Pozorna „odwilż” w stosunkach państwo-kościół na przykładzie powiatu ostrołęckiego

• Authors: Małgorzata Lubecka

Abstracts

EN

The year 1956 is commonly known as a time of “liberalizing thaw”. The death of Joseph Stalin and Bolesław Bierut and delivering a secret paper by Nikita Khrushchev enhanced a struggle for freedom in the country and forced the party to make concessions. Liberalizing of political life in Poland, in its earlier period, did not include the Church. Fraction fights in Polish United Worker’s Party caused that the problem of mutual relations went out of focus. The second half of 1956 was the moment which brought a noticable revival in its activities. It was closely related to social and political changes in Poland and especially to the upheavals in Poznań. The latest ones were followed by chang- es in the leadership of the party and the government. A moderation of preassure on the Church was brought upon by nominating Władysław Gomułka the first secretary on the Third Polish United Worker’s Party Congress. The first step made by the new rule was to release Cardinal Stefan Wyszyński, who was able to calm down the political scene. Making use of the situation the hierarch demanded that the authorities restore the Church rights and that they redress the wrong. Soon, another treaty with the Episcopate was signed. As a result the controversial decree of appointing Church posts of February 1953 was taken back. The party agreed to put Religious Education back on school curriculum, decided on the priestly care in hospitals and prisons and finally released the imprisoned bishops. In return, the Primate, helped to smoothen political mood and supported changes on political scene. Unfortunately the “October thaw” did not last long because the Gomułka workers started to violate the treaty with the Episcopacy. Therefore, a real chance of long-lasting peace between the Church and the state appeared to be impossible.

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2008
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXII
• Pages: 163-182

Dates

published

2008

Contributors

author

Małgorzata Lubecka

References

• Archiwum Diecezjalne w Łomży. - Akta parafii Troszyn, - Konferencje Episkopatu Polski 1950-1960, - Referat szkolny po wojnie. Zagadnienia nauki religii.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. - Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych I i II, Gabinet Ministra.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie. - Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. - Episkopat Polski. - Urząd do Spraw Wyznań.
• Archiwum Państwowe Miasta Stołecznego Warszawy, Oddział w Otwocku. - Komitet Powiatowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Ostrołęce. - Warszawski Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
• Anusz A i A., Samotni wśród wiernych. Kościół wobec przemian politycznych w Polsce (1944-1994), Warszawa 1994.
• Biskupi diecezji łomżyńskiej. Działalność społeczna, polityczna, religijna, pod red. T. Kowalewskiego i J. Łupińskiego, Łomża 2005.
• Centrum władzy w Polsce 1948-1970, pod red. A. Paczkowskiego, Warszawa 2003.
• Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990, Warszawa 2000.
• Doppke J., Katechizacja w Polsce 1945-1990, Pelplin 1998.
• Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2006.
• Eisler J., Kupiecki R., Na zakręcie historii – rok 1956, Warszawa 1992.
• Gruczyński K, S., Komisja Mieszana i Wspólna w stosunkach PRL- Kościół (1946-1968), „Przegląd Powszechny”, 1993, nr 10.
• Kądziela P., Kościół a Państwo w Polsce 1945-1965, Wrocław 1990.
• Konopka H., Religia w szkołach Polski Ludowej. Sprawa nauczania religii w polityce państwa (1944-1961), Białystok 1997.
• Kościół katolicki w Polsce 1954-1957, fakty i dokumenty, oprac. A. Wasung, Fryburg 1958.
• Jemielity W., Punkty katechetyczne w diecezji łomżyńskiej po 1945 r., „Prawo Kanoniczne”, 2004, t. 47, nr 3-4
• Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, pod red. A. Dziuroka, Warszawa 2004.
• Nowak J. R., Walka z Kościołem wczoraj i dziś, Szczecinek 1999.
• Nowicz A., Stosunki Kościół- Państwo w Polsce 1944-1956 (szkice zagadnieniowe), Poznań 1984.
• Pawłowicz Z., Kościół i państwo w PRL 1944-1989, Gdańsk 2004.
• Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-59, t. 1: lata 1945-59, Poznań 1994.
• Represje wobec duchownych i konsekrowanych w PRL w latach 1944-1989, pod red. A. Grześkowiak, Lublin 2004.
• Rotta A., Tworzenie kościołów narodowych w państwach komunistycznych, „Chrześcijanin w Świecie”, 1994, nr 1.
• Stosunki między władzą państwową a Kościołem katolickim w Polsce powojennej ( 1944-1989), pod red. W. Ważniewskiego, Siedlce 1997.
• Sychowicz K., „Ziemia Łomżyńska” i jej mieszkańcy w latach 1944-1956, Łomża 2005.
• 17 lat nauczania religii w Polsce Ludowej. Wybór dokumentów, oprac. H. Konopka, Białystok 1998.
• Śniadała S., Z dziejów Kościoła i parafii Rzekuń. Zarys historyczny, Rzekuń 1998.
• Wyszyński S., Zapiski więzienne, Bydgoszcz 1990.
• Zbudniewek J., Prawodawstwo i praktyka władz centralnych i terenowych PRL w zakresie kultu religijnego, „Chrześcijanin w Świecie”, 1994, nr 1.
• Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944- 1989), Warszawa 2003.
• Żaryn J., Kościół w Polsce w latach przełomu (1953-1958), Warszawa 2000.
• Żaryn J., Kościół w PRL, Warszawa 2004.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2163316