Natura ludzka w ujęciu Rogera Scrutona w kontekście wniosków etologicznych Jerzego Chmurzyńskiego

• Authors: Tomasz Perz

Title variants

EN

Human nature according to Roger Scruton in the context of Jerzy Chmurzyński‘s ethological conclusions

Abstracts

PL

Artykuł ukazuje przedstawienie ludzkiej natury przez Rogera Scrutona na tle prac polskiego etologa Jerzego Chmurzyńskiego. Analiza filozoficzna Scrutona i metodologiczny kompozycjonizm Chmurzyńskiego prowadzą obu autorów do zbieżnych wniosków, będących w opozycji do redukcjonistycznego podejścia socjobiologii. Pokazują, że natura człowieka jest wynikiem ewolucji biologicznej, która doprowadziła do poziomu rozwoju niedostępnego nawet dla najbardziej rozwiniętych zwierząt. Ludzie niepodlegają wyłącznie imperatywom biologicznym, posiadają wolną wolę, a wraz z nią etykę i estetykę. Istota ludzka jest osobą, której nie da się opisać wyłącznie w kategoriach biologicznych. Praca niniejsza ukazuje, że wizja człowieczeństwa Scrutona zyskuje dodatkową argumentację w postaci wniosków Chmurzyńskiego formułowanych na podstawie osiągnięć etologii klasycznej.

EN

The article presents Scruton and Chmurzyński's views on human nature. Scruton's philosophical analysis and Chmurzyński's methodological compositionism in ethology lead the authors to similar conclusions, in opposition to the reductionist approach of sociobiology. The authors underline that the human being - as a result of biological evolution - has achieved the level unattainable even for most advanced animals. Humanity takes structure of behaviour, in which fulfilling biological imperatives is not suficient, as there appears space for free will with ethics and aesthetics. A human being is a person who cannot be described only in biological terms. This shows that the vision of humanity presented by Scruton gains a new argument in the form of classical ethology research and conclusions formulated on the basis of it by Chmurzyński.

Keywords

EN

human nature; the peculiarity of man; ethology; evolution; culture

PL

natura ludzka; osobliwość człowieka; etologia; ewolucja; kultura

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2021
• Issue: 31
• Pages: 271-287

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Perz

• https://orcid.org/0000000316452733

References

• Bielicki T., O pewnych niesamowitych właściwościach człowieka jako gatunku, „Nauka” (2004) 2, s. 57-63.
• Bielicki T., O pewnej osobliwości człowieka jako gatunku, „Kosmos” 39 (1990) 1, s. 129-146.
• Chmurzyński J. A., Dobro i zło w kategoriach wartości biologicznych, [w:] A. Wierciński [red.], Materiały z konferencji „Tradycyjne i współczesne systemy wartości. Przeciwieństwo pierwsze: Dobro i Zło” - Staszów, 10-12.12.1999 r., Warszawa-Kielce 2000, s. 259-271.
• Chmurzyński J. A., Ethologist's considerations on biological roots of aesthetic Phenomena, [w:] V. P. Delfino [red.], International Symposium Biological Evolution, Bari, Italy, 9-14.04.1985, Bari 1987, s. 227-243.
• Chmurzyński J. A., Etopsychiczne granice między zwierzętami a człowiekiem, [w:] G. Bugajak, J. Tomczyk [red.] Kontrowersje wokół początków człowieka, Katowice 2007, s. 27-42.
• Chmurzyński J. A., Natura - kultura: opozycja czy koniunkcja?, „ Kosmos” 39 (1990) 1, s. 77-96.
• Chmurzyński J. A., Piękno i brzydota z perspektywy etologicznej, [w:] A. Wierciński [red.] Materiały z konferencji: Tradycyjne i współczesne systemy wartości. Przeciwieństwo trzecie: „Piękno i Brzydota”, et variae - Staszów, 7-9.12.2001 r., Warszawa-Kielce 2002, s. 494-537.
• Chmurzyński J. A. Słownik pojęć etologicznych, t. 1-2 (w druku), Warszawa 2011.
• Dawkins R., Samolubny gen, M. Skoneczny [tł.], Warszawa 2012.
• 62 J. A. Chmurzyński, (komunikacja osobista 25 września 2015).
• 63 Zob. A. Urbanek, Rewolucja naukowa w biologii, Warszawa 1973, s. 63-99.
• Foley R., Another unique species: Patterns in human evolutionary ecology, Harlow 1987.
• Godzińska E. J., Prof. dr hab. Jerzy Andrzej Chmurzyński (11.03.1929-1.07.2019): entomolog, etolog, filozof, człowiek renesansu , „Wszechświat” 120 (2019) 10-12, s. 282-286.
• Jelinek J., Wielki atlas prahistorii człowieka, Warszawa 1977.
• Kant I., Antropologia w ujęciu pragmatycznym, E. Drzazgowska, P. Sosnowska [tł.], Warszawa 2015.
• Lorenz K., Odwrotna strona zwierciadła. Próba historii naturalnej ludzkiego Poznania, K. Wolicki [tł.], Warszawa 1977.
• Lorenz K., Regres człowieczeństwa, D. Tauszyńska [tł.], Warszawa 1986.
• Lorenz K., Tak zwane zło, A. D. Tauszyńska [tł.], Warszawa 1996.
• Sadowski B., Chmurzyński J. A., Biologiczne mechanizmy zachowania, Warszawa 1989.
• Scott S., Metarepresentation in Philosophy and Psychology, [w:] J. D. Moore, K. Stenning [red.], Proceedings of theTwenty-Third Annual Conference of the Cognitive Science, Mahwah, New Jersey, London 2001, s. 910-915.
• Scruton R., Animal Rights and Wrongs, Glasgow 2000.
• Scruton R., Kultura jest ważna. Wiara i uczucie w osaczonym świecie, T. Biedroń [tł.], Poznań 2010.
• Scruton R., Oblicze Boga. Wykłady imieniem Giforda 2010 , J. Grzegorczyk [tł.] Poznań 2015.
• Scruton R., On hunting, London 1998.
• Scruton R., O naturze ludzkiej, T. Biedroń [tł.], Poznań 2020.
• Scruton R., Piję, więc jestem, M. Szczubiałka [tł.], Warszawa 2011.
• Scruton R., Pożądanie. Filozofia moralna życia erotycznego , T. Kuniński [tł.], Kraków 2009.
• Scruton R., Przewodnik po kulturze nowoczesnej dla inteligentnych, J. Prokopiuk, J. Przybył [tł.], Łódź, Wrocław 2006.
• Tomasz z Akwinu, Kwestia o duszy, Z. Włodek, W. Zega [tł.], Kraków 1996.
• Urbanek A., Na granicy biologii i socjologii, „Nauka Polska” 28 (1980) 3-4, s. 115-136.
• Urbanek A., Rewolucja naukowa w biologii, Warszawa 1973.
• Wierciński A., Magia i religia. Szkice z antropologii religi, Kraków 1997.
• Wojciechowski Ł., Ewolucyjne widzenie altruizmu - od redukcjonizmu do…, [w:] D. Rutkowska, A. Szuster [red.], O różnych obliczach altruizmu, Warszawa 2008, s. 21-45.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2076102