Nietzsche jako Anty-Sokrates?

• Authors: Stanisław GROMADZKI

Title variants

EN

Nietzsche as Anti-Socrates?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podejmuję problematykę identyfikacji Nietzschego z wykreowanymi postaciami jako elementami konstytuującymi jego filozofię i decydującymi o jego rozwoju duchowym. Szczególne znaczenie w szeregu utożsamień, odznaczających się własną dynamiką, przypisuję wizerunkowi Sokratesa. Sam Nietzsche nie jawi się ani jako zwykły naśladowca Sokratesa, ani jako jego zdecydowany przeciwnik. Nawet jeśli niekiedy stworzony przez Nietzschego Sokrates jest oceniany negatywnie, choćby jako ucieleśnienie typu człowieka teoretycznego, typu dekadenta, to jednocześnie może aspirować do roli człowieka tragicznego, uprawiającego muzykę. Dzięki postaci Sokratesa Nietzsche podejmuje analizę kondycji nauki, takich zjawisk jak moralność czy dekadentyzm. Ukazuje zarazem, jak złożoność jego relacji z własnym bohaterem decyduje o niejednoznaczności wizerunku samego Nietzschego jako filozofa, tyleż człowieka teorii, co ironisty i filozofa życia.   Niniejszy tekst stanowi zmodyfikowaną i poszerzoną wersję referatu, który wygłosiłem we wrześniu 2004 roku na VII Polskim Zjeździe Filozoficznych w Szczecinie.

EN

In the present article I address the problem of Nietzsche’s self-identification with the figures he created in his writings, which determined both the shape of his philosophy and his spiritual development. I argue that, in the whole array of these self-identifications, the image of Socrates was of special importance to Nietzsche. The philosopher himself does not appear a mere imitator of Socrates though, neither may he be considered as his staunch opponent. While the Socrates Nietzsche created may be occasionally appraised negatively, as representing the type of the ‘theoretical man’ or the ‘decadent,’ he may simultaneously aspire to the role of a ‘tragic,’ ‘music-making’ man. However, it is owing to the figure of Socrates that Nietzsche may analyze the condition of science, or such phenomena as morality and decadence. All this simultaneously shows that the complexity of Nietzsche’s attitude to the protagonist he created determines the ambiguity of his own image as a philosopher, a theoretical man as much as an ironist and a philosopher of life.   The article is a modified and augmented version of the lecture I delivered at the 7th Polish Philosophical Congress in Szczecin in September 2004.

Keywords

PL

Nietzsche, Sokrates, wizerunek, kreacja, dekadentyzm, ironia, tożsamość

EN

Nietzsche, Socrates, image, creation, decadentism, irony, identity

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL
• Year: 2016
• Volume: 29
• Issue: 2 (114)

Dates

published

2020-01-16

Contributors

author

Stanisław GROMADZKI