IV rozbiór Polski na północno-wschodnim Mazowszu

• Authors: Wojciech Łukaszewski

Title variants

EN

The fourth partition of Poland in North Eastern Mazovia

Abstracts

PL

Najazd na Polskę dwóch sąsiadujących państw: III Rzeszy Niemieckiej oraz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich we wrześniu 1939 r., który skutkował IV rozbiorem Polski, przyniósł Rzeczypospolitej ogrom cierpień i miliony ofiar. Konsekwencje napaści z 1 i 17 września 1939 r. ujawniły niespotykaną dotychczas brutalizację działań wojennych poprzez prowadzenie tzw. wojny totalnej. Masowy terror i eksterminacja ludności w imię wyznawanych przez okupantów ideologii, doprowadziły do tragedii wielu narodów. Przez minione dekady nie eksponowano udziału Związku Radzieckiego w inicjowaniu kolejnego rozbioru Polski. Jednak sąsiad ze Wschodu, w wyniku tajnego porozumienia, łamiąc traktaty pokojowe i pakty o nieagresji, posługując się jawną konfabulacją, zajął wschodnie terytorium kraju. Północno-wschodnie Mazowsze we wrześniu 1939 r. znalazło się na arenie zainteresowania dwóch agresorów. To właśnie przez te ziemie przechodziła granica „obszaru interesów” okupantów. Doprowadziło to do sytuacji, w której jednolity administracyjnie i gospodarczo region został sztucznie podzielony linią graniczną, niemającą żadnego historycznego, etnicznego, administracyjnego oraz gospodarczego uzasadnienia.

EN

The invasion of Poland by two neighboring countries: the German Third Reich and the Union of Soviet Socialist Republics in September 1939, which resulted in the Fourth Partition of Poland, brought a great deal of suffering and millions of victims. The consequences of the assault of September 1 and 17, 1939 revealed an unprecedented brutalization of hostilities by conducting the so-called total war. Mass terror and the extermination of the population in the name of the ideology professed led to the tragedy of many nations. Over the past decades, the participation of the Soviet Union in initiating the next partition of Poland has been taboo. However, a neighbor from the East, as a result of a secret agreement, breaking peace treaties and non-aggression pacts, using open confabulation, occupied the eastern territory of the country. In September 1939, north-eastern Mazovia was in the arena of interest of two aggressors. The border of the "area of interest" of the occupiers passed through these lands. This led to a situation in which the region administratively and economically uniform was artificially divided by a border line that had no historical, ethnic, administrative or economic justification.

Keywords

EN

annexation; The Fourth Partition of Poland; Mazovia; German occupation; Soviet occupation; Government district Ziechenau; General Government

PL

aneksja; Czwarty rozbiór Polski; Mazowsze; okupacja niemiecka; okupacja radziecka; rejencja ciechanowska; Generalne Gubernatorstwo

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2019
• Volume: Zeszyt
• Issue: XXXIII
• Pages: 125-150

Dates

published

2019

Contributors

author

Wojciech Łukaszewski

References

• Gmitruk J., Mazurek J. 1999. Działalność władz okupacyjnych na terytorium Rzeczypospolitej w okresie 1.IX.1939 – 1.XI.1940. Raport z archiwum politycznego prof. Stanisława Kota. Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa.
• Gnatowski M. 2001. Niepokorna Białostocczyzna. Opór społeczny i polskie podziemie niepodległościowe w regionie białostockim w latach 1939–1941 w radzieckich źródłach. Uniwersytet w Białymstoku, Instytut Historii, Białystok.
• Strzembosz T. (red.). 1996. Okupacja sowiecka (1939–1941) w świetle tajnych dokumentów. Obywatele polscy na kresach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką w latach 1939–1941. Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
• Gnatowski M. (wybór i oprac.). Polacy – Sowieci – Żydzi w regionie Łomżyńskim w latach 1939–1941, t. I, Studia. Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, Łomża 2005.
• Gnatowski M. (wybór i oprac.). 2004. Polacy – Sowieci – Żydzi w regionie Łomżyńskim w latach 1939–1941, t. II, Dokumenty radzieckie. Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, Łomża.
• Gnatowski M. (wybór i oprac.). 2011. Polacy – Sowieci – Żydzi w regionie Łomżyńskim w latach 1939–1941, t. IV, Dokumenty i relacje żydowskie. Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, Łomża.
• Gnatowski M. (red). 2002. Żydzi i stosunki polsko-żydowskie w regionie łomżyńskim w XIX i XX wieku. Łomża.
• Bernacki B. 2004. Organizacja i funkcjonowanie sowieckiego rynku prasowego na ziemiach północnowschodnich II RP w latach 1939–1941. „Białoruskie Zeszyty Historyczne” nr 22.
• Boćkowski D. 2006. Białostocczyzna w radzieckiej polityce okupacyjnej 19391944. Zarys problematyki. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia Sectio F, v. LX.
• Boćkowski D. 2006. Losy żydowskich uchodźców z centralnej i zachodniej Polski (bieżeńców) przebywających na terenie Obwodu Białostockiego w latach 1939–1941. „Studia Podlaskie” t. XVI.
• Gnatowski M. 1991. Region łomżyński w granicach ZSRR (wrzesień 1939 – czerwiec 1941). Nowe aspekty i problemy badawcze. „Studia Łomżyńskie” t. III.
• Kozyra W. 2013. Okupacyjna administracja niemiecka na ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939–1945. Annales Universitatis Mariae CurieSkłodowska Lublin – Polonia Sectio G. nr 1.
• Piątkowski S. 2013. Codzienność początków okupacji niemieckiej w Generalnym Gubernatorstwie w świetle ogłoszeń drobnych „Gońca Krakowskiego” (październik 1939 – czerwiec 1940). „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 1.
• Pronobis W. 1973. Organizacja administracji okupacyjnej w rejencji ciechanowskiej. „Notatki Płockie” nr 18.
• Suchanecka K. 1986. Administracja północnego Mazowsza w czasie II wojny światowej. Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku nr 12.
• Wieliczko M. 1998. „Granica” niemiecko-radziecka pomiędzy Bugiem i Niemnem w latach 1939–1941. „Studia Podlaskie” t. VIII.
• Ziembiński W. 1998. Walka o przetrwanie niepodległościowego ducha narodowego w „Polsce Ludowej”, część II. „Niepodległość i Pamięć” nr 11.
• Mikos I. 2013. Wspomnienia przy kominku. Z czasów wojny i pokoju. Biblioteka Publiczna (Świebodzin), Muzeum Regionalne (Świebodzin), Świebodzin 2013.
• Drezner Z., Gołota J., Wołosz A. (red.). 2002. Księga Żydów ostrołęckich. Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, Ziomkostwo Ostrołęckie w Izraelu, Ostrołęka–Tel Awiw.
• Böhler J. 2015. Najazd 1939. Niemcy przeciw Polsce. Znak Horyzont, Kraków.
• Brodzicki Cz. 2004. Łomża i powiat łomżyński w latach drugiej wojny światowej i trudnych latach powojennych (do 1957 r.). Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Zarząd Główny, Warszawa.
• Dziewirski J. 2006. Goworowo i okolice. Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Ostrołęka.
• Gnatowski M. 1997. W radzieckich okowach (1939–1941). Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, Łomża.
• Grynberg M. 1984. Żydzi w rejencji ciechanowskiej 1939–1942. PWN, Warszawa.
• Karolkiewicz D. 2002. „Wolna Łomża”. Oblicze radzieckiej polityki i propagandy w Łomżyńskiem w okresie 1939–1941. Oficyna Wydawnicza „Stopka, Łomża.
• Gołębiowski B. i inni (red). 1995. Z dziejów wojny i okupacji na ziemiach województwa ostrołęckiego 1939–1945. Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Ostrołęka.
• Koseski A. (red) 2018. Dzieje Mazowsza, t. V, lata 1939–1945. Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Muzeum Niepodległości, Pułtusk.
• Mularska-Andziak L. 1999. Historia powszechna 1919–1991. Wybór tekstów źródłowych. Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk.
• Gołębiewski B., Pajka S. (wstęp, wyb. i oprac.) 1993. Losy tułacze mieszkańców województwa ostrołęckiego 1939–1956. Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Ostrołęka.
• Podleś E. 2007. Z dziejów miasta i powiatu Ostrów Mazowiecka. Związek Międzygminny „Ziemia Ostrowska”, Ostrów Mazowiecka.
• Szczepański J. 2005. Społeczność żydowska Mazowsza w XIX–XX wieku. Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Pułtusk 2005.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2168107