Operacja kryptonim „P”. Likwidacja XVI Okręgu „Orzeł” Narodowego Zjednoczenia Wojskowego

• Authors: Adam Białczak

Title variants

EN

The operation the cryptonym „P”. Liquidation of the 16th district „Eagle" of the National Military Unification

Abstracts

EN

This article presents the history of the independence underground, mainly national on the terrain Ostroleka administrative district in years 1945–1948 and its relations to the new government and ways of fighting with it. It presents the history of the creation and functioning of the 16th District “Eagle” of the National Military Unification and the role of its commanders – Zbigniew Kulesza “Hammer” and Józef Kozłowski “Forest”. The methods of work of the security apparatus applied to the un derground were also discussed, and above all, an operation code-named “P”, which led to the liquidation of the 16th District “Eagle” of the National Military Unification.

PL

Niniejszy artykuł przedstawia historię podziemia niepodległościowego, głównie narodowego, na terenie powiatu ostrołęckiego w latach 1945–1948 oraz jego stosunek do nowej władzy i sposoby walki z nią. Przedstawiono w nim także dzieje powstania i funkcjonowanie XVI Okręgu NZW „Orzeł” i rolę jego komendantów – Zbigniewa Kuleszy „Młota” i Józefa Kozłowskiego „Lasa”. Omówiono również metody pracy aparatu bezpieczeństwa stosowane wobec podziemia, a przede wszystkim operację o kryptonimie „P”, która doprowadziła do likwidacji XVI Okręgu „Orzeł” NZW.

Keywords

PL

podziemie niepodległościowe; Narodowe Zjednoczenie Wojskowe; Ostrołęka; powiat ostrołęcki

EN

the independence underground; the National Military Unification; Ostrołęka; Ostrołęka administrative district

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2012
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXVI
• Pages: 13-28

Dates

published

2012

Contributors

author

Adam Białczak

References

• AIPN, 0206/85, Sprawozdania dekadowe, miesięczne PUBP Ostrołęka za 1945–1949 r.
• AIPN, 0255/130, Protokoły przesłuchań bandy „Lasa”.
• AIPN, 0255/226, Likwidacja bandy „Lasa”.
• AIPN, 0255/228, Banda NZW „Las”, t. 1, 7, 8.
• AIPN, 0255/321, Materiały dotyczące działalności band na terenie powiatu Przasnysz z lat 1945–1949.
• APP, Akta Gminy Baranowo, Gminna Rada Narodowa, sygn. 222
• APP, Akta Powiatowej Rady Narodowej, sygn. 223
• APP, Akta Gminnej Rady Narodowej w Baranowie, sygn. 29
• Białczak A. 1998. Polskie podziemie na Kurpiowszczyźnie w latach 1945–1948. Zarys problemu, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, t. 12.
• Brenda W. 2003. Okręg „Orzeł” NZW na północnym Mazowszu w latach 1947–1948 i jego kontynuatorzy, w: T. Łabuszewski (red.), Ostatni leśni 1948–1953, Warszawa 2003.
• Czerniakiewicz J. 1975. Narodowe Zjednoczenie Wojskowe w województwie warszawskim w latach 1945–1951 (praca doktorska w Instytucie Historii PAN), Warszawa.
• Góra W., Halaba R. (red.). 1982. O utrwalanie władzy ludowej w Polsce 1944–1948, Warszawa.
• Informator o nielegalnych antypaństwowych organizacjach i bandach zbrojnych działających w Polsce Ludowej w latach 1944–1956, Lublin 1993.
• Kacprzak K. 2011. Podziemie zbrojne na Mazowszu północnym w walce z systemem komunistycznym 1945–1952, Warszawa.
• Kryptonim „Orzeł”. Warszawski Okręg Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w dokumentach 1947–1954, wybór i opracowanie K. Krajewski, T. Łabuszewski, J. Pawłowicz, L. Żebrowski, Warszawa 2004.
• Krajewski K., Łabuszewski T. 1997. Białostocki Okręg AK-AKO, Warszawa.
• Krajewski K., Łabuszewski T. 1995. Sprawozdania z operacji I i II Brygady KBW na terenie północnego i wschodniego Mazowsza w latach 1948–1951 przeciwko oddziałom partyzanckim Okręgu Warszawskiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Nr 16 („Orzeł”, „Mazowsze”) i Okręgu Białostockiego NZW Nr 15 („Chrobry”), w: Dokumenty i Materiały. Archiwum Polski Podziemnej 1939– 1956, t. 3, Warszawa.
• Krajewski K., Łabuszewski T. 2008. Ziemia Ostrołęcka w walce z komunizmem 1944–1954, Ostrołęka.
• Kulesza Z. „Młot” 1995. Śledztwo wyklętych, Warszawa.
• Lendo T. (oprac.). 2006. Opozycja polityczna na terenie powiatu ostrołęckiego 1944– 1947 w dokumentach władz komunistycznych, Ostrołęka.
• Losy tułacze mieszkańców województwa ostrołęckiego 1939–1956, Wspomnienia. Wykaz deportowanych, wstępy, wybór i opracowanie B. Gołębiowski, S. Pajka, Ostrołęka 1993.
• Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944–1956, t. 3, Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych, Materiały z sesji naukowej „Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych”, Warszawa 2009.
• Żebrowski L. 1994. Podziemie polityczne i wojskowe obozu narodowego 1939–1948, w: W.L. Ząbek (red.), Tradycje niepodległościowe na Północnym Mazowszu, Warszawa.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2164585