołaj Trąba, mąż stanu i prymas Polski, red. F. Kiryk, Kraków 2009
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 134/II
• Codex diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civilis, wyd. G. Fejer, t. X, vol. 5, Buda 1842
• Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae, wyd. M. Dogiel, Wilno 1758
• Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. II, wyd. A. Lewicki, Kraków 1891
• Corpus iuris Polonici, ed. O. Balzer, t. IV/1, Kraków 1910
• Die Berichte der Generalprokuratoren des Deutschen Ordens an der Kurie, bearb. H. Koeppen, Bd. II, Göttingen 1960
• Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, hrsg. E. Weise, Bd. I, Marburg 1970
• Dokumenty strony polsko – litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku, wyd. P. Nowak, P. Pokora, Poznań 2004
• Gougenheim S., Das Cartular von Płock: einige Bemerkungen zur Schriftlichkeit, Archivierung und Geschichte des Deutschen Ordens in der Mitte des 15. Jahrhunderts, w: Die Rolle der Schriftlichkeit in den geistlichen Ritterorden des Mittelalters: innere Organisation, Sozialstruktur, Politik, hrsg. R. Czaja, J. Sarnowsky, Toruń 2009
• GStAPK, XX. HA, Ordensbriefarchiv, nr 4118; Pergamenturkunden, Schiebl. 64, nr 7, 15
• Hanserecesse. Die Recesse und andere Akten der Hansetage von 1256-1430, berab, von K. Koppmann, Bd. VI, Leipzig 1889
• Janosz-Biskupowa I., Zestawienia dokumentów z archiwum Zakonu Krzyżackiego z początków XVI wieku. Przyczynek do roli dokumentów w walce dyplomatycznej Zakonu z Polską, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Historia XIX, Toruń 1984
• Jóźwiak S., Kwiatkowski K., Szweda A., Szybkowski S., Wojna Polski i Litwy z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411, Malbork 2010
• Jóźwiak S., Trupinda J., Organizacja zycia na zamku krzyżackim w Malborku w czasach wielkich mistrzów (1309-1457), Malbork 2007
• Liske X., Zjazd w Poznaniu w roku 1510, Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału historyczno-filozoficznego Akademii Umiejętności, t. 3, Kraków 1875
• Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, wyd. II, t. II, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1892
• Neitmann K., Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen 1230-1449. Studien zur Diplomatie eines spätmittelalterlichen deutschen Territorialstaates, Köln-Wien 1986
• Nowak Z.H., Międzynarodowe procesy polubowne jako narzędzie polityki Zygmunta Luksemburskiego w północnej i środkowowschodniej Europie (1412-1424), Toruń 1981
• Nowak Z.H., Protokół z rokowań polsko-krzyżackich w Grabiu i na kępie wiślanej pod Raciążkiem w roku 1414, w: Prace z dziejów państwa i Zakonu krzyżackiego, red. A. Czacharowski, Toruń 1984
• Ożóg K., Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384-1434), Kraków 2004
• Pelech M., Der verlorene Ordensfoliant 5 (früher Hochmeister – Registrant II) des Hist. Staatsarchivs Königsberg, mit Regesten, w: Beiträge zur Geschichte des Deutschen Ordens, Bd. I, hg. U. Arnold, Marburg 1986
• Sieradzan W., Misja Benedykta Makraia w latach 1412-1413. Z dziejów pokojowych metod rozwiązywania konfliktów międzypaństwowych w Europie Środkowo-Wschodniej w późnym średniowieczu, Malbork 2009
• Szweda A., Organizacja i technika dyplomacji polskiej w stosunkach z zakonem krzyżackim w Prusach w latach 1386-1454, Toruń 2009
• Szweda A., Po wielkiej wojnie. Zjazdy polsko – krzyżackie w 1411 roku, w: Kancelaria wielkich mistrzów i polska kancelaria królewska w XV wieku, red. J. Trupinda, Malbork 2006
• Szweda A., Uwagi o dokumentach rozejmowych i pokojowych z okresu wojny 1409-1411, Zapiski Historyczne 76, 2010, z. 2, s. 67-85
• Wojtkowski A., Tezy i argumenty polskie w sporach terytorialnych z Krzyżakami, Olsztyn 1968
• Wojtkowski A., W sprawie wydania Polsce dokumentów krzyżackich, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 1959, nr 4
• Wróbel D., Stanowisko Mikołaja Trąby wobec pokoju toruńskiego z 1411 roku i układu z Zygmuntem Luksemburskim z 1412 roku, w: Mikołaj Trąba, mąż stanu i prymas Polski, red. F. Kiryk, Kraków 2009

Identifiers

Biblioteka Nauki

22792643