Mądrość a preferencja wyboru aktywności zaradczej u osób w późnej dorosłości

• Authors: Adam Falewicz

Title variants

EN

Wisdom and preference of coping behavior in late adulthood

Abstracts

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu było ukazanie roli mądrości w wyjaśnianiu stosowania strategii radzenia sobie z codziennymi stresującymi wydarzeniami życiowymi u osób w późnej dorosłości. Zgodnie z badaniami Ardelt, mądrość, rozumiana jako złożenie komponentu poznawczego, refleksyjnego i emocjonalnego, może być zasobem uzdalniającym osoby dorosłe do proaktywnego radzenia sobie.Badaniu poddano grupę 86 osób w późnej dorosłości. Posłużono się następującymi metodami badawczymi: Trzywymiarową Skalą Mądrości Życiowej (Three-Dimensional Wisdom Scale: 3D-WS) autorstwa Ardelt, w adaptacji Steuden, Brudka i Izdebskiego, oraz Kwestionariuszem Reakcji na Codzienne Wydarzenia (The Proactive Coping Inventory – Polish Adaptation: PCI) Sęk, Pasikowskiego, Tauberta, Greenglass i Schwarzera.Wyniki przeprowadzonego badania potwierdzają wyjaśniającą rolę mądrości dla preferencji podejmowanych strategii zaradczych w późnej dorosłości. Mądrość w wymiarze afektywnym okazała się predyktorem proaktywnego, refleksyjnego i prewencyjnego radzenia sobie oraz strategicznego planowania. Wymiar afektywny wyjaśniał zmienność stosowania strategii poszukiwania wsparcia instrumentalnego i emocjonalnego

EN

The purpose of this article was to demonstrate the role of wisdom in explaining the preference of coping strategies to deal with daily stressful life events in late adulthood. According to Ardelt's research, wisdom, understood as a composite of cognitive, relfective, and afective (compassionate) components, may be a resource that empowers adults to cope proactively. A group of 86 individuals in late adulthood was studied. The following research methods were used: Three-Dimensional Wisdom Scale (3D-WS) by Ardelt, adapted by Steuden, Brudek and Izdebski and The Proactive Coping Inventory (Polish Adaptation: PCI) by Sęk, Pasikowski, Taubert, Greenglass and Schwarzer. The results of the study confirm the explanatory role of wisdom for the preference of coping strategies in late adulthood. Wisdom in the afective dimension proved to be a predictor of proactive, reflective, and preventive coping and strategic planning. The afective dimension explained variability in the use of instrumental and emotional sup port-seeking strategies.

Keywords

EN

wisdom; coping; proactivity; late adulthood

PL

mądrość; radzenie sobie; proaktywność; późna dorosłość

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2021
• Issue: 31
• Pages: 319-337

Dates

published

2021

Contributors

author

Adam Falewicz

• https://orcid.org/0000000204127602

References

• Almássy Z., Pék G., Papp G. The psychometric properties of the Hungarian version of the Proactive Coping Inventory: reliability, construct validity and factor structure, „International Journal of Psychology and Psychological Therapy” 14 (2014) 1, s. 115-124.
• Ardelt M., Empirical assessment of a three-dimensional wisdom scale, „Research on Aging” 25 (2003) 3, s. 275-324.
• Ardelt M., Wisdom as Expert Knowledge System: A Critical Review of a Contemporary Operationalization of an Ancient Concept, „Human Development 47 (2004), s. 257-285.
• Ardelt M., How Wise People Cope with Crises and Obstacles in Life, „Revision” 28 (2005) 1, s. 7-19.
• Ardelt M., Being wise at any age, [w:] S. J. Lopez [red.], Positive psychology: Exploring the best in people. Volume 1: Discovering human strengths, Westport, CT 2008, s. 81-108.
• Ardelt M., Are older adults wiser than college students? A comparison of two age cohorts, „Journal of Adult Development” 17 (2010) 4, s. 193-207.
• Ardelt M., Wisdom, age, and well-being, [w:] K. W. Schaie, S. L. Willis [red.], Handbook of the psychology of aging, Amsterdam 2011, s. 279-291.
• Ardelt M., Edwards C. A., Wisdom at the End of Life: An Analysis of Mediating and Moderating Relations Between Wisdom and Subjective Well-Being, „The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences” 71 (2015) 3, s. 502-513.
• Ardelt M., Jeste D. V., Wisdom and Hard Times: The Ameliorating Efect of Wisdom on the Nega - tive Association Between Adverse Life Events and Well-Being „The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences” 73 (2018) 8, s. 1374-1383.
• Aspinwall L. G., Taylor S. E., A stitch in time: Self-regulation and proactive coping, „Psychological Bulletin” 121 (1997), s. 417-436.
• Atalay M., Psychology Of Crisis: An overallaccount of the psychology of Erikson, „Ekev Academic Review” 33 (2007) 11, s. 15-34.
• Avey J. B., Luthans F., Hannah S. T., Sweetman D., Peterson C., Impact of employees' character strengths of wisdom on stress and creative performance, „Human Resource Management Journal”, 22 (2012) 2, 165-181.
• Baltes P. B., Staudinger U. M., Wisdom: A metaheuristic (pragmatic) to orchestrate mind and virtue toward excellence, „American Psychologist”, 55 (2000) 1, s. 122-136.
• Bergsma A., Ardelt M., Self-reported wisdom and happiness: An empirical investigation, „Journal of Happiness Studies”, 13 (2012) 3, s. 481-499.
• Birren J. E., Fisher L. M., The elements of wisdom: Overview and integration, [w:] R. J. Sternberg [red.], Wisdom: Its nature, origins, and development, New York 1990, s. 317-332.
• Brzezińska M., Proaktywna starość. Strategie radzenia sobie ze stresem w okresie późnej dorosłości, Warszawa 2011.
• Carstensen L. L., Löckenhof C. E., Aging, emotion, and evolution, „Annals of the New York Academy of Sciences” 1000 (2003) 1, s. 152-179.
• Chang Y., Chan H.-J., Optimism and proactive coping in relation to burnout among nurses, „Journal of Nursing Management” 23 (2003) 3, s. 401-408.
• Drwal R., Adaptacja kwestionariuszy osobowości: wybrane zagadnienia i techniki, Warszawa 1995.
• Erikson E. H., Childhood and society, New York 1950.
• Etezadi S., Pushkar D., Why are wise people happier? An explanatory model of wisdom and emotional well-being in older adults, „Journal of Happiness Studies” 14 (2013) 3, s. 929-950.
• Falewicz A., Podmiotowe i kontekstualne uwarunkowania satysfakcji z życia księży rzymskokatolickich na emeryturze. Niepublikowana praca doktorska, Lublin 2019.
• Greene J. A., Brown S. C., The Wisdom Development Scale: Further validity investigations, „The International Journal of Aging and Human Development” 68 (2009) 4, s. 289-320.
• Greenglass E., Chapter 3. Proactive coping, [w:] E. Frydenberg [red.], Beyond coping: Meeting goals, vision, and challenges, London 2002, s. 37-62.
• Grossmann I., Weststrate N. M., Ardelt M., Brienza J. P., Dong M., Ferrari M., Fournier M. A., Hu C. S, Nusbaum H. C., Vervaeke J., The Science of Wisdom in a Polarized World: Knowns and Unknowns, „Psychological Inquiry” 31 (2020) 2, s. 103-133.
• Hambrick E. P., McCord D. M., Proactive Coping and its Relation to the Five-Factor Model of Personality, „Individual Diferences Research” 8 (2010) 2, s. 67-77.
• Jan Paweł II, Familiaris Consortio. Adhortacja Apostolska Ojca Świętego Jana Pawła II do biskupów, kapłanów i wiernych całego Kościoła Katolickiego o zadaniach rodziny chrześcijań- skiej w świecie współczesnym, Rzym 1981.
• Lazarus R. S., Folkman S., Stress appraisal and coping, New York 1984.
• Lazarus R. S., Folkman S., Transactional theory and research on emotions and coping, „European Journal of Personality” 1 (1987), s. 141-169.
• Levenson M. R., Jennings P. A., Aldwin C. M., Shiraishi R. W., Self-transcendence: Conceptualization and measurement, „International Journal of Aging & Human Development” 60(2005) 2, s. 127-143.
• Ouwehand C., Ridder de D. T. D., Bensing J. M., Individual diferences in the use of proactive coping strategies by middle-aged and older adults, „Personality and Individual Diferences”, 45 (2008), s. 28-33.
• Schwarzer R., Stress, resources, and proactive coping, „Applied Psychology: An International Review” 50 (2001) 3, s. 400-407.
• Sęk H., Pasikowski T., Taubert S., Greenglass E., Schwarzer R., Kwestionariusz Reakcji na Codzienne Wydarzenia [The Proactive Coping Inventory (PCI): Polish Version], 2002, http:// userpage.fu-berlin.de/~health/pol_pci.htm, (20.05.2021).
• Solgajová A., Sollár T., Vörösová G., Gender, age and proactive coping as predictors of coping in patients with limb amputation, „Kontakt” 17 (2015) 2, s. 67-72.
• Staudinger U. M., The need to distinguish personal from general wisdom: A short history and empirical evidence, [w:] M. Ferrari, N. M. Weststrate [red.], The scientific study of personal wisdom: From contemplative traditions to neuroscience, New York 2013, s. 3-19.
• Steuden S., Brudek P., Izdebski P., Polish Adaptation of Monika Ardelt's Three-Dimensional Wisdom Scale (3D-WS), „Annals of Psychology” 19 (2016) 4, s. 767-789.
• Straud C., McNaughton-Cassill M., Fuhrman R., The role of the Five Factor Model of personality with proactive coping and preventative coping among college students, „Personality And Individual Diferences” 83 (2015), s. 60-64.
• Strelau J., Temperament a stres: Temperament jako czynnik moderujący stresory, stan i skutki stresu oraz radzenia sobie ze stresem, [w:] I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak [red.], Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, Katowice 2000, s. 88-132.
• Thomas M. L., Bangen K. J., Ardelt M., Jeste D. V., Development of a 12-item abbreviated ThreeDimensional Wisdom Scale (3D-WS-12): Item selection and psychometric properties „Assessment” 24 (2017), s. 71-82.
• Tugade M. M., Fredrickson B. L., Resilient Individuals Use Positive Emotions to Bounce Back From Negative Emotional Experiences, „Journal of Personality and Social Psychology” 86 (2004) 2, s. 320-333.
• Uskul A. K., Greenglass E., Psychological well-being in a Turkish-Canadian sample, „Anxiety, Stress and Coping” 18 (2005), s. 169-178.
• Walsh R., What is wisdom? Cross-cultural and cross-disciplinary syntheses, „Review of General Psychology” 19 (2015) 3, s. 278-293.
• Webster J. D., An exploratory analysis of a self-assessed wisdom scale, „Journal of Adult Development” 10 (2003) 1, s. 13-22.
• Webster J. D., Wisdom and positive psychosocial values in young adulthood, „Journal of Adult Development” 17 (2010) 2, s. 70-80.
• Webster J. D., Deng X. C., Paths from trauma to intrapersonal strength: Worldview, posttraumatic growth, and wisdom, „Journal of Loss and Trauma” 20 (2015) 3, s. 253-266.
• Wrześniewski K., Style a strategie radzenia sobie ze stresem. Problemy pomiaru, [w:] I. HeszenNiejodek, Z. Ratajczak, [red.], Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, Katowice 2000, s. 44-64.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2076241