Odrodzone państwo polskie w myśli społecznej i historycznej Stanisława Kutrzeby

• Authors: Alicja Kulecka

Title variants

EN

The reborn Polish state in social and historical thought of Stanisław Kutrzeba

Abstracts

EN

Development of Professor Stanisław Kutrzeba’s social and historiographic reflection has been fostered by the observation of the transformation of the idea of the Polish state appearing in historiographic works and political texts into reality, in connection with Poland's participation in the process of restoring sovereignty and building statehood. Kutrzeba acted both as a witness of Poland’s reconstruction and as a historiographer describing these processes. The subject of his reflections were the systemic foundations of the reborn state with particular emphasis on the model of constitutionalism and parliamentarianism, the relations between the legislative and executive power, the shape, structure and territorial organization of the state. As a historian, he sought the determinants of sovereignty. In his concept, the revival of statehood was a complex process. It was influenced by both the activity of social elites and the international situation, including the outbreak of World War I, Russia’s war failures and its exit from the coalition (the Entente), the defeat of Germany and the disintegration of the Austro-Hungarian Empire. In his reflections, he pointed out that restoration of sovereignty was the product of the will of the victorious powers. This resulted in the new state’s moral obligation to adopt a democratic system based on the principles of constitutionalism and parliamentarianism.

PL

Do rozwoju refleksji społecznej i historiograficznej profesora Stanisława Kutrzeby przyczyniła się obserwacja przemiany idei państwa polskiego występującej w dziełach historiograficznych i tekstach politycznych w rzeczywistość w związku z uczestniczeniem w procesie odzyskiwania niepodległości i budowania państwowości przez Polskę. Kutrzeba występował zarówno w roli świadka odbudowy Polski, jak i historiografa opisującego te procesy. Przedmiotem jego refleksji były podstawy ustrojowe odradzającego się państwa ze szczególnym uwzględnieniem rozważań nad modelem konstytucjonalizmu i parlamentaryzmu, relacji pomiędzy władzą ustawodawczą a wykonawczą, kształtu, struktury i organizacji terytorialnej państwa. Jako historyk poszukiwał determinantów niepodległości. W jego koncepcji odrodzenie państwowości było procesem złożonym. Wpływ nań miały zarówno aktywność elit społecznych, jak i sytuacja międzynarodowa, w tym wybuch I wojny światowej, niepowodzenia wojenne Rosji i jej wyjście z koalicji (Ententy), klęska Niemiec i rozpad Austro-Wegier. W swoich refleksjach wskazywał, że odzyskanie niepodległości stanowiło wynik woli zwycięskich mocarstw. Efektem tego stało się moralne zobowiązanie nowego państwa do przyjęcia systemu demokratycznego opartego na zasadach konstytucjonalizmu i parlamentaryzmu.

Keywords

PL

Stanisław Kutrzeba; odbudowa państwowości polskiej po 1918 r.; odzyskiwanie niepodległości 1914-1918; społeczne funkcje historii

EN

Stanisław Kutrzeba; rebuilding Polish statehood after 1918; restoring independence 1914–1918; social functions of history

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2020
• Volume: 27
• Pages: 85-107

Dates

published

2020

Contributors

author

Alicja Kulecka

• Uniwersytet Warszawski

References

• Kutrzeba Stanisław, Charakterystyka państwowości polskiej, Kraków 1916
• Kutrzeba Stanisław, Droits de la Russie sur la Lithuanie et sur la Ruthénie-Blanche, Paris, mai 1919
• Kutrzeba Stanisław, Kongres, traktat i Polska, Warszawa [1919]
• Kutrzeba Stanisław, Królestwo i Galicya. Uwagi z czasu wojny, Warszawa-Kraków 1917
• Kutrzeba Stanisław, Mniejszości w najnowszem prawie międzynarodowem, Lwów-Warszawa-Kraków 1925
• Kutrzeba Stanisław, Nasza konstytucja. Cykl odczytów urządzonych staraniem Dyrekcji Szkoły Nauk Politycznych w Krakowie od 12–25 Maja 1921 r., Kraków 1922
• Kutrzeba Stanisław, Nasza polityka zagraniczna, Kraków 1923
• Kutrzeba Stanisław, O Konstytucyę Rzeczypospolitej Polskiej, Kraków 1919
• Kutrzeba Stanisław, Polska Niepodległa (1918–1923) w świetle źródeł, Kraków 1924
• Kutrzeba Stanisław, Polska odrodzona 1914–1921, Kraków 1921; Polska odrodzona 1914–1922, wyd. 2, uzup., Kraków 1922; tenże, Polska odrodzona 1914–1928, wyd. 3, uzup., Warszawa 1928; tenże, Polska odrodzona 1914–1928, wyd. 4, Warszawa 1935
• Kutrzeba Stanisław, Polska współczesna. Trud i wartość państwa polskiego, Kraków 1926
• Kutrzeba Stanisław, Proporcyonalne głosowanie, Warszawa [1918]
• Kutrzeba Stanisław, Trud budowy Polski jako jedności państwowej. Co warte własne państwo?, Warszawa 1920
• Kutrzeba Stanisław, Wady i zadania naszej historyografii. Odczyt, Kraków 1916
• Kutrzeba Stanisław, Z za kulis sprawy polskiej w czasie Wielkiej Wojny, Kraków 1921
• Bibliografia prac Stanisława Kutrzeby (1897–1937), zestawili Adam Vetulani, Ludwik Wyrostek [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 1, Kraków 1938, s. IX–XXXIII
• Biliński Piotr, Stanisław Kutrzeba (1878–1946). Biografia naukowa i polityczna, Kraków 2011
• Krukowski Stanisław, Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r., Warszawa 1977
• Maternicki Jerzy, Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX wieku, Rzeszów 2009
• Maternicki Jerzy, Idee i postawy. Historia i historycy polscy 1914–1918. Studium historiograficzne, Warszawa 1975
• Serejski Marian Henryk, Naród a państwo w polskiej myśli historycznej, Warszawa 1977
• Wiślicz Tomasz, Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych: pomiędzy metaforą a praktyką badawczą [w:] Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych. Zbiór studiów, red. Barbara Wagner, Tomasz Wiślicz, Zabrze 2008, s. 9–14
• Żukowski Marek, Dzieje administracji w Polsce w XX wieku, Warszawa 2011

Identifiers

Biblioteka Nauki

11364329