Inspiracje Kazimierza Twardowskiego w formowaniu polskiego modelu uniwersytetu

• Authors: Przemysław Chmielecki

Title variants

EN

Kazimierz Twardowski's inspirations in shaping the Polish university model

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje źródłowe inspiracje czegoś, co można nazwać „polskim modelem uniwersytetu”. Model ten wyłania się w funkcjonowaniu polskich uczelni w XX wieku i niewątpliwie ma związek z fundamentami naukowości położonymi przez Kazimierza Twardowskiego w działalności filozoficzno-logicznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Artykuł stawia sobie za cel eksplorację źródeł inspiracji Twardowskiego, które wpłynęły na kształt jego szkoły, a także przełożyły się na szersze funkcjonowanie polskich uczelni wyższych. Wśród źródeł autor wskazuje na teksty Immanuela Kanta, Wilhelma von Humboldta i Karla Jaspersa.

EN

The article presents the source inspirations of what can be called the „Polish university model”. This model emerges in the functioning of Polish universities in the 20th century and is undoubtedly related to the foundations of science laid by Kazimierz Twardowski in the philosophical and logical activity of the Lvov- Warsaw School. The article aims to explore the sources of Twardowski's inspiration that influenced the shape of his school, and also translated into the wider functioning of Polish universities. Among the sources, the author points to the texts of Immanuel Kant, Wilhelm von Humboldt and Karl Jaspers.

Keywords

EN

university; academic ethos; Kazimierz Twardowski; Immanuel Kant; Wilhelm von Humboldt; Karl Jaspers

PL

uniwersytet; etos akademicki; Kazimierz Twardowski; Wilhelm von Humboldt; Karl Jaspers; Immanuel Kant

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2019
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXXIII
• Pages: 151-166

Dates

published

2019

Contributors

author

Przemysław Chmielecki

References

• Andrzejewski B. 1989. Wilhelm von Humboldt. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Bartnicka K. 2011. Przemiany idei uniwersytetu europejskiego w XVIII–XXI wieku, [w:] W. Szulakiewicz (red.) Przełomy edukacyjne. Dziedzictwo polskiej teorii i praktyki, t. 1. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Borzym S. 2011. Uniwersytet według Twardowskiego. „Kronos”, nr 1.
• Czeżowski Tadeusz 1936-38. Kazimierz Twardowski. 20.X.1866–11.II.1938. „Ruch Filozoficzny” nr 14.
• Czeżowski T. 1946. O uniwersytecie i studiach uniwersyteckich. „Biblioteka Toruńska” nr 3.
• Czeżowski T. 1994. O ideale uniwersytetu, [w:] W. Wincławski (red.) Tożsamość uniwersytetu: antologia tekstów Profesorów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Drabarek A. 2003. Problem etyki naukowej w poglądach filozofów ze szkoły lwowsko-warszawskiej – K. Twardowski. „Kultura i Edukacja” nr 3–4.
• Gadamer H. G. 2008. Idea uniwersytetu – wczoraj, dziś, jutro, tłum. P. Sosnowska, [w:] Tegoż, Teoria, etyka, edukacja. Eseje wybrane. Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Habermas J. 1987. The Idea of the University – Learning Processes. New German Critique, nr. 41, Special Issue on the Critiques of the Enlightenment.
• Humboldt W., von, 1946. Schulpläne des Jahres 1809 Über die innere und äußere Organisation der höheren wissenschaftlichen Anstalten in Berlin, 1810. Hamburg Universität, Hamburg.
• Jaspers K. 1946. Die Idee der Universität. Springer, Berlin.
• Jaspers K. 1993. Autobiografia filozoficzna, tłum. S. Tyrowicz. Wydawnictwo Comer, Toruń.
• Kant I. 1993. O wiecznym pokoju. Zarys filozoficzny, tłum. F. Przybylak. Wydawnictwo UWr, Wrocław.
• Kant I. 2009. Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg. Wydawnictwo Antyk, Kęty.
• Kant I. 2010. Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka, tłum. B. Bornstein. Wydawnictwo Hachette, Warszawa.
• Kant I. 2011. Spór fakultetów, tłum. A. Bobko, M. Żelazny, W. Galewicz [w:] Tegoż, Dzieła zebrane, t. 5. Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Kot S. 2010. Historia wychowania. t. 2. Wychowanie nowoczesne. Od połowy wieku XVIII do współczesności. Wydawnictwo Żak, Warszawa.
• Kotarbiński T. 1965. O Kazimierzu Twardowskim, [w:] K. Twardowski, Wybrane pisma filozoficzne. Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• Kowalewska M. 2000. Akademia Wileńska, [w:] M. A. Krąpiec i inni (red.) Powszechna Encyklopedia Filozofii. t.1. Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin.
• Kowalewska M. 2000. Akademia Zamojska, [w:] M . A . K rąpiec i i nni ( red.) Powszechna Encyklopedia Filozofii. t.1. Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin.
• Kuderowicz Z. 1987. Dilthey. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Przyłębski A. 2008. Kryzys idei uniwersytetu. Rozważania inspirowane Humboldtem, [w:] A. Grzegorczyk, J. Sójka (red.) Fenomen uniwersytetu. Wydawnictwo UAM, Poznań.
• Scott J. C. 2006. The Mission of the University: Medieval to Postmodern Transformations. Journal of Higher Education. wol. 77, nr 1.
• Skubała-Tokarska Z., Tokarski Z. 1972. Uniwersytety w Polsce. Rys historyczny. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Stachowiak-Kudła M. 2012. Autonomia szkół wyższych a instytucjonalne mechanizmy zapewniania jakości w Polsce i wybranych państwach europejskich. Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• Stark W. 1992. Die Formen von Kants akademischer Lehre. „Deutsche Zeitschrift für Philosophie” nr 40.
• Twardowski K. 1992. Granice puryzmu, [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Twardowski K. 1992. Greka i łacina a filozofia, [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Twardowski K. 1992. Jak studiować filozofię?, [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Twardowski K. 1992. O dostojeństwie uniwersytetu, [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Twardowski K. 1992. O przygotowaniu naukowym do filozofii, [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Twardowski K. 1992. Podziękowanie, które wygłosił prof. dr Kazimierz Twardowski, [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Twardowski K. 1992. Przedmiot nauczania i przedmiot poszczególnych nauk, [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Twardowski K. 1992. Przemówienie prof. dra Kazimierza Twardowskiego... [w:] Tegoż, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Tyburski W. 2000. Myśl etyczna w Polsce od XVI do XIX wieku. Wydawnictwo Top Kurier, Toruń.
• Tyburski W. 2004. Tadeusz Czeżowski o etosie uczonego i zadaniach uniwersytetu. „Ruch Filozoficzny” nr 4.
• Tyburski W., Wachowiak A., Wiśniewski R. 2002. Historia filozofii i etyki. Źródła i komentarze. Wydawnictwo TNOiK, Toruń.
• Uczniowie o nauczycielu, [w:] K. Twardowski, Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych. Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• Wielgus S. 2000. Akademia Krakowska, [w:] M. A. Krąpiec i inni (red.) Powszechna Encyklopedia Filozofii. t. 1. Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin.
• Woleński J. 2010. Szkoła Lwowsko-Warszawska, [w:] J. Skoczyński, J. Woleński, Historia filozofii polskiej. Wydawnictwo WAM, Kraków.
• Wołoszyn S. 1965. Kazimierza Wielkiego dyplom założenia uniwersytetu, [w:] Tegoż (wyb. i opr.), Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. 1. Od wychowania pierwotnego do końca XVIII stulecia. Warszawa 1965.
• Żelazny M. 2001. Idea wolności w filozofii Kanta. Wydawnictwo Rolewski, Toruń.
• Żelazny M. 2003. Kantowska idea uniwersytetu, [w:] I. Kant, Spór fakultetów. Wznowione pytanie czy rodzaj ludzki stale zmierza ku temu, co lepsze? tłum. M. Żelazny. Wydawnictwo Rolewski, Toruń.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2168106