From the history of the cooperative movement in the Kurpie region during the Second Polish Republic

• Authors: Wojciech Łukaszewski

Title variants

PL

Z dziejów ruchu spółdzielczego na kurpiowszczyźnie w II Rzeczypospolitej

Abstracts

PL

Ruch spółdzielczy na obszarze Kurpiowszczyzny zaznaczył swój dynamiczny progres w okresie II Rzeczypospolitej. Prowadzone akcje informacyjne, szkolenia instruktorów ds. spółdzielczości, a także regulacja prawna wprowadzona ustawą z 1920 r. doprowadziły do zmiany świadomości mieszkańców subregionu kurpiowskiego. Dosyć często brak elementarnych kwalifikacji związanych z zakładaniem i prowadzeniem kooperatyw mieszał się z zaangażowaniem Kurpiów, którzy poprzez tworzenie spółdzielni próbowali wpłynąć na zmianę własnej sytuacji materialnej. Bardzo ważnym aspektem kurpiowskiego ruchu spółdzielczego był jego socjalny charakter. Kooperatywy, które generowały nadwyżki finansowe, dosyć często wspierały charytatywne instytucje i cele, działalność państwowej oświaty, a także działalność proobronną, która w latach 30. nabierała szczególnej roli.

EN

The cooperative movement in the Kurpie region marked its dynamic progress during the Second Polish Republic. The carried out informational actions, trainings of instructors for cooperatives as well as the legal regulation introduced by the act of 1920, led to the change of attitude of the inhabitants of the subregion of Kurpie. Frequently, the lack of basic qualifications related to establishing and running a cooperative mixed with the involvement of the Kurpie people, who were trying to influence the change their own material situation by establishing cooperatives. A significant aspect of the Kurpian cooperative movement was its social nature. Cooperatives which generated financial surpluses relatively often supported charity institutions and aims, the activity of state education as well as pro-defensive actions, which were becoming particularly important in the 1930s.

Keywords

EN

Cooperatives; cooperative movement; Kurpie region; a cooperative; food industry; savings and loan fund

PL

Spółdzielczość; ruch spółdzielczy; Kurpiowszczyzna; kooperatywa; spożywczość; kasa oszczędnościowo-pożyczkowa

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2017
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXXI
• Pages: 171-186

Dates

published

2017

Contributors

author

Wojciech Łukaszewski

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie – Rada Spółdzielcza w Warszawie, sygn. 522, 553, 2973, 2974, 3428, 3429, 3436, 4102, 6293, 6465, 6466, 6467, 6468, 9260, 9263, 11145, 11146, 12228, 12229, 12230, 12231, 12886, 13072, 13290, 13294., 13295, 13296, 13297, 13298, 13299, 13300, 13722, , 18249, 21712, 22391, 22625, 22626. – Ambasada RP w Berlinie, sign. 2770. – Biuro Pełnomocnika Rządu do Walki z Analfabetyzmem, sign. 109.
• Dekret w sprawie utworzenia tymczasowych powiatowych Rad aprowizacyjnych. Dz.U. z 1919 r. No. 8, item 114.
• Ustawa z dnia 29 października 1920 r. o spółdzielniach. Dz.U. z 1920 r. No. 111, item 733.
• Ustawa z dnia 4 grudnia 1923 r. w przedmiocie częściowej zmiany ustawy z dnia 29 października 1920 r. o spółdzielniach. Dz.U. z 1923 r. No. 135, item 1119.
• Ustawa z dnia 13 marca 1934 r. w sprawie zmiany ustawy o spółdzielniach. Dz.U. z 1934 r. No. 38, item 342.
• Adamczyk B. 2007. Szanse rozwoju spółdzielczości wiejskiej jako formy organizowania się rolników w Polsce w odniesieniu do warunków społecznych i gospodarczych w Unii Europejskiej. Studia Ecologiae et Bioethicae UKSW w Warszawie, No. 5.
• Białczak A. 2005. Dzieje Baranowa oraz ziem nad Płodownicą i Omulwią. Baranowo–Ostrołęka.
• Cioch H. 2009. Zasady Roczdelskie i ich realizacja w praktyce. Polska Akademia Nauk, Teka Komisji Prawniczej (Lublin), Vol. II.
• Gminne kasy pożyczkowo-oszczędnościowe. 1936. Przegląd Ostrołęcki, No. 49.
• Gołota J. 2000. Ostrołęka. Miasto i powiat w okresie międzywojennym. Wydawnictwo OTN im. A. Chętnika, Ostrołęka.
• Kołodziej E. 1999. Spółdzielczość na Mazowszu do 1939 r. Mazowieckie Towarzystwo Naukowe, Rocznik Mazowiecki, No. 11.
• Landau Z., Tomaszewski J. 1986. Zarys historii gospodarczej Polski 1918–1939. Książka i Wiedza, Warszawa.
• Leonkiewicz M. 1936. Jak rolnicy w Dąbrowach, gm. Myszyniec dążą do poprawy swego bytu przez spółdzielnię. Przegląd Ostrołęcki, No. 10.
• Łukaszewski W. 2016. Z dziejów jednorożeckiej spółdzielczości. Spółdzielnia Mleczarska „Orzyc” w Jednorożcu w latach 1928–1939. TPZK, Krasnosielcki Zeszyt Historyczny, No. 7.
• Pastuszka S.J, Turkowski R. 2013. Spółdzielczość jako ruch obywatelski na przełomie XIX/XX wieku w Europie i w Polsce – inspiracja dla przyszłości, [In:] Spółdzielczość w budowie społeczeństwa obywatelskiego – historia i współczesność. Materiały z konferencji w Muzeum Niepodległości, Warszawa, 15.11.2012. Ed. and introduction T. Skoczek. Warszawa.
• Piechowski A. 2007. Rodowód przedsiębiorczości społecznej, [In:] Przedsiębiorstwo społeczne w rozwoju lokalnym. Zeszyty Gospodarki Społecznej, Vol. 2. Eds. E. Leś, M. Ołdak. Collegium Civitas Press, Warszawa.
• Pudełkiewicz E. 2009. Spółdzielcze formy gospodarowania w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej. Zeszyty Naukowe SGGW. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, No. 2.
• Statystyka ruchu spółdzielczego w Polsce 1934 i 1935. 1938. Statystyka Polski (Warszawa), Series C, Issue 66.
• Stefczyk F. 1925. Początki i ogólne warunki rozwoju spółdzielczości w Polsce. Wydawnictwo Spółdzielczego Instytutu Naukowego w Krakowie, Kraków.
• Świecki T., Wybult F. 1932. Mazowsze płockie w czasach wojny światowej i powstania państwa polskiego. Czcionkami Drukarni Toruńskiej S.A. w Toruniu, Toruń.
• Wiek. Gazeta polityczna, literacka i społeczna. 1875. No. 85.
• Wojciechowski S. 1923. Kooperacja w rozwoju historycznym. Wydawnictwo Wydziału Propagandy Związku Polskich Stow. Spoż., Warszawa.
• Wojciechowski S. 1930. Ruch spółdzielczy. Wydawnictwo Spółdzielczego Instytutu Naukowego, Warszawa.
• Kurpiowski Bank Spółdzielczy w Myszyńcu. Online: http://kbsmyszyniec.pl/index.php/o-banku/historia-banku [6.08.2017].
• Lewkowska A., Wojenne losy banków spółdzielczych. Online: https://wwww.bs.net.pl/z-innej-beczki/na-weekend-wojenne-losy-bankowspoldzielczych [6.08.2017].
• Życiorys ks. gen. bryg. Kazimierza Suchcickiego. Online: http://www.kadzidlo.pl/2016/sources/zyciorys_ks_suchcickiego.pdf [6.08.2017].

Identifiers

Biblioteka Nauki

2166187