Źródła dotyczące odzyskania przez Polskę niepodległości w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce

• Authors: Edyta Targońska

Title variants

EN

Source materials concerning restoration of Poland’s sovereignty in the Archive of the Polish Museum in America

Abstracts

EN

Restoration of Poland's sovereignty in 1918 was preceded by many years of activity by political organizations, committees and individuals both in Europe and on other continents, including North America. Records of these activities in the United States have been preserved in the Archives of the Polish Museum in America, which preserves files produced by the Polish Central Rescue Committee and the National Department of Poland – leading Polish organizations fighting for revival of Polish state through diplomacy. These records are an invaluable and unique source material for research of contribution of Polish emigrants to the process of revival of the Polish state in 1918. They present political, social and economic situation of Poland and the Polish community in the USA between 1916 and 1926. One of the persons cooperating with these organizations, who made a huge contribution to the revival of the Polish state, was Ignacy Jan Paderewski. The collection concerning this accomplished pianist and politician is stored in the Archives of the Polish Museum in America. These materials are supplemented by archival materials related to Henryk Sienkiewicz (President of the Swiss General Committee for Assistance to War Victims in Poland, located in Vevey) and a rich collection of photographs documenting recruitment to the Polish Army in France. The article describes the archival sources gathered in the Archives of the Polish Museum in America and indicates research opportunities for showcasing the contribution of the Polish community of America to the process of revival of the Polish state in 1918.

PL

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. było poprzedzone wieloletnimi działaniami organizacji politycznych, komitetów i osób indywidualnych zarówno w Europie, jak i na innych kontynentach, w tym w Ameryce Północnej. Ślady tych działań w Stanach Zjednoczonych zachowały się w Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce, gdzie znajdują się akta wytworzone przez Polski Centralny Komitet Ratunkowy oraz Wydział Narodowy Polski – czołowe organizacje polonijne walczącą na drodze dyplomacji o odrodzenia państwa polskiego. Są one bezcennym i unikatowym źródłem do badań nad wkładem polskich emigrantów w proces odrodzenia państwa polskiego w 1918 r. Przedstawiają sytuację polityczną, społeczną i gospodarczą Polski oraz Polonii w USA w latach 1916-1926. Postacią współpracującą z tymi organizacjami, która wniosła ogromny wkład w odrodzenie państwa polskiego, był Ignacy Jan Paderewski. Kolekcja dotycząca tego wybitnego pianisty i polityka jest przechowywana w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce. Uzupełnieniem tych materiałów są archiwalia związane z Henrykiem Sienkiewiczem (prezesem Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce w Vevey) oraz bogaty zbiór fotografii dokumentujących rekrutację do Armii Polskiej we Francji. Artykuł charakteryzuje źródła archiwalne zgromadzone w Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce i wskazuje możliwości badawcze dla ukazania wkładu polonii amerykańskiej w proces odrodzenie państwa polskiego w 1918 r.

Keywords

PL

Niepodległość; Wychodźstwo polskie; Polonia w USA; Polski Centralny Komitet Ratunkowy; Wydział Narodowy Polski; Armia Polska we Francji; rekrutacja; obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake

EN

Sovereignty; Polish diaspora; Polonia in the USA; Polish Central Rescue Committee; Polish National Division; Polish Army in France; recruitment; Kościuszko camp in Niagara-on-the-Lake

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2020
• Volume: 27
• Pages: 221-241

Dates

published

2020

Contributors

author

Edyta Targońska

• Archiwum Państwowe w Lublinie

References

• Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce (w Chicago), zesp. 703/1, Muzeum Polskiego w Ameryce 1935–2009, sygn. 16, 28; zesp. 703/5, Rada Polonii Amerykańskiej [1936] 1938–1974, seria: Polska Rada Międzyorganizacyjna, sygn. 1, 3; zesp. 703/7, Polski Centralny Komitet Ratunkowy 1914–1918, sygn. 1–45; zesp. 703/8, Wydział Narodowy Polski [1914] 1916–1926 [1939], sygn. 1–11, 57, 62-69, 126, 160, 199, 243–623; zesp. 703/180, Spuścizna Zygmunta Stefanowicza (1886-1978), sygn. 24; zesp. 703/208, Kolekcja dotycząca Henryka Sienkiewicza 1877–1976, sygn. 5, 13; zesp. 703/209, Kolekcja dotycząca Ignacego Jana Paderewskiego 1888–2015, seria 1, sygn. 52, 60, 73; seria 4, sygn. 1–2, 10; seria 8, sygn. 5; seria 13, sygn. 8–9; seria 20, sygn. 1; zesp. 703/300, Zbiór fotografii Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce, sygn. Gen. Haller Collection, Polish Army Colletion, Paderewski Collection.
• Archiwum Polityczne Ignacego Paderewskiego, t. 1: 1890–1918, oprac. Witold Stankiewicz, Andrzej Piber, Wrocław 1973
• Brożek Andrzej, Polonia amerykańska 1854–1939, Warszawa 1977
• Haiman Mieczysław, Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce 1873–1948, Chicago 1948
• Drozdowski Marian Marek, Ignacy Jan Paderewski. Zarys biografii politycznej, Warszawa 1979
• Informator o zasobie archiwalnym Muzeum Polskiego w Ameryce, oprac. Edyta Targońska, Warszawa 2016
• Maksymowicz Anita, W drodze do niepodległości. Kanadyjski przystanek – obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake (1917–1919), Zielona Góra 2017
• Pienkos E. Donald, For your freedom through ours. Polish American efforts on Poland’s behalf, 1863–1991, New York 1991
• Płygawko Danuta, Polonia Devastata. Polonia i Amerykanie z pomocą dla Polski (1914–1918), Poznań 2003
• Radzik Tadeusz, Polonia amerykańska wobec Polski 1918–1939, Lublin 1990
• Sprawozdanie kustosza Archiwum i Muzeum ZPRK z działalności Polskiego Towarzystwa Historyczno-Muzealnego w Ameryce za rok 1941, Chicago, Illinois, styczeń 1942 r.
• Stefanowicz Zygmunt, Historia Archiwum i Muzeum Zjednoczenia P.R.K. w Ameryce, Chicago 1952
• Wachtl Karol, Polonia w Ameryce, Filadelfia 1944
• Zake Louis, The National Department and the Polish-American community, 1916–1923, New York 1990

Identifiers

Biblioteka Nauki

11364337