Pytanie o Boga w „Pasażerce” Zofii Posmysz. Od powieści do inscenizacji operowej

• Authors: Katarzyna Buganik

Title variants

EN

A question of God in „The Passenger” of Zofia Posmysz. From novel to an opera staging

Abstracts

PL

W artykule porównane zostały, pod kątem fabuły i narracji, powieść Pasażerka Zofii Posmysz i tekst libretta napisany przez Aleksandra Miedwiediewa. Omówione zostały podobieństwa i różnice zachodzące pomiędzy pierwowzorem (powieścią) i jego tekstową adaptacją (librettem). Ponadto podjęta została również próba analizy zabiegów adaptacyjnych dokonanych przez autora libretta, kompozytora i dwóch reżyserów opery. Istotna okazała się także interpretacja motywu modlitwy obozowej oraz tematu różnorodności narodowej i religijnej, zagadnień podjętych przez autora libretta oraz zobrazowanych przez reżyserów dwu inscenizacji operowych (warszawskiej i jekaterynburskiej). W artykule podjęto również kwestie związane z pytaniami dotyczącymi obecności Boga w Auschwitz oraz dylematami moralnymi związanymi z winą i karą za popełnione zło. To przypomnienie o istnieniu religijności w ekstremalnych warunkach i praktykowaniu wiary w obozie koncentracyjnym. Analiza porównawcza i interpretacja obu dzieł pozwala na odkrywanie zawartych w utworach znaczeń i uniwersalnego przesłania tekstów.

EN

In the article the novel and the text of libretto written by Aleksander Miediwediew were compared in terms of the plot and narrative. The similarities and diferences be tween the original (the novel) and its adaptation (the libretto) were discussed. The attempt of analysis of adaptive treatment done by author of the libretto, the composer and the two directors of the opera was made. The text tells about new subjects, for example: national and religious diversity of the prisoners or the theme of prayer in the camp, which were put in the libretto by the author, and which were pictured by the directors of both opera stagings (the Warsaw and the Jekaterynburg ones). Issues relating to questions about the presence of God at Auschwitz as well as moral dillemas concerning guilt and punishment for the commited evil were addressed. Itʾs a memento of the presence of religion in extreme conditions and observing oneʾs faith in a concentration camp. The comparative analysis and interpretation of both works allows for the discovery of meanings included in the works and the universal message of the texts.

Keywords

EN

Auschwitz; adaptation; libretto; novel; opera; Passenger; staging; Aleksander Miedwiediew; Zofia Posmysz; Mieczysław Wajnberg

PL

adaptacja; libretto; powieść; opera; Pasażerka; inscenizacja; Aleksander Miedwiediew; Zofia Posmysz; Mieczysław Wajnberg; Auschwitz

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2021
• Issue: 31
• Pages: 235-253

Dates

published

2021

Contributors

author

Katarzyna Buganik

• https://orcid.org/0000000197759395

References

• Abaulin D., Za szto zaprieszczali „Passażyrku”. Opiera prichodit k słuszatielam spustia 38 liet, „Rossijskaja Gazieta - Stolicznyj wypusk”, nr 0 (4256).
• Brandstaetter R., Dzień Gniewu, [w:] Brandstaetter R., Dramaty, Warszawa 1986.
• Bristiger M., Opera o pamięci i niepamięci, [w:] M. Weinberg, Pasażerka, [program:] Teatr Wielki - Opera Narodowa, Warszawa 2010, s. 8-13.
• Cyz T., Pasja 20,21. Powroty Chrystusa, Warszawa 2013.
• Ewangelia wg św. Mateusza [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań 2002.
• Frankl V. E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, Warszawa 2015.
• Draguła A., Bóg po naszej stronie, wiez.pl/2016/10/16/bog-po-naszej-stronie/ [21.04.2021].
• Głosy Pamięci 14: Wontor-Cichy T., Życie religijne więźniów chrześcijańskich w KL Auschwitz, Oświęcim 2019.
• Gwizdalanka D., Mieczysław Wajnberg: kompozytor z trzech światów, Poznań 2013.
• Historia Żydów, red. L. Będkowski i A. Brzostowska, Warszawa 2014.
• Horyzonty opery, red. D. Ratajczakowa i K. Lisiecka, Poznań 2012.
• Hryniewicz W., Noc Szeolu, [w:] Hryniewicz W., Karski K., Paprocki. H., Credo: symbol naszej wiary, Kraków 2009.
• Kłoczowski J. A., Czy Bóg cierpiał w Auschwitz? Gdzie był Bóg w tamtych dniach? Dlaczego milczał?, [w:] Bóg i Auschwitz. O Edycie Stein, wizycie papieża Benedykta XVI i Bogu w mrokach dziejów, M. Deselaers, L. Łysień i J. Nowak [red.], Kraków 2007, s. 185-194.
• Krasnowolski M., Reżyser dzieł zapomnianych, Pasażerka, [w:] M. Weinberg, Pasażerka, [program:] Teatr Wielki - Opera Narodowa, Warszawa 2010, s. 20-22.
• Kubisiowska K., Straszliwe słowo - Auschwitz, [w:] M. Weinberg, Pasażerka, [program:] Teatr Wielki - Opera Narodowa, Warszawa 2010, s. 14-19 Libretto i przekład, red. E. Nowicka i A. Borkowska-Rychlewska, Poznań 2015.
• „Pasażerka” Zofii Posmysz , culture.pl/pl/artykul/pasazerka-zofii-posmysz, [13.05.2021].
• Posmysz Z., Królestwo za mgłą. Z autorką Pasażerki rozmawia Michał Wójcik, Kraków 2017.
• Posmysz Z., Pasażerka, Warszawa 2019.
• Rogowski R., Wicher i myśl, Katowice 1999.
• Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 2002.
• Szymik J., Passibilis? Impassibilis? Jezus Chrystus - Bóg Współcierpiący, [w:] Holokaust a teodycea, J. Datłowicki, K. Rąb i I. Sobieraj [red.], Kraków 2008, s. 95-105.
• Szymik J., W poszukiwaniu teologicznej głębi literatury, Katowice 1994.
• Wajnberg M., Pasażerka, reż. Th. Strassberger [booklet do DVD:] Warszawa 2016.
• Weinberg M., Pasażerka, [program:] Teatr Wielki - Opera Narodowa, Warszawa 2010, s. 2-84.
• Walczak J., Kiedy literatura staje się muzyką. Puszkinowska klasyka w kompozycjach Piotra Czajkowskiego, Kraków 2015.
• Wiesel E., Noc, Oświęcim 1992.
• Wieczorek K., Czy naprawdę będziecie jak Bóg? Poszukiwanie sensu cierpienia jako walka człowieka z Bogiem, [w:] Bóg i Auschwitz. O Edycie Stein, wizycie papieża Benedykta XVI i Bogu w mrokach dziejów, M. Deselaers, L. Łysień i J. Nowak [red.], Kraków 2007, s. 231-241.
• Wysłouch S., Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2076239