Kościół ostrołęcki w pierwszych latach po II wojnie światowej

• Authors: Małgorzata Lubecka

Title variants

EN

The Church of Ostroleka During the First Years After the Second World War

Abstracts

EN

The end of the Second World War brought joy and desired freedom despite that it was not followed by expected peace. Owing to the passive attitude of the western countries Poland was under soviet influence. However, the church has always been a kind of a social mainstay, especially during the difficult times of constraint. During the first years the communists maintained restraint against the church. At first the authorities did not intend to induce any spectacular conflicts with the church. It soon appeared that the gestures of their good will would not last long. Slow but systematic secularization of social life caused social resistance and criticism of the members of higher clergy. A lot of priests in the Deanery of Ostrołęka together with the Bishop of Łomża without hesitation criticized the authorities for their materialistic views. As the time was passing mutual relations grew even more and more tense, and repressions seemed to be endless.

PL

Zakończenie II wojny światowej przyniosło radość i upragnioną wolność. Mimo to, koniec wojny nie przyniósł spodziewanego spokoju. Polska, przy biernej postawie państw zachodnich, znalazła się w sowieckiej strefie wpływów. Od zawsze jednak Kościół był ostoją społeczną, szczególnie w trudnych czasach zniewolenia. W pierwszych latach komuniści zachowywali daleko idącą powściągliwość wobec Kościoła. Początkowo nie zamierzali wywoływać spektakularnych konfliktów z Kościołem. Szybko jednak okazało się, że gesty dobrej woli nie będą trwać wiecznie. Powolna, acz systematyczna laicyzacja życia społecznego budziła opór społeczny i krytykę ze strony hierarchów. Wielu księży dekanatu ostrołęckiego na czele z biskupem łomżyńskim bez wahania krytykowało władzę za materialistyczny światopogląd. W miarę upływu czasu wzajemne stosunki stawały się coraz bardziej napięte, a repertuar represji zdawał się nie mieć końca.

Keywords

PL

kościół ostrołęcki; II wojna światowa; odbudowa; Kościoła; polityka „wzajemnego mijania się”; podziemie niepodległościowe; biskup; łomżyński; SUMM

EN

the Church in Ostroleka; Second World War; reconstruction the; Church; mutual passing by policy; independence underground; the Bishop of; Łomża

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2009
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXIII
• Pages: 107-128

Dates

published

2009

Contributors

author

Małgorzata Lubecka

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie - Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
• Archiwum Diecezjalne w Łomży - Akta osobowe ks. Stanisława Ołdakowskiego - Akta osobowe ks. Jana Rogowskiego - Konferencje Episkopatu Polski 1925-1948 - Rozporządzenia Urzędowe Łomżyńskiej Kurii Diecezjalnej
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie - Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych I i II
• Archiwum Państwowe Miasta Stołecznego Warszawy - Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie, Urząd do Spraw Wyznań - Urząd Informacji i Propagandy Województwa Warszawskiego - Urząd Wojewódzki Warszawski, Wydział Społeczno-Polityczny
• Bobowski S. 1986. Stosunki Państwo-Kościół w latach 1945-1956, Warszawa.
• Bombicki M. R. 1993. Księża przed sądami specjalnymi 1944-1954, Poznań.
• Doppke J. 1998. Katechizacja w Polsce 1945-1990, Pelplin.
• Dudek A. 1995. Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków.
• Dudek A., Gryz R. 2006. Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków.
• Gryz R. 1997. Władze partyjno-państwowe odpowiedzialne za politykę wobec Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1956), „Czasy Nowożytne” t. 3.
• Jemielity W. 1990. Diecezja Łomżyńska. Studium historyczne parafii, Łomża.
• Jemielity W. 2004. Punkty katechetyczne w diecezji łomżyńskiej po 1945 r., „Prawo Kanoniczne”, r. 47, nr 3-4.
• Kijowski J. 2002. Dzieje Ostrołęki 1944-2000, Ostrołęka.
• Konopka H. 2000. Nauczanie religii w szkołach Polski Ludowej ( 1944-1950), „Studia Podlaskie”, t. 10.
• Konopka H. 1997. Religia w szkołach Polski Ludowej. Sprawa nauczania religii w polityce państwa (1944-1961), Białystok.
• Krukowski J. 1999. Represyjność prawa polskiego w zastosowaniu do Kościoła katolickiego w latach 1944-1956, „Roczniki Nauk Prawnych”, z. 2.
• Lutyński K. 1994. Rozdział Kościoła od państwa w Polsce Ludowej, „Chrześcijanin w Świecie”, nr 1(196).
• Markiewicz S. 1981. Państwo i Kościół w Polsce Ludowej, Warszawa.
• Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, pod red. A. Dziuroka, Warszawa 2004.
• Niedziałkowska Z.2002. Ostrołęka. Dzieje miasta, Ostrołęka.
• Nowak J. R. 1999. Walka z Kościołem wczoraj i dziś, Szczecinek.
• Ostrołęka na tle innych miast mazowieckich w XIX w i XX w, pod red. J. Gołoty i J. Kijowskiego, Ostrołęka 1998.
• Pater J. 1994. Ustrój i zarząd Kościoła w polityce PRL, „Chrześcijanin w Świecie”, nr 1(196).
• Pawłowicz Z. 2004. Kościół i państwo w PRL (1944-1989), Gdańsk.
• Rogowska B. Funkcje polityczne świąt religijnych w Polsce w latach 1945-1950, „Nomos”, 1998/1999, nr 24-25.
• Roszkowski W. 1992. Historia Polski 1914-1990, Warszawa.
• Rotta A. 1994. Tworzenie kościołów narodowych w państwach komunistycznych, „Chrześcijanin w Świecie”, nr 1 (196).
• 17 lat nauczania religii w Polsce Ludowej. Wybór dokumentów, oprac. H. Konopka, Białystok 1998.
• Stefaniak J. 2000. Duchowieństwo katolickie wobec władz państwowych w woj. białostockim w latach 1945-1956 (przegląd problemu), „Studia Podlaskie”, t. 10.
• Stosunki między władzą państwową a Kościołem katolickim w Polsce powojennej (19441989), pod red. W. Ważniewskiego , Siedlce 1997.
• Sychowicz K. 2004. Działania władz wobec Kościoła katolickiego w diecezji łomżyńskiej w latach 1945-1949, „Studia Łomżyńskie”, t. 15.
• Sychowicz K. 2005. Kościół katolicki w województwie białostockim wobec podziemia antykomunistycznego w latach 1945-1953, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2 (8).
• Sychowicz K. 2005. Przeciwnicy władzy ludowej. O abp. Romualdzie Jałbrzykowskim i bp. Stanisławie Kostce Łukomskim, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 12 (59).
• Sychowicz K. 2005. „Ziemia Łomżyńska” i jej mieszkańcy w latach 1944-1956, Łomża.
• Swastek J. 1994. Laicyzacja życia publicznego jako program oświaty i kultury w PRL, „Chrześcijanin w Świecie”, nr 1 (196).
• Śniadała S. 1998. Z dziejów Kościoła i parafii Rzekuń, Zarys historyczny, Rzekuń.
• Zbudniewek J. 1994. Prawodawstwo i praktyka władz centralnych i terenowych PRL w zakresie kultu religijnego „Chrześcijanin w Świecie”, nr 1 (196).
• Zieliński Z. 2003. Kościół w Polsce 1944-2002, Radom.
• Żaryn J., Państwo-Kościół u progu PRL (1944–1956). Przegląd najnowszej literatury przedmiotu, „Dzieje Najnowsze”, 1995, nr 4.
• Żaryn J. 1997. Aparat bezpieczeństwa w walce z duchowieństwem katolickim 1945-1949 (zarys problemu), (w:) Skryte oblicze systemu komunistycznego. U źródeł zła, pod red. R. Bäckera i P. Hübnera, Warszawa.
• Żaryn J. 2003. Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa.
• Żaryn J. 2004. Kościół w PRL, Warszawa.
• Żurek J. 2006. Aparat bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w Polsce. Wybrane struktury (1944-1953), (w:) Aparat represji w Polsce Ludowej 1944-1989, Rzeszów, nr 1/3.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2163214