Zaangażowanie społeczeństwa Mazowsza Północno-Wschodniego w walkę o niepodległość (1794–1918)

• Authors: Janusz Szczepański

Title variants

EN

The commitment of the North-Eastern Masovia society to the struggle for independence (1794–1918)

Abstracts

PL

Mazowsze Północno-Wschodnie odegrało istotną rolę w dziejach walk o niepodległość. Ziem Mazowsza Północno-Wschodniego nie ominęły działania zbrojne wojen napoleońskich i wojny polsko-rosyjskiej 1831 r. (np. bitwy pod Pułtuskiem i Ostrołęką ).Tutejsi mieszkańcy, wśród których byli waleczni Kurpie, zawsze dawali świadectwo patriotyzmu, mając swój wkład w odzyskanie niepodległości przez państwo polskie. Nie wolno także zapomnieć o podtrzymywaniu tożsamości narodowej na obszarze Mazowsza Północno-Wschodniego przez różne partie polityczne, instytucje oświatowe i stowarzyszenia. Akcja zbrojna oddziałów POW w dn.11–12 listopada 1918 r. była tylko dopełnieniem wysiłku kilku pokoleń Mazowszan, którzy nie szczędzili krwi, by po 123 latach niewoli Polska była znów niepodległa.

EN

North-Eastern Masovia played an important role in the history of the struggle for independence. Those lands had not been spared from the military action of the Napoleonic Wars and the Polish-Russian War of 1831 (e.g. the battle of Pultusk and Ostroleka). The local inhabitants, including the courageous Kurpie, always bore authentic witness to patriotism, having their own contribution to the regaining of Polish independence. What must also not be forgotten is the maintenance of national identity within the area of North-Eastern Masovia by various political parties, educational institutions and associations. The military action of the Polish Military Organisation units on 11–12 November 1918 was only a complement to the effort of many generations of Masovians, who had spared no blood so that Poland could be independent again after 123 years of foreign rule.

Keywords

EN

independence; the battle of Ostroleka 1831; Kurpie; Polish Military Organisation

PL

niepodległość; bitwa pod Ostrołęką 1831 r.; Kurpie; Polska Organizacja Wojskowa

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2018
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXXII
• Pages: 15-36

Dates

published

2018

Contributors

author

Janusz Szczepański

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD)
• Archiwum Królestwa Polskiego (AKP) – sygn. 252
• Władze Centralne Powstania Listopadowego (WCPL) – sygn. 24, sygn. 82, sygn. 231a, sygn. 232, sygn. 239 a, sygn.239 b, sygn.454, sygn. 468, sygn. 468 a, sygn. 517.
• Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i Ojczyzny w latach 1861–1915. Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakazanych i prywatnych, oprac. P. Kubicki, cz. I, t. II. Sandomierz 1933.
• Dutkiewicz J. 1957. Wybór źródeł do dziejów powstania listopadowego.Wrocław.
• Gadomski S., Szczepański J., Wykaz uczestników Powstania Styczniowego z powiatu pułtuskiego, [w:] Powstanie Styczniowe na Ziemi Pułtuskiej, pod red. J. Szczepańskiego. Warszawa–Pułtusk 1994.
• Mazowsze Północne w XIX–XX wieku. Materiały źródłowe 1795–1956, zebrał i przygotował J. Szczepański. Warszawa–Pułtusk 1987.
• Wiech S., Społeczeństwo Królestwa Polskiego w oczach carskiej policji politycznej, [w:] Sytuacja polityczna Królestwa Polskiego w świetle tajnych raportów naczelników Warszawskiego Okręgu Żandarmerii z lat 1867–1872 i 1878 r., oprac. S. Wiech i W. Caban. Kielce 1999.
• „Gazeta Warszawska” 1831, nr 48
• Białczak A. 1997. Społeczeństwo Kurpiowszczyzny wobec Powstania Listopadowego. „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, zesz. 11, Ostrołęka.
• Bloch T., i Bloch Cz. 1974. Ofiary województw w powstaniu listopadowym. „Roczniki Humanistyczne Towarzystwa Naukowego KUL” , t. 22, Lublin.
• Chudzyński M. 1996. Płock i ziemia płocka w Insurekcji Kościuszkowskiej, [w:] Powstanie 1794 roku. Dzieje i tradycja. Studia i szkice w dwustulecie, pod red. H. Szwankowskiej. Warszawa.
• Dobroński A. 2001. Wojna 1830–1831 na Mazowszu, [w:] Warszawa i Mazowsze w walce o niepodległość kraju w latach 1794–1920, pod red. A. Koseskiego i S. Stawarza. Warszawa.
• Herbst S. 1958. Mazowsze Płockie w Powstaniu Kościuszkowskim. „Notatki Płockie”, nr 8.
• Juszkiewicz R. 1992. Powstanie Styczniowe na Północnym Mazowszu. Warszawa.
• Kalinowska B. 2003. Kasata zakonów w Królestwie Polskim jako konsekwencja ich zaangażowania w powstanie styczniowe. „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, zesz.17, Ostrołęka.
• Kijowski J. 2003. Powstanie w Zielonej Puszczy Kurpiowskiej. „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, zesz.17, Ostrołęka.
• Kociszewski A. 1993. Działania zbrojne na Mazowszu Północnym w latach 1794– 1831, [w:] Mazowsze Północne w latach walk o niepodległość (1794–1920). Ciechanów.
• Kociszewski A. 2012. Pod panowaniem zaborców i w Księstwie Warszawskim,[w:] Dzieje Mazowsza, tom III – Lata 1795–1918, pod red. J. Szczepańskiego. Pułtusk.
• Kołodziejczyk A. 2001. Odzyskanie niepodległości w 1918 roku – przebieg wydarzeń na Mazowszu, [w:] Warszawa i Mazowsze w walce o niepodległość kraju w latach 1794–1920, pod red. A. Koseskiego i S. Stawarza. Warszawa.
• Odziemkowski J. 2001. Warszawa i Mazowsze w latach 1914–1918,[w:] Warszawa i Mazowsze w walce o niepodległość kraju w latach 1794–1920, pod red. A. Koseskiego i S. Stawarza. Warszawa.
• Stawarz A. 2001. Mazowsze w latach 1905–1914. Rozwój aktywności społecznokulturalnej a idea niepodległości, [w:] Warszawa i Mazowsze w walce o niepodległość kraju w latach 1794–1920, pod red. A. Koseskiego i S. Stawarza. Warszawa.
• Stawarz A. 2012. Życie kulturalne na Mazowszu w latach 1865–1914/1918, [w:] Dzieje Mazowsza, tom III – Lata 1795–1918, pod red. J. Szczepańskiego. Pułtusk.
• Szczepański J. 2017. Mazowszanie wobec: Aktu 5 listopada, obecności Legionów oraz Polskiej Organizacji Wojskowej [w:] Społeczeństwo Mazowsza wobec wydarzeń I wojny światowej, red. A. Koseski, J. Szczepański. Pułtusk.
• Szczepański J. 1989. Ruch ludowy w powiecie pułtuskim (do 1918 r.). Pułtusk.
• Szczepański J. 2017. W Królestwie Polskim 1815–1864, [w:] Dzieje Pułtuska, tom II (1795–1989), pod red. A. Koseskiego i J. Szczepańskiego. Pułtusk.
• Szczepański J. 2012a. Życie polityczne Mazowsza w okresie popowstaniowym 1865–1914, [w:] Dzieje Mazowsza, tom III – Lata 1795–1918, pod red. J. Szczepańskiego. Pułtusk.
• Szczepański J. E. 2012b. Polityczne i ekonomiczne aspekty niemieckiej okupacji na Mazowszu, [w:] Dzieje Mazowsza, tom III – Lata 1795–1918, pod red. J. Szczepańskiego. Pułtusk.
• Tokarz W. 1959. Bitwa pod Ostrołęką, [w:] W. Tokarz, Rozprawy i szkice, t. II. Warszawa.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2166793