Spuścizna Karola Kiebel Kobarskiego jako źródło do dziejów, organizacji i działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Cieszynie

• Authors: Agnieszka Laskowska , Tomasz Hajewski

Title variants

EN

The legacy of Karol Kiebel Kobarski as source material for history, organization and activities of "Sokół" Gymnastic Society in Cieszyn

Abstracts

EN

Karol Kiebel Kobarski was an activist of Polish social organizations in Cieszyn Silesia. As the head of the local ‘nest’ of the ”Sokół” [literally: Falcon] Gymnastic Society, he organized Falcon Teams, which subsequently were transformed into the Silesian Legion during the First World War. It was a combat formation fighting alongside the Austro-Hungarian army on the Eastern front. As a result of his activity during World War II he was arrested and imprisoned in Nazi concentration camps by the Germans. Kobarski’s documentary legacy is stored in Cieszyn Branch of the State Archives in Katowice and in Cieszyn Library. It includes memoirs, photographs, maps, ephemeral prints and distinctions. The article discusses the structure and content of this legacy and analyses it as a source material for history of shaping Polish national thought in Cieszyn Silesia. The activities of the ”Sokół” Gymnastic Society came down to building and consolidating patriotic attitudes and strengthening the sense of national identity of Poles. By collecting materials concerning this organization, Kobarski collected sources illustrating methods and ways of working on shaping Polish national awareness. This enormous educational and upbringing effort had taken place in sports, cultural and political dimensions. The formation of Polish national thought in Cieszyn Silesia entailed national emancipation and led to partial incorporation of Cieszyn Silesia into sovereign Poland.

PL

Karol Kiebel Kobarski był działaczem polskich organizacji społecznych na Śląsku Cieszyńskim. Jako naczelnik miejscowego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” zorganizował drużyny sokole, z których podczas I wojny światowej powstał Legion Śląski. Była to formacja bojowa walcząca u boku armii austro-węgierskiej na froncie wschodnim. Za swą działalność w latach II wojny światowej został aresztowany i osadzony przez Niemców w nazistowskich obozach koncentracyjnych. Spuścizna dokumentacyjna Kobarskiego przechowywana jest w Archiwum Państwowym w Katowicach Oddział w Cieszynie oraz w Książnicy Cieszyńskiej. Są to pamiętniki, fotografie, mapy, druki ulotne, odznaczenia. Artykuł omawia strukturę i zawartość tej spuścizny oraz analizuje ją jako źródło do kształtowania się polskiej myśli narodowej na Śląsku Cieszyńskim. Działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” sprowadzała się do budowania i utrwalania postaw patriotycznych oraz wzmacniania poczucia odrębności narodowej Polaków. Gromadząc materiały dotyczące tej organizacji Kobarski zebrał źródła ilustrujące metody i sposoby pracy nad kształtowaniem polskiej świadomości narodowej. Ten ogromny wysiłek edukacyjno-wychowawczy odbywał się na płaszczyźnie sportowej, kulturalnej i politycznej. Kształtowanie się polskiej myśli narodowej na Śląsku Cieszyńskim pociągnęło za sobą narodową emancypację i doprowadziło do włączenia jego części do niepodległej Polski.

Keywords

PL

Karol Kiebel Kobarski; spuścizna; Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Śląsk Cieszyński; polska myśl narodowa

EN

Karol Kiebel Kobarski; archival legacy; ”Sokół” Gymnastic Society; Cieszyn Silesia; Polish national thought

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2020
• Volume: 27
• Pages: 167-180

Dates

published

2020

Contributors

author

Agnieszka Laskowska

• Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie

author

Tomasz Hajewski

• Archiwum Państwowe w Katowicach

References

• Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Cieszynie, Spuścizna Karola Kiebel Kobarskiego, sygn. 13, 19, 31, 37
• Biblioteka Śląska w Katowicach, rkps R 1662 III/14: J. Mazurek, Istebna, Jaworzynka, Koniaków: ruch oporu, martyrologia naszych górali istebniańskich w czasie okupacji hitlerowskiej od 1939–1945 r. Przyczynek (nr 25) do historii Śląska Cieszyńskiego
• Książnica Cieszyńska, rkp RSAKC 00049: K. Kobarski, Mój życiorys i praca niepodległościowa od roku 1899 do 1914, dalsza praca na polu narodowym od 1914–1956. Wspomnienia z dawnych i obecnych lat; rkps Archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego 39.80: K. Kobarski: Wykaz o przebiegu mojej pracy zawodowej od 1903 do 1955 roku; Archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, sygn. 39.78
• Urząd Stanu Cywilnego w Cieszynie, Księga małżeństw 1912; Księga zgonów 1964
• Ustawy Towarzystwa Gimnastycznego w Cieszynie, Cieszyn [1891]
• Buława Edward, Egzamin wobec Polski: Ślązacy cieszyńscy w czynie legionowym w latach I wojny światowej, Cieszyn 1998
• Dawid Łucja, Życie kulturalne Cieszyna w latach 1848–1918 [w:] Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów współczesnych, t. 3: Cieszyn od Wiosny Ludów do III Rzeczypospolitej, red. Idzi Panic, Cieszyn 2010
• Gruchała Janusz, Śląsk Cieszyński w polskiej myśli politycznej w końcu XIX i na początku XX w. (do 1918 r.)., „Pamiętnik Cieszyński, t. 8, 1994, s. 7–20
• Hałgas Gabriela, Karol Kiebel Kobarski i jego spuścizna w zasobie Archiwum Państwowego w Katowicach, Oddział w Cieszynie, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, nr 3, 2007, s. 243–244
• Hałgas Gabriela, Wstęp do zespołu „Spuścizna Karola Kiebel Kobarskiego z lat [1866] 1901–1939 [1981]”, pracownia Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Cieszynie
• Kiereś Małgorzata, Ojcowizna koniakowskich górali: Wybrane zagadnienia historyczno-etnograficzne 300-letniej historii beskidzkiej wsi, Koniaków 2012
• Klistała Jerzy, Martyrologium mieszkańców ziemi cieszyńskiej w latach 1939–1945. Słownik biograficzny, Cieszyn 2011
• Ogrodziński Wincenty, Dzieje dzielnicy śląskiej „Sokoła”, Katowice 1937
• Pachowicz Anna, Działalność patriotyczna Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Galicji (na przykładzie gniazda Tarnów w latach 1884–1914) [w:] Educare necesse est – wokół idei patriotyzmu: Przykłady dobrych praktyk edukacyjnych, red. Violetta Urbaniak, Warszawa 2019, s. 57–69
• Przewodnik Gimnastyczny „Sokół”, nr 11, listopad 1913
• Spyra Janusz, Śląsk Cieszyński. Granice – przynależność – tożsamość, Cieszyn 2008
• Spyra Janusz, Życie polityczne w latach 1848–1918 [w:] Dzieje Cieszyna od pradziejów do czasów współczesnych, t. 3: Cieszyn od Wiosny Ludów do III Rzeczypospolitej, red. Idzi Panic, Cieszyn 2010
• Stawicki Robert, Zarys historii Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” – w 150. rocznicę powstania (1867–2017), Kancelaria Senatu, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, Warszawa 2017
• Szczepański Marek S., Regionalizm górnośląski: między plemiennością a systemem globalnym [w:] Śląsk – Polska – Europa. Zmieniające się społeczeństwo w perspektywie lokalnej i globalnej. Księga X Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, red. A. Sułek, Katowice 1998, s. 17–39
• Szczurek Jerzy, Jak powstał czyn legionowy na Śląsku Cieszyńskim [w:] Jak powstał Legion Śląski? 1914–1934: Dwudziestolecie wymarszu Legionu Śląskiego w bój o niepodległość, Cieszyn 1934
• Szczurek Jerzy, Z dziejów „Sokoła” w Cieszynie [w:] 1891–1931. Jednodniówka wydana z okazji 40-lecia „Sokoła” w Cieszynie, red. J. Szczurek, Cieszyn 1931, s. 6–18
• Śleziak Katarzyna, Starostwo Powiatowe w Żywcu 1867–1914, Kraków 2016 (praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Kazimierza Karolczaka i dr. Konrada Melusa w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie)
• Zlot Sokoli w Cieszynie 21 września 1913 r. Jednodniówka wydana na pamiątkę Zlotu Gniazd Sokolich Ziemicy Śląskiej, Cieszyn 1913

Identifiers

Biblioteka Nauki

11364332