Polskie źródła prawa w zakresie wolności religijnej

• Authors: Jacek Janusz Mrozek

Title variants

EN

Polish origins of law on freedom of religion

Abstracts

EN

The subject of this article is an analysis of Polish origins of law on freedom of religion. An author begins his article by saying that the first and most important legal document, which breaks through in protection of the freedom to profess the Christian religion, was the Edict of Milan of 313 of emperor Constantine. Historical analysis for the protection of freedom of religion was carried further, by the author, through the Middle Ages, the Enlightenment to modern times. Legal documents that were analysed were mostly the constitutional norms and the Law on the guarantees of freedom of conscience and confession of 1989, which describes in detail the religious matter, determining and specifying it.

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza polskich źródeł prawa w zakresie wolności religijnej. Autor zaczyna od stwierdzenia, że pierwszym i najważniejszym dokumentem prawnym, dokonującym przełomu w ochronie wolności wyznawania religii chrześcijańskiej, był edykt mediolański z 313 roku cesarza Konstantyna. Analiza historyczna w zakresie ochrony wolności religijnej prowadzona była dalej poprzez czasy średniowiecza, oświecenia aż po czasy współczesne. Dokumentami prawnymi poddanymi analizie były przede wszystkim unormowania konstytucyjne i ustawa z 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, która uszczegółowia materię wyznaniową, dookreślając ją i konkretyzując.

Keywords

PL

wolność religijna; wolność sumienia; wolność przekonań religijnych

EN

freedom of religion; freedom of conscience; freedom of religious belief

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2012
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXVI
• Pages: 235-248

Dates

published

2012

Contributors

author

Jacek Janusz Mrozek

References

• Konstytucja Księstwa Warszawskiego z dnia 22 lipca 1807 roku (Dziennik Praw 1810 Nr 1, s. 10-12).
• Konstytucja Królestwa Polskiego z dnia 27 listopada 1815 roku (Dziennik Praw Królestwa Polskiego 1815, t. 1, s. 8).
• Statut Organiczny Królestwa Polskiego z dnia 26 lutego 1832 roku (Dziennik Praw Królestwa Polskiego 1832, t. 14, s. 175).
• Konwencja zawarta pomiędzy Polską a Wolnym Miastem Gdańskiem w Paryżu w dniu 9 listopada 1920 roku (Dz.U. z 1922 roku Nr 13, poz. 117).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku (Dz.U. RP Nr 44, poz. 267).
• Umowa pomiędzy Polską a Wolnym Miastem Gdańskiem zawarta w Warszawie w dniu 24 października 1921 roku (Dz.U. z 1922 roku Nr 16, poz. 139).
• Traktat polsko-niemiecki dotyczący Górnego Śląska z dnia 15 maja 1922 roku (Dz.U. z 1922 roku Nr 44, poz. 371).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 kwietnia 1935 roku (Dz.U. RP Nr 30, poz. 227).
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 roku (Dz. U. z 1976 r. Nr 7, poz. 36 ze zm.).
• Ustawa z dnia 17 października 1992 roku o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426 z późn. zm.).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jednolity z 2005 roku Dz.U. Nr 231, poz. 1965 z późn. zm.);
• Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Pallottinum. Poznań 2002.
• Adamczyk M., Pastuszka S. 1985. Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791– 1982, Wydawnictwa szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Ciećwierz M. 1989. Polityka prasowa 1944–1948, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Grzelak E. 1979. Wolność sumienia i swoboda praktyk religijnych w PRL a ich funkcjonowanie w krajach kapitalistycznych (do użytku wewnątrzpartyjnego), Komitet Centralny PZPR, Warszawa.
• Grześkowiak A. 1996. Imię Boga w Konstytucji, Wydawnictwo Tygodnika Katolickiego „Niedziela”, Częstochowa.
• Kupis T. 1966. Zawód dziennikarza w Polsce Ludowej, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa.
• Pietrzak M. 1988. Prawo wyznaniowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Renz R., Szabat B. (oprac.) 1980. Wybór źródeł do historii powszechnej 1918–1945. Część I, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego, Kielce.
• Rusinowa J., Wituch T. 1981. Teksty źródłowe do dziejów powszechnych XIX w., Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Szulczewski M. 1964. Prasa i społeczeństwo. O roli i funkcjach prasy w państwie socjalistycznym, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa.
• Urbański Z. 1932. Mniejszości narodowe w Polsce, Wydział Narodowościowy MSW, Warszawa.
• Winiarski B. 1938. Wybór źródeł do nauki prawa międzynarodowego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Borecki P. 2003. Wolność sumienia i wyznania, w: A. Mikulska (red.), Wolność myśli, sumienia i wyznania. Poradnik prawny, Wydawnictwo Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Warszawa, s. 9–21.
• Chruściak R. 1995. Podstawowe problemy konstytucji w debacie Zgromadzenia Narodowego, „Państwo i Prawo”, nr 1, s. 58–71.
• Grzelak E. 1979. Tradycje wolności sumienia, wyznania i tolerancji światopoglądowej, „Ideologia i Polityka”, nr 12, s. 83–93.
• Harasimiak G. 2008. Uwagi na tle denotacji dobra prawnie chronionego w przestępstwach przeciwko wolności sumienia i wyznania, w: E. Cała-Wacinkiewicz, D. Wacinkiewicz (red.), Prawne aspekty wolności. Zbiór studiów, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 151–163.
• Jabłoński K. 1992. Problematyka wyznaniowo-światopoglądowa w projektach konstytucji RP, „Państwo i Prawo”, nr 3, s. 75–79.
• Jabłoński K. 1993. Wolność sumienia i wyznania w prawie międzynarodowym, „Studia Modreviana”, nr 1, s. 29–44.
• Janyga W. 2004. Wolność sumienia i wyznania wobec wyzwań pluralizmu religijnego, „Państwo i Prawo”, nr 10, s. 82–93.
• Jermak S. 1970. Wolność sumienia i wyznania w przepisach nowego kodeksu karnego, „Służba Milicji Obywatelskiej” nr 3, s. 313–324.
• Kłączyńska N. 2001. Prawnokarna ochrona wolności sumienia i wyznania na tle prawa międzynarodowego i Konstytucji RP, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji”, nr 47, s. 167–184.
• Krukowski J. 2000. Konstytucyjny system relacji między państwem a Kościołem katolickim oraz innymi kościołami i związkami wyznaniowymi, w: R. Mojak (red.), Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 95–119.
• Łyko Z. 1991. Od tolerancji do wolności religijnej. W 200-lecie Konstytucji 3 Maja, „Rocznik Teologiczny”, nr 1, s. 5–20.
• Łyko Z. 1991. Wolność sumienia i wyznania w Konstytucji 3 Maja, „Sens” nr specjalny, s. 20.
• Łyko Z. 1997. Wolność sumienia i wyznania w relacji: człowiek–kościoły–państwo, w: L. Wiśniewski (red.), Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa kontrola, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, s. 82–103.
• Małajny R.M. 2002. Regulacja kwestii konfesyjnych w Konstytucji III RP (refleksje krytyczne), w: R. Tokarczyk, K. Motyka (red.), Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Prof. Wieńczysławowi Józefowi Wagnerowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, Wydawnictwo Zakamycze, Kraków, s. 277–306.
• Matwiejuk J. 2002. Regulacje wyznaniowe w polskich aktach konstytucyjnych, „Rocznik Teologiczny”, nr 2, s. 121–145.
• Matwiejuk J. 2005. Regulacje wyznaniowe w Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 roku, w: A. Mezglewski, P. Stanisz, M. Ordon (red.), Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 127–144.
• Mazurek F. 1988. Prawo człowieka do wolności religijnej, „Kościół i Prawo”, nr 5, s. 95–106.
• Mirgos Z. 1982. Wolność sumienia i wyznania w Polsce Ludowej, „Służba Milicji Obywatelskiej”, nr 2, s. 161–188.
• Osuchowski J. 1989. Nowe ustawodawstwo w sprawach wyznaniowych, „Państwo i Prawo”, nr 10, s. 17–29.
• Pawluk T. 1992. Sprawy wyznaniowe w Konstytucji 3 Maja, „Prawo Kanoniczne”, nr ½, s. 3–13.
• Piechowiak M. 1995. Wolność religii w projekcie konstytucji, „Rzeczpospolita” nr 120, s. 16.
• Pietrzak M. 1997. Rozdział Kościoła i państwa – modele i spór o ujęcie normatywne w nowej konstytucji, w: L. Wiśniewski (red.), Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, s. 104–126.
• Pietrzak M. 1998. Wolność sumienia i wyznania, „Szkoła Praw Człowieka”, nr 4, s. 125–134.
• Pietrzak M. 2000. Wolność sumienia i wyznania w Polsce. Tradycja i współczesność, „Rocznik Teologiczny”, nr 1, s. 277–300.
• Ratajczak B. 2001. Refleksje na temat rozumienia pojęcia wolności sumienia i wyznania w Konstytucji z 17 marca 1921 r., w: A. Dębiński, W. Bar, P. Stanisz (red.), Divina et Humana. Księga Jubileuszowa w 65 rocznicę urodzin ks. Prof. Henryka Misztala, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 193–207.
• Rauscher A. 1997. Prawo do wolności religijnej w społeczeństwie świeckim, „Ethos” nr 1, s. 77–85.
• Rozkosz M. 2008. Media zagrożeniem dla wartości religijnych?, w: R. Sztychmiler (red.), Media – wartości – prawo, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, s. 49–51.
• Rydlewski G. 2000. Geneza i tryb przygotowania ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, „Rocznik Teologiczny” nr 1, s. 301–308.
• Ryguła P. 2005. U źródeł prawa do wolności religijnej. Analiza historyczna zagadnienia od starożytności do XV wieku, „Państwo – Administracja – Kościół”, nr 3, s. 89–120.
• Staszewski M.T. 1976. Ochrona wolności sumienia i wyznania w PRL, „Zeszyty Naukowe Akademii Służb Wewnętrznych”, nr 14, s. 37.
• Staszewski M.T. 1982. Swoboda sumienia i wyznania, „Ideologia i Polityka”, nr 9, s. 137–144.
• Staszewski M.T. 1989. Związki wyznaniowe w państwie socjalistycznym, w: J. Łętowski, W. Sokolewicz (red.), Państwo – prawo – obywatel. Zbiór studiów dla uczczenia 60-lecia urodzin i 40-lecia pracy naukowej prof. Adama Łopatki, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław, s. 211–222.
• Stemplewski F. 1978. Mniejszości wyznaniowe w konstytucji marcowej z 1921 roku, „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Nauki SpołecznoEkonomiczne”, nr 12, s. 115–124.
• Suchocka H. 2007. Pokojowa funkcja wolności religijnej, w: J. Krukowski, J. Isensee, M. Sitarz (red.), Kultura i prawo. Tożsamość kulturowa Unii Europejskiej a pluralizm religijny, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 55–73.
• Szymanek J. 2004. Bezstronność czy neutralność światopoglądowa państwa (uwagi na tle art. 25 ust. 2 Konstytucji RP), „Państwo i Prawo”, nr 5, s. 46.
• Szymanek J. 2006. Klauzule wyznaniowe w Konstytucji RP, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, nr 8, s. 8.
• Szymanek J. 2006. Prawna regulacja wolności religijnej, „Studia Prawnicze”, nr 2, s. 5–30.
• Trzeciak B. 1996. Źródła gwarancji wolności religijnej, „Przegląd Powszechny”, nr 12, s. 283–300.
• Warchałowski K. 2004. Ochrona wolności religijnej w porządku międzynarodowym do czasu uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (10 grudnia 1948, Paryż), w: M. Sitarz (red.), Ecclesia et Status. Księga jubileuszowa z okazji 40lecia pracy naukowej Prof. Józefa Krukowskiego, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 923–936.
• Warchałowski K. 2006. Rozwój idei wolności religijnej od początków chrześcijaństwa do czasów nowożytnych, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, nr 8, s. 143–161.
• Wysoczański W. 1993. Równouprawnienie wyznań w obecnej i przyszłej konstytucji, „Rocznik Teologiczny”, nr 2, s. 179–186.
• Wysoczański W. 1999. Stosunki Państwo–Kościół w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku, „Rocznik Teologiczny”, nr 1/2, s. 187–196.
• Zieliński T. 1997. Klauzule prawnowyznaniowe jednolitego projektu konstytucji RP (uwagi de lege fundamentale ferenda), „Państwo i Prawo”, nr 2, s. 81–98

Identifiers

Biblioteka Nauki

2164927