Nasal vowels in Kurpian

• Authors: Jerzy Rubach

Title variants

PL

Samogłoski nosowe w dialekcie Kurpiowskim

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł dowodzi, że kurpiowskie nosowe szwa, jak np. w gę̈ sty, zapisywane literą ę̈, pochodzi historycznie z samogłoski krótkiej ą, wymawianej jako nosowe [a], czyli jako [ã], w polszczyźnie XV w. Natomiast kurpiowskie nosowe [õ], jak np. w wąs, zapisywane literą ą pochodzi z samogłoski długiej ą, wymawianej jako nosowe å, czyli jako [ɑ̃ ], w polszczyźnie XVI w. Dzisiejsze kurpiowskie nosowe szwa, lepiej niż ę w języku ogólnopolskim, odzwierciedla stan literackiej polszczyzny mówionej w XVI w. Analiza formalna przeprowadzona w ramach teorii fonologii generatywnej stawia hipotezę, że nie tylko w kurpiowskim, lecz także w polszczyźnie literackiej XVII w. ą wymawiane było jako [õ] z zamkniętym o, a n ie jako [ɔ̃] z otwartym o, tak jak ma to miejsce w dzisiejszym języku ogólnopolskim. Ogólnie rzecz biorąc, odnotować trzeba, że występuje uderzające podobieństwo pomiędzy system samogłoskowym dzisiejszej kurpiowszczyzny a systemem samogłoskowym polszczyzny literackiej XVI w., por. punkty (1) i (6). W dalszej części artykułu przeprowadzona jest analiza alternacji obejmujących samogłoski nosowe w dzisiejszej kurpiowszczyźnie.

EN

This paper investigates the problem of nasal vowels in Kurpian. It is argued that Kurpian nasal schwa, as in gę̈ sty, comes historically from lax nasal ą [ã] that was used in Polish in the 15th c. Kurpian tense [õ], as in wąsy, comes historically from tense nasal ą [ɑ̃] that occurred in Polish in the 16th c. Nasal vowels and their alternations in modern Kurpian are analyzed in terms of Derivational Optimality Theory. Noteworthy here are the processes of Nasal Shift and Nasal Decomposition.

Keywords

EN

Kurpian phonology; Polish phonology; nasal vowels; Derivational; Optimality Theory

PL

fonologia kurpiowska; fonologia polska; samogłoski nosowe; derywacyjna teoria optymalności

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2017
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXXI
• Pages: 57-72

Dates

published

2017

Contributors

author

Jerzy Rubach

References

• Bachmura I. and Staszewska D. 2016. Móźë jï pśïsë po kurpśosku. Związek Kurpiów, Ostrołęka.
• Bermúdez-Otero R. 1999. Constraint Interaction in Language Change: Quantity in English and Germanic. Ph.D. dissertation, University of Manchester.
• Biedrzycki L. 1963. Fonologiczna interpretacja polskich głosek nosowych. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, No. 22, pp. 23–45.
• Dejna K. 1973. Dialekty polskie. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Friedrich H. 1955. Gwara kurpiowska. Fonetyka. PWN, Warszawa.
• Gadomski H., Grzyb M. and Grec T. 2013. Słownik wybranych nazw i wyrażeń kurpiowskich. Związek Kurpiów, Ostrołęka.
• Halle M. 1992. Phonological features, [In:] International Encyclopedia of Linguistics. Ed. W. Bright. Oxford University Press, Oxford, pp. 207–212.
• Kiparsky P. 1997. LP and OT. Handout. Cornell Linguistic Institute, Ithaca, N.Y.
• Kiparsky P. 2000. Opacity and cyclicity. The Linguistic Review, Issue 17, pp. 351–365.
• Klemensiewicz Z. 1974. Historia języka polskiego. PWN, Warszawa.
• McCarthy J. and Prince A. 1995. Faithfulness and reduplicative identity. University of Massachusetts Occasional Papers in Linguistics, Vol. 18. Eds. J. Beckman, L. Dickey and S. Urbanczyk. Graduate Linguistic Student Association Publications, Amherst, Massachusetts, pp. 249–384.
• Prince A. and Smolensky P. 2004. Optimality Theory: Constraint Interaction in Generative Grammar. Blackwell, Oxford [Revision of 1993 technical report, Rutgers University Center for Cognitive Sciences. Available on Rutgers Optimality Archive, ROA–537].
• Rospond S. 1973. Gramatyka historyczna języka polskiego. PWN, Warszawa.
• Rubach J. 1994. Affricates as strident stops in Polish. Linguistic Inquiry, Vol. 25, pp. 119–143.
• Rubach J. 1997. Extrasyllabic consonants in Polish: Derivational Optimality Theory, [In:] Derivations and Constraints in Phonology. Ed. I. Roca. Oxford University Press, Oxford, pp. 551–581
• Rubach J. 2000a. Glide and glottal stop insertion in Slavic languages: A DOT analysis. Linguistic Inquiry, Vol. 31, pp. 271–317.
• Rubach J. 2000b. Backness switch in Russian. Phonology, Vol. 17, pp. 39–64.
• Rubach J. 2003. Duke-of-York derivations in Polish. Linguistic Inquiry, Vol. 34, pp. 601–629.
• Rubach J. 2009. Zasady pisowni kurpiowskiego dialektu literackiego. Związek Kurpiów i Muzeum Kultury Kurpiowskiej, Ostrołęka.
• Rubach J. 2011. The vocalic system of Kurpian. Studies in Polish Linguistics, Vol. 6, pp. 81–98.
• Rubach J. 2014. Soft Labial Conspiracy in Kurpian. Journal of Linguistics, Vol. 50, 185–230.
• Rubach J. [in press]. Derivational meanders of High Vowel Palatalization in Polish. Lingua, Vol. 199.
• Rubach J. [in press]. Liquid Lowering in Kurpian. Journal of Linguistics, Vol. 54.
• Sagey E. 1986. The Representation of Features and Relations in Non-linear Phonology. Ph.D. dissertation, MIT, Cambridge, Massachusetts.
• Stieber Z. 1952. Rozwój fonologiczny języka polskiego. PWN, Warszawa.
• Stieber Z. 1973. A Historical Phonology of the Polish Language. Carl Winter, Heidelberg.
• Wood S.A.J. 1975. Tense and lax vowels – degree of constriction or pharyngeal volume? Working Papers in Linguistics (Lund University), Vol. 1, pp. 109– 134.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2166126