Wojciecha Szweykowskiego „Słów kilka o mej podróży pedagogicznej” z 1804 roku

• Authors: Alicja Kowalska

Title variants

EN

"A few words on a pedagogical journey" by Wojciech Szweykowski, 1804

Abstracts

EN

The published text is a handwritten account of a 'pedagogical journey' that Wojciech Szweykowski (subsequently Rector of the University of Warsaw) undertook in 'German countries', that is to say, Saxony and Prussia. The purpose of the trip was to familiarise Szweykowski and his confraters with German school establishments and the teaching methods used therein. Szweykowski visited schools in Dresden, Meissen, Leipzig, Magdeburg, Brandenburg, Reckham and Potsdam. He also visited the famous Schulphort monastery school. Contrary to the title assigned by the author, the account is somewhat scant on descriptions of educational institutions, curricula and pedagogical methods. On the other hand, Szweykowski provided a very interesting, extensive and vivid description of the cities visited and the buildings there. He extensively described the art galleries and palaces he visited. He was also interested in the inhabitants of Saxony, their houses, costumes, character and farming methods. The manner in which salt was extracted also caught his attention. Szweykowski's text offers interesting reflections of a general nature on the history of Poland and the mutual relations of the former Polish-Lithuanian Commonwealth and Saxony.

PL

Publikowany tekst jest rękopiśmienną relacją z „podróży pedagogicznej”, którą młody pijar Wojciech Szweykowski (w latach 1818–1831 rektor Uniwersytetu Warszawskiego) odbył po „krajach niemieckich”, to jest Saksonii i Prusach. Celem podróży było zapoznanie się Szweykowskiego i jego konfratrów z niemieckimi zakładami szkolnymi oraz stosowanymi w nich metodami nauczania. Szweykowski odwiedził szkoły w Dreźnie, Miśni, Lipsku, Magdeburgu, Brandenburgu, Reckham i w Poczdamie. Odwiedził także słynną szkołę klasztorną Schulphorta. Wbrew nadanemu przez autora tytułowi, w relacji stosunkowo niewiele miejsca zajmują opisy placówek edukacyjnych, programów nauczania i metod pedagogicznych. Szweykowski przedstawił natomiast bardzo interesujący, obszerny i plastyczny opis odwiedzanych miast i znajdujących się w nich budowli. Obszernie opisał zwiedzane galerie sztuki i pałace. Jego uwagę zwrócili także mieszkańcy Saksonii, ich domy, stroje, charakter i sposób gospodarowania. Zainteresował go również sposób pozyskiwania soli. W tekście Szweykowskiego znalazły się interesujące rozważania natury ogólnej dotyczące dziejów Polski oraz wzajemnych relacji dawnej Rzeczypospolitej i Saksonii.

Keywords

PL

Wojciech Szweykowski; szkolnictwo; edukacja; zakon pijarów; zabór pruski; Prusy; Saksonia

EN

Wojciech Szweykowski; schools; education; Piarist Order; Prussian partition; Prussia; Saxony

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2022
• Volume: 29
• Issue: 29
• Pages: 195-226

Dates

published

2022

Contributors

author

Alicja Kowalska

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych: Generalne Dyrektorium. Departament Prus Nowowschodnich sygn. 6/1051, 6/1784, 6/1785.
• Archiwum Państwowe w Warszawie, Zbiór Korotyńskich, seria 25, sygn. 2489.
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 7, 1821.
• Jełowicki A., Moje wspomnienia, Warszawa 1970.
• Szweykowski W., Mowa do nowozaciężnych obrońców ojczyzny wśród uroczystości poprzedzającej przysięgę wojskową korpusu JW. Jenerała Woyczyńskiego, Warszawa 1807.
• Szweykowski W., Mowa na uroczystości rozdawania krzyżów wojskowych…, „Gazeta Warszawska” 1808, nr 19.
• Uwagi nad wyższemi szkołami polskiemi w porównaniu do niemieckich przez ks. Wojciecha Szweykwskiego, profesora szkół płockich [w:] Źródła do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacji Publicznej, zebrał i wstępem poprzedził Z. Kukulski, Lublin 1931, s. 14–64.
• Bieliński J., Królewski Uniwersytet Warszawski (1816–1831), t. 2–3, Warszawa 1911–1912.
• Bobkowska W., Losy pijarów w czasie pierwszej okupacji pruskiej 1793–1806, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, t. 15, 1962, s. 257–283.
• Bobkowska W., Pruska polityka szkolna na ziemiach polskich w latach 1793–1806, Warszawa 1948.
• Bogdziewicz H., Pijarzy [w:] Encyklopedia katolicka, t. 15, Lublin 2011, kol. 571–576.
• Borowski E., Działalność księży pijarów w Drohiczynie nad Bugiem (1774–1845), „Studia Teologiczne” 1983, z. 1, s. 239–282.
• Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807–1915, red. S. Kieniewicza, Warszawa 1981.
• Gliński W., Szweykowski (Szwejkowski) Anzelm Wojciech [w:] Polski słownik biograficzny, t. 49, Warszawa–Kraków 2014, s. 489–490.
• Historia państwa i prawa Polski, t. 3: Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981.
• Hass L., Sekta farmazonii warszawskiej. Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721–1821), Warszawa 1980.
• Jakubowski J., Akta szkolne pruskie z lat 1794–1807 w Archiwum Oświecenia Publicznego, „Archeion”, t. 2, 1927, s. 71–82.
• Manteufflowa M., Falkowski Jakub [w:] Polski słownik biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 361–362.
• Miziołek J., Uniwersytet Warszawski. Dzieje i tradycja, Warszawa 2005.
• Nowak A., List Mikołaja Białkowskiego do króla Prus Fryderyka Wilhelma III w sprawie posady nauczyciela szkoły we wsi Węgra (1802 r.), „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. 26, 2019, s. 137–143.
• Wąsicki J., Zabór pruski 1772–1806 [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. 3: Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981, s. 19–65.
• Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Nowowschodnie (Neuostpreussen) 1795–1806, Poznań, 1963.

Identifiers

Biblioteka Nauki

22446653